12.10.2009 | 09:15
Hruniš 2: Einkavęšing bankanna
Žetta er annar pistill minn um žaš sem ég tel vera įstęšur fyrir hruni hagkerfisins sķšast lišiš haust.
Menn eru örugglega meš skiptar skošanir um žaš, hver eru afdrifarķkustu mistökin viš einkavęšingu bankanna. Ég hef viljaš lķta fyrst aftur til sķšustu aldar, žegar stórfeldar kennitölusafnanir įttu sér staš til aš tryggja bönkunum sjįlfum hluti hver ķ öšrum. Ferli sem hefši getaš oršiš fyrirmyndarašferš til aš tryggja dreifša eignarašild aš bönkunum varš aš leiksżningu. Hlutirnir söfnušust fljótlega į hendur fįrra ašila og hér į landi myndašist nż eignastétt, bankaeigendur. Aš hluta til tilheyršu žessi nżja eignastétt ekki gömlu blokkunum ķ kringum kolkrabbann og Sambandiš, en aš hluta voru žetta ašilar sem spruttu upp śr žessu umhverfi. Žaš sem skipti lķklegast mestu mįli, var aš žessir ašilar įttu eftir aš verša ašalleikendur ķ fjįrmįlakerfi nżrrar aldar.
Hvort sem viš lķtum til fyrsta skrefs ķ einkavęšingu Bśnašarbanka Ķslands, Landsbanka Ķslands eša Fjįrfestingabanka atvinnulķfsins (FBA), žį var sala hluta til almennings algjört klśšur. Įstęšan er fyrst og fremst sś, aš ekki voru sett tķmamörk į eignarhald. Kaupin snerust fyrst og fremst upp ķ žaš fyrir almenning aš nį ķ skjótfenginn gróša. Meš žvķ aš kaupa skammtinn af bréfum ķ hverjum banka fyrir sig og selja strax, žį mįtti hala inn nokkra tugi žśsunda ķ hagnaš į hverjum banka. Sjónarmišiš aš koma bönkunum strax ķ almenningseigu varš undir. Lķtill banki ķ samstarfi viš nokkra sparisjóši var įberandi ķ žessu og komu žar fram fyrstu įbendingarnar um draum bankans um aš verša stór. Žarna į ég viš Kaupžing. En einnig leitušu menn śr sjįvarśtveginum ķ žessa įtt, auk žeirra sem voru betur žekktir ķ fjįrfestingum. Merkilegast veršur žó aš teljast įsęlni Bśnašarbankans ķ bréf ķ Landsbankanum og Landsbankans ķ bréf ķ Bśnašarbankanum.
Žegar FBA var sett ķ sölu, žį atvikašist žaš žannig aš Kaupžing eignašist talsveršan hluta ķ bankanum. Lķklega hafa Kaupžingsmenn litiš til žess aš stjórnandi FBA var fyrrum starfsmašur bankans og menn žvķ vitaš hvaša stjórnunarstefnu hann fylgdi. Eftir į aš hyggja, žį hljóta žaš aš teljast mikil mistök hjį rķkinu, aš velja óharšnašan mann vart kominn af unglingsaldri til aš stjórna bankanum. Meš fullri viršingu fyrir Bjarna Įrmannssyni, žį hafši hann ekki žį yfirsżn eša reynslu til aš sinna žessu starfi. Žaš sem verra var, vališ į Bjarna varš aš einhverri fyrirmynd um aš reynsluleysi og óbeislašar hugmyndir vęru žaš sem byggja ętti ķslenskt bankakerfi į. Furšuleg afleišing af žvķ, var aš góšir og traustir bankamenn af gamla skólanum voru ekki taldir falla inn ķ hina nżju stašalķmynd sem rįšning Bjarna skapaši.
Aš rįšamönnum hafi dottiš ķ hug, aš framsękni nęšist best meš žvķ aš rįša ungan mann ķ svona įbyrgšarstöšu, er mér hulin rįšgįta. Vištöl viš Bjarna ķ fjölmišlum upp į sķškastiš sżna, svo ekki veršur um villst, aš hann var ekki tilbśinn ķ starfiš.
Fęrum okkur žį yfir į žess öld. Eftir aš rķkiš var bśiš aš selja nęrri helminginn ķ rķkisbönkunum ķ lok 20. aldarinnar, žį kom aš žvķ aš selja restina. Farin var aušvelda leišin viš aš selja FBA. Bankinn var sameinašur Ķslandsbanka og til varš Ķslandsbanki - FBA. Žar męttust nżi og gamli tķminn. Žaš getur vel veriš aš Valur Valsson hafi ekki falliš vel aš ķmynd FBA, en Bjarni féll ekki heldur vel aš ķmynd Ķslandsbanka. Aš žvķ leiti var raunar śt ķ hött aš af žessari sameiningu hafi oršiš. En hśn varš og allt ķ einu breyttist Ķslandsbanki ķ framsękinn, hugmyndarķkan og djarfan banka eša žaš įttum viš a.m.k. aš halda. Mķn upplifun af honum var aftur, aš žar voru menn svo uppteknir af aš koma meš nżjungar aš žęr voru oft illa śtfęršar og śthaldiš var takmarkaš. Frį mönnum sem ég žekki/žekkti innan bankans, žį bįrust mér alls konar sögur um holur ķ hugbśnašarkerfum, tęknilegar śtfęrslur voru ekki tilbśnar og flżtirinn aš vera fyrstur varš varśš oft yfirsterkari. Žó aš ótrślega fį mįl um slķkt hafi rataš upp į yfirboršiš og žar meš ķ fjölmišla, žį hefur eitt oršiš mjög įberandi, ž.e. žegar gjaldeyriskaupaforritiš sneri kaup- og sölugengi į haus. En kannski žaš sem almenningur varš mest var viš (og mikiš var rętt), var sś stefna, sem virtist rķkja hjį bankanaum, aš yngja upp ķ hópi starfsmanna. Gert var grķn af žvķ, aš stefna bankans vęri aš enginn mįtti vera eldri en Bjarni Įrmannsson (sem var nįttśrulega ekki satt).
Hafi einkavęšing FBA veriš byggš į veikum grunni, žį var hśn samt hįtķš į viš žaš sem įtti eftir aš gerast meš Landsbanka Ķslands og Bśnašarbanka Ķslands. Talsvert hefur veriš ritaš um einkavęšingu žessara banka og žvķ meira sem kemur fram žvķ furšulegra veršur mįliš.
Lagt var upp meš fögur fyrirheit, žegar įkvešiš var aš selja 51% hlut rķkisins ķ Landsbanka Ķslands og Bśnašarbanka Ķslands. Koma įtti rįšandi hlutum ķ bönkunum ķ hendur erlendum bönkum, sem gętu komiš hingaš til lands meš alžjóšlega bankažekkingu. Nišurstašan varš žveröfug. Bönkunum var komiš ķ hendur ašilum sem höfšu enga alžjóšlega bankažekkingu og takmarkaša žekkingu į rekstri banka aš öšru leiti. Ég ętla ekki aš fara yfir einkavęšingarferliš, enda ašrir mér hęfari til žess. Var žaš ferliš sem brįst eša voru žaš pólitķkusar ķ helmingaskiptaleik sem ruglušu ferliš, veršur fyrir sagnfręšinga aš deila um.
Einkavęšing bankanna breytti miklu ķ ķslensku žjóšfélagi. Margt mjög jįkvętt geršist mešan nżir eigendur héldu sig į mottunni og rįku bankanna sem almenna banka, en žaš įtti eftir aš breytast. Meš innleišingu nżrra reglna um fjįrmįlamarkaši og aukinn ašgang aš fé breyttist eigendahópur bankanna. Bśnašarbankinn var sameinašur Kaupžingi, Ķslandsbanki komst ķ hendur einni višskiptablokkinni og žó fįir hafi įttaš sig į žvķ ķ upphafi, žį höfšu nżir ašaleigendur Landsbankann ekki nęga burši til aš byggja bankann upp. Og enginn af ašaleigendum bankanna hafši žolinmęši til aš lįta uppbyggingu žeirra eiga sér staš, eins og hefšbundiš hefur veriš ķ hinum alžjóša bankaheimi, ž.e. meš innri vexti. Nei, menn höfšu stórveldisdrauma og žaš įtti aš gerast strax. Fé til uppbyggingarinnar var fengiš aš lįni, nįkvęmlega eins og allt fé til upprunalegu kaupanna hafši veriš fengiš aš lįni. Eigendur žeirra voru hvergi aš leggja raunveruleg veršmęti inn ķ bankana. Allt var upp į krķt.
Lķklegast var žaš žetta višhorf sem vó žyngst ķ žvķ, aš bankarnir voru alltaf įn baklands ķ eigendahópum sķnum. Og lķklegast var žaš žessi veika eiginfjįrstaša eigendahópanna, sem sķšan varš til žess, aš bankarnir breyttust ķ raun śr bönkum ķ einkaeigu ķ einkabanka eigendanna. Ķ baksżnisspeglinum, žį hljóta žaš aš hafa veriš afdrifarķkustu mistök einkavęšingar bankanna, aš bankarnir voru keyptir upp į krķt įn nęgilegra sterkrar eiginfjįrstöšu kaupendanna. Mistök sem įttu eftir aš fylgja bönkunum alla lķfdaga žeirra.
Heimsóknir
Flettingar
- Ķ dag (2.11.): 1
- Sl. sólarhring: 14
- Sl. viku: 104
- Frį upphafi: 1679734
Annaš
- Innlit ķ dag: 1
- Innlit sl. viku: 93
- Gestir ķ dag: 1
- IP-tölur ķ dag: 1
Uppfęrt į 3 mķn. fresti.
Skżringar
Eldri fęrslur
2018
2017
2016
2015
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
Tenglar
Upplżsingaöryggi og persónuvernd
- Betri ákvörðun ráðgjafarþjónusta Marinós G. Njálssonar
- CISA, CISM, COBIT, Val IT
- Staðlaráð Íslands
- Heimasíða Persónuverndar
Hagsmunabarįtta
- Hagsmunasamtök heimilanna
- Hugmyndir að úrræðum fyrir almenning
- Færa þarf höfuðstól lánanna niður
- Fólk þarf leið út úr fjárhagsvandanum
- Innlegg í naflaskoðun og endurreisn
- Er raunhæft að afnema verðtrygginguna eða setja henni skorður?
- Aðgerðaráætlun fyrir Ísland
- Hinn almenni borgari á að blæða
- Leið ríkisstjórnarinnar er röng
- Innantómar aðgerðir til stuðnings heimilunum
- Tillögur talsmanns neytenda
- Á hverju munu Íslendingar lifa?
- Verðbólga sem hefði geta orðið
- Aðgerða þörf strax - Tillaga að aðgerðahópum
- Mikilvægast að varðveita störfin
- Hvar setjum við varnarlínuna?
- 385 milljarða til bankanna og reikningurinn til heimilanna
- 2009 gengið í garð, ár endurreisnar, en hvernig endurreisn viljum við?
- Jöklabréf, erlend lán og vaxtaskiptasamningar
Fęrsluflokkar
- Áhættustjórnun
- Bloggar
- Dægurmál
- Efnahagsmál
- Endurreisn
- Ferðalög
- Ferðaþjónusta
- Heimspeki
- HRUNIÐ
- Icesave
- Íbúðalánasjóður
- Íþróttir
- Lánamál
- Leiðsögn
- Lífeyrissjóðir
- Lífspeki
- Menning og listir
- Menntun og skóli
- Neytendavernd
- Persónuvernd
- Skuldamál heimilanna
- Snjóhengjur
- Stjórnmál og samfélag
- Trúmál og siðferði
- Tölvur og tækni
- Umhverfismál
- Upplýsingaöryggi
- Utanríkismál/alþjóðamál
- Viðskipti og fjármál
- Vinir og fjölskylda
- Vísindi og fræði
Athugasemdir
Robert Harris rithöfundur summerar žetta upp ansi vel ķ Sunday Times:
"Gradually it became clear that prime minister Oddsson had created a monster that was devouring his own country"
Andri Geir Arinbjarnarson, 12.10.2009 kl. 15:15
Bęta viš athugasemd [Innskrįning]
Ekki er lengur hęgt aš skrifa athugasemdir viš fęrsluna, žar sem tķmamörk į athugasemdir eru lišin.