Takmarkanir á skilmálabreytingum

Þetta er áhugaverður punktur sem kemur fram í frétt mbl.is og í skýrslunni Fjármálastöðugleiki:

Samkvæmt gjaldeyrisreglum er ekki heimilt að veita erlend lán en heimilt er að framlengja lán sem veitt voru fyrir setningu þeirra. Framlenging er þó eingöngu leyfileg ef aðeins er um að ræða lengingu lána en ekki aðrar skilmálabreytingar.

Hvað ætli sé búið að brjóta þessu reglu oft?  Bara í mínu nánasta umhverfi og hjá þeim sem ég rætt við, hef ág heyrt af mjög mörgum tilfellum þar sem hróflað var við vöxtum lánanna.  Lán sem voru með 3% vaxtaálagi voru allt í einu látin bera 6-8% álag í kjölfar lánalengingar.

Það er aftur grafalvarlegt að á næstu 12 mánuðum séu 750 milljarða króna gengisbundinna lána á gjalddaga.  Ástandið hjá fyrirtækjum landsins er því mjög slæmt, svo ekki tekið dýpra í árinni.

Þriðjungur útlána til fyrirtækja er kúlulán

Merkileg tölfræði Seðlabankans - 10,4% í vanskilum, 6.5% í alvarlegum vanskilum

Hún er merkileg kerling, tölfræðin.  Það segir einhvers staðar að til sé lygi, hvít lygi og tölfræði.  Mér sýnast tölur Seðlabankans vera byggðar á tölfræðiólæsi.  Hvernig er hægt að fullyrða að greitt sé með eðlilegum hætti af 85-90% allra fasteignalána í krónum, þegar:

• 5% eru í greiðslujöfnun
• 7% eru í frystingu
• 9% eru í vanskilum, þar af 6% í alvarlegum vanskilum

Mér sýnist þetta vera 21% lána sem ekki er greitt af með eðlilegum hætti.  Það þýðir að greitt sé með eðlilegum hætti af 79% fasteignalána í krónum.  En til að halda því til haga, þá er texti fréttar mbl.is bein tilvitnun í texta á bls 46 í riti Seðlabankans Fjármálastöðugleiki:

Seðlabankinn er að afla upplýsinga meðal viðskiptabanka og eignaleigufyrirtækja um vanskil og notkun greiðsluerfiðleikaúrræða. Upplýsingaöflunin stendur enn yfir en fyrirliggjandi gögn gefa til kynna að greitt sé með eðlilegum og óbreyttum hætti af u.þ.b. 85-90% af heildarfasteignaveðlánum í krónum, 5% þessara lána séu í greiðslujöfnun og um 7% í frystingu. Rétt er að minna á að u.þ.b. 87% fasteignaveðlána voru í krónum miðað við eftirstöðvar íbúðalána í lok síðasta árs. Því er ljóst að greitt er með eðlilegum og óbreyttum hætti af meginþorra allra íbúðalána. Vísbendingar eru um að u.þ.b. 9% heildaríbúðalána í krónum séu í vanskilum, þar af 6% í alvarlegum vanskilum.

Hugsanlega er það túlkun Seðlabankans að með því að nýta sér greiðslujöfnun, þá teljist lántakendur vera að greiða "með eðlilegum hætti" af lánunum, en mér finnst að eingöngu þeir sem greiða af óbreyttum lánum séu að greiða "með eðlilegum hætti".  Og þrátt fyrir að greiðslujöfnuð lán teljist vera í "eðlilegum" farvegi, þá er 9 + 7 = 16% og sú tala dregin frá 100 felur því augljóslega utan 85-90%.

Síðan eru það gengistryggðu lánin.  (Mikið er ég ánægður með að Seðlabankinn noti orðið "gengistryggð", því það ýtir undir þá túlkun að þau séu ekki í samræmi við 13. og 14. gr. laga nr. 38/2001 um vexti og verðbætur.)  Þar kemur fram:

• 20% eru í greiðslujöfnun
• 15% eru í frystingu
• 20% eru í vanskilum, þar af 10% í alvarlegum vanskilum

Þetta segir okkur að af einungis 45% gengistryggðra lána heimilanna sé greitt "með eðlilegum hætti".  Þar sem þessi lán teljast um 13% af öllum lánum, þá fáum við að greitt sé "með eðlilegum hætti" af tæplega 75% lána heimilanna.  Reikna má út að 14,6% lána heimilanna hefur verið breytt til að bregðast við efnahagskreppunni og 10,4% í vanskilum, þar af 6,5% í alvarlegum vanskilum.  Vissulega gæti eitthvað af greiðslujöfnuðum lánum verið í vanskilum, sem gerði það þá að verkum að hlutfall þeirra lána sem greitt er af "með eðlilegum hætti" hækkaði eitthvað.

Af þeim lántakendum sem hafa náð að halda lánum sínum þannig að greitt sé af þeim "með eðlilegum hætti", þá má búast við að mjög margir hafi þurft að ganga á sparnað og/eða skera verulega niður önnur útgjöld heimilisins.  Samkvæmt skoðanakönnun Hagsmunasamtaka heimilanna á um 54% heimila í landinu í erfiðleikum með að ná endum sama, þ.e. gera það með naumindum eða gera það alls ekki.  Tölur Seðlabankans, þó svo að ályktanir skýrsluhöfundar dregnar af þeim séu rangar, gera ekkert annað en að styðja niðurstöður könnunarinnar.  En ég verð að viðurkenna, að ég geri meiri kröfu til starfsmanna Seðlabankans, en kemur fram í því, að þegar maður dregur 5 + 7 + 9 frá 100 þá verði útkoman á bilinu 85-90.  Eins og áður segir, geta greiðslujöfnuð lán verið í vanskilum, en fryst lán eru það augljóslega ekki.

Greitt með eðlilegum hætti af meginþorra íbúðalána

Undir hverjum steini er eitthvað nýtt

Maður er eiginlega hættur að vera hissa á nýjum sögum um misferli hjá blessuðum bönkunum.  Hér er enn eitt dæmið um það hvernig menn gátu "keypt" sér lán.  Samkvæmt því sem talsmaður Gertner bræðra segir, þá var nóg, eða nauðsynlegt, að gerast stór hluthafi í Kaupþingi til að komast að peningageymslum bankans.

Það er hins vegar athyglisverður punktur í fréttinni, en það er um tengsl helstu leikenda í gegnum FL Group.  Ég fékk símtal í þar sem viðmælandi minn benti á þessi tengsl.  Hann gekk svo langt að líkja hópi hlutahafa FL Group við nokkurs konar bræðralag (mín orð, ekki hans).  Sá sem rauf samheldni hópsins hann var gerður brottrækur úr himnaríki peningamanna á Íslandi.  Þ.e. fékk ekki að taka þátt í plottinu, fékk ekki aðgang að lánsfé í bönkunum þremur og var jafnvel reynt að leggja snörur fyrir menn. 

Stærsta plottið í kringum FL Group voru framvirkir samningar.  Menn gerðu samninga sína á milli og út fyrir hópinn um viðskipti fram í tímann á föstu gengi.  Markmiðið var að búa til eftirspurn og halda uppi verði bréfanna.  Sá sem var á söluendanum var öruggur með góðan hagnað og kaupandinn bjó svo til nýjan framvirkan samning.  Undir lokin snerist þetta síðan yfir í skortsölur, enda var öllum í bræðralaginu ljóst í febrúar 2008, og jafnvel fyrr, að endanlokin yrðu ekki umflúin í október.  Ég vil bara benda á athugasemd Kolbrúnar Stefánsdóttur á blogg hjá mér við færsluna Játning Davíðs.  Þar segir hún:

Thér er óhaett ad trúa mér. Thad var allt of seint thá. Ég var í Florida í febrúar og tha var thad raett í fullri alvoru ad thetta myndi fara svona í byrjun okt (5) og ad vid aettum ad selja hlutabréfin okkar og taka sparifé út í evrum. Thetta var logmadur hja einum bankanna ad tala um thá sem stadreynd. Thví midur erum vid treg til ad trúa slaemum spádómum en hlaupum hratt á eftir hinum th.e. um gull og graena skóga. Thad er talad um thad hérna úti í Evropu af bankamonnum ad morg lond séu í somu sporum og Island en leyni thví hvad theyr hafi tapad miklu.

Viðmælandinn minn í dag endurtók liggur við orðrétt það sem Kolbrún segir.  Þ.e. mönnum var ráðlagt að selja hlutabréf og taka út úr peningasjóðum.  Þegar hinir fjársterkari tóku út úr peningasjóðunum, þá þurfti að fjármagna þá upp á nýtt.  Og hvað var gert?  Jú, þjónustufulltrúum var uppálagt að hringja í alla sem áttu meira en 5 milljóna kr. innistæður og fá þá til að færa peningana sína í hina vonlausu og í raun gjaldþrota peningasjóði.  Mörgum þjónustufulltrúm ofbauð þetta, en létu sig hafa það.  Aðrir sættu sig ekki við þetta og sögðu upp.  Það hlýtur að vera erfitt að lifa við að hafa blekkt fólk á öllum aldri til að setja hluta af ævisparnaði sínum í gjaldþrota sjóði.  En sökin er ekki fótgönguliðanna heldur hershöfðingjanna og tryggja verður að þeir fái sinn dóm.

En stúkubræður björguðu sínu fé úr peningasjóðunum og komu þeim fyrir út um allt.  Sumt tapaðist síðar.  Það var óumflýjanlegt af þeirri einföldu ástæðu að ekki voru til kaupendur.  Þeir sem fundust hafa reynst hafa verið leppar í gervifyrirtækjum sem stofnuð voru að því virðist til að halda uppi verði hlutabréfa í fyrirtækjum stúkubræðra. 

 

Ásakanir um peningaþvætti