Leita ķ fréttum mbl.is

Bloggfęrslur mįnašarins, desember 2009

..og aldrei žaš kemur til baka

Annus Horribilis er lķklegast žaš eina sem hęgt er aš segja um žetta įr sem er aš lķša.  Žrjįr rķkisstjórnir hafa setiš og nęr engu įorkaš ķ uppbyggingu landsins eftir hruniš.  Śrręšaleysi žeirra hefur veriš algjört varšandi vanda heimilanna.  Žaš hefur veriš algjört varšandi vanda fyrirtękjanna.  Žaš hefur veriš algjört varšandi styrkingu hagkerfisins og žar meš krónunnar.  Žaš eina sem gert hefur veriš er aš auka į vanda allra meš frestun ašgerša, hękkun skatta og loks samžykkt Icesave naušungarsamninganna, sem munu halda aftur af uppbyggingunni ennžį lengur.

Allt sem rķkisstjórnir Samfylkingar og VG hefur gert, hefur tekiš óratķma.   Į fyrsta blašamannafundi fyrri rķkisstjórnar flokkanna lofaši Jóhanna Siguršardóttir aš slegin yrši skjaldborg um heimilin ķ landinu.  Vissulega var įkvešiš aš fresta naušungarsölum og stušlaš aš frystingu lįna, žį voru samžykkt lög um greišsluašlögun.  Mįliš er aš ekkert af žessu leysti nokkurn skapašan hlut fyrir yfirskuldsett heimili, sem lent höfšu ķ svikamyllu fjįrmįlafyrirtękja.  Žvķ var haldiš fram fullum fetum, aš ekki vęri svigrśm til aš gera neitt, žó svo aš lesa mętti śt śr gögnum frį gömlu og nżju bönkunum aš grķšarlegt svigrśm vęri fyrir hendi.  Viš fall SPRON jókst žetta svigrśm enn frekar.  Nei, žaš sem įtti aš vera skjaldborg um heimilin varš aš skjaldborg um fjįrmįlafyrirtękin.

Hagsmunasamtök heimilanna voru stofnuš ķ janśar um žaš eitt aš standa vörš um heimilin ķ landinu.  Žvķ mišur var nafn samtakanna helst nefnt ķ hįtķšarręšum stjórnmįlamanna.  Samrįš viš neytendur var tališ óžarft meš öllum.  Fjįrmįlafyrirtękin, sem sett höfšu allt į annan endann, voru talin hęfust til aš įkveša hvaša dśsur ętti aš rétta heimilunum.  Félagsmįlarįšherra hefur safnaš ķ kringum sig fólki sem hefur engan skilning į mannlegum samskiptum frekar en hann sjįlfur.  Žau įlķta aš mannleg samskipti felist ķ žvķ aš sitja į fundi meš lokuš eyru.  Sorgleg stašreynd.  Žaš sama į viš um stóru bankana žrjį.  Innandyra hjį žeim hafa skipaš sér til sętis stjórnendur sem telja sig ekki žurfa aš hlusta į višskiptavini sķna.  Kannski telja žeir aš žaš sé lķklegt til įrangurs, en ég er hręddur um aš žar skjįtlist žeim illa.  HH hömrušu į öllum višeigandi ašilum allt įriš.  Strax ķ febrśar héldum viš žvķ fram aš fasteignir višskiptavina bankanna ętti aš nota til aš endurreisa žį.  Žaš hefur smįtt og smįtt veriš aš koma ķ ljós aš er rétt.

Stušningur viš kröfum HH um leišréttingu į lįnum heimilanna kom śr óvęntri įtt.  Stuttu eftir aš Alžingi hafši samžykkt lög um greišslujöfnun og sértęka skuldaašlögun sendi Alžjóšagjaldeyrissjóšurinn frį sér skżrslu, žar sem kom fram aš fjįrmįlafyrirtęki žyrftu aš öllu óbreyttu aš afskrifa um 600 milljarša af skuldum heimilanna.  Žaš sem meira var, aš bankarnir žrķr hafi fengiš um 45% afslįtt viš fęrslu lįnasafna heimilanna frį gömlu bönkunum til žeirra nżju.  Žaš žżšir aš bankarnir geta fęrt nišur gengistryggš lįn um 50% og verštryggš um 20% og įtt samt meira en žrišjung af fjörtķu og fimm prósentunum eftir til aš greiša fyrir hęrri fjįrmögnunarkostnaš.

Bankarnir reyndu svo sem aš klóra ķ bakkann meš "lausnum" sem eru flestar hįlf aumar.  Vissulega létta sumar pressuna tķmabundiš af illa stöddum heimilum, en allt sem er gefiš eftir nśna er tekiš til baka sķšar.  HH hafa vakiš athygli į žessu og vonumst viš aš barįtta okkar muni skila varanlegum įrangri.  Höfum žaš alveg į hreinu, aš barįtta samtakanna hefur skilaš miklu.  Įn hennar vęri staša heimilanna ennžį verri.  En betur mį ef duga skal og žvķ žurfum viš öll aš sameinast ķ barįttunni į komandi įri.

Ég žakka öllum mikinn stušning į įrinu sem er aš lķša og hvet fólk til dįša į nżju įri.


Įbyrgš lįnveitanda er engin!

Žaš vill svo til aš žetta er 10 daga gömul frétt eša a.m.k. birtist hśn į visir.is 18 .desember sl.  Gerši ég fęrslu um fréttina žį og vil endurbirta hana nśna.

---

Hęstiréttur stašfest ķ dag synjun Hérašsdóms Reykjavķkur um tķmabundna greišsluašlögun öryrkja, žar sem hann var talinn hafa hagaš fjįrmįlum sķnum į įmęlisveršan hįtt.  Ķ frétt į visir.is er birtur eftirfarandi texti śr dómi hérašsdóms:

..af žvķ aš skuldari hafi hagaš fjįrmįlum sķnum į verulega įmęlisveršan hįtt, hann tók fjįrhagslega įhęttu sem var ķ engu samręmi viš greišslugetu hans į žeim tķma sem til fjįrskuldbindinganna var stofnaš og hann hafi į žeim tķma veriš meš öllu ófęr um aš standa viš žęr.

Sķšan er greint nį um fjįrhagsstöšu lįntaka į tķma lįntöku:

Fasteignina keypti mašurinn į 39 milljónir įriš 2006 en sama įr keypti hann bķl fyrir rétt rśmar fjórar milljónir króna. Hann tók lįn fyrir bįšum kaupunum og voru žau aš stórum hluta ķ erlendri mynt. Žaš įr var mašurinn meš samtals um 2,5 milljónir króna ķ örorkubętur og laun.

Nś spyr ég bara:  Hvor sżndi af sér įmęlisverša hįttsemi lįnveitandinn eša lįntakinn?  Ķ mķnum huga er žaš alveg į tęru, aš mašur meš 2,5 m.kr. ķ įrstekjur og meš 3 börn į framfęri getur ómögulega haft greišslugetu fyrir 39 m.kr. fasteign.  Žessi einstaklingur hafi žvķ aldrei įtt aš standast greišslumat.  Sį starfsmašur bankans, sem samžykkti greišslumatiš og sķšan aš veita lįn fyrir 39 m.kr. eign var sį sem sżndi af sér įmęlisverša hįttsemi.  Samkvęmt almennum reiknireglum, žį nemur mįnašarleg greišsla um kr. 5.500 af hverri milljón sem er skuldaš.  Žó lįniš hafi bara veriš 30 m.kr., žį hefši greišslubyršin įtt aš vera 165.000 kr. į mįnuši eša kr. 1.980 žśs.kr. į įri.  Drögum žį upphęš frį 2,5 m.kr. og blessašur mašurinn hefši veriš meš 520 žśs.kr. til framfęrslu og annarra śtgjalda allt įriš eša 43 žśs.kr. į mįnuši. 

Žetta er nįttśrulega sagt, aš žvķ gefnu, aš lįntaki hafi veitt bankanum réttar upplżsingar um hag sinn.  

Annars held ég aš žetta sé bara gott dęmi um žį vitleysu sem var ķ gangi į žessum įrum.  Žetta sżnir lķka žann augljósa galla sem er į fyrirkomulagi neytendalįna.  Einstaklingur fęr lįn upp į hįar upphęšir til aš kaupa bifreiš.  Hann žarf lķklega ekki aš leggja fram neinar upplżsingar um greišslugetu sķna eša ašrar skuldbindingar.  Andlitiš eitt nęgir.  Ég held aš žaš sé kominn tķmi til aš breyta um vinnulag.  Lįnveitandi mį ekki vera svo blindur ķ įkefš sinni aš lįna, aš honum sjįist ekki fyrir.  Aušvitaš er įbyrgš lįntaka lķka mikil, en munurinn er žó, aš lįntakinn er ekki aš lįta af hendi veršmęti til notkunar.  Hann er ekki aš taka įhęttu af žvķ aš glata veršmętum eigenda fyrirtękisins.

Aš žessu leiti er ég hissa į nišurstöšu Hęstaréttar, en hśn um leiš sżnir įgalla laganna.  Lįnveitendur eru alltaf stikkfrķ.  Žeir mega sżna af sér įbyrgšalausa hegšun og ķ versta falli fį žeir föšurlega rįšleggingu.  Įbyrgš lįnveitenda er engin.  Neytendavernd er engin.  Mišaš viš žessa nišurstöšu, žį mega lįntakar ekki bśast viš mikilli vernd frį dómstólum.  Žetta er greinilega, aš mati dómstóla, allt almenningi aš kenna.

----

Ķ frétt mbl.is koma fram fleiri upplżsingar en ķ frétt visir.is og eru žessar įhugaveršastar:

Ķ dómum hérašsdóms kemur fram, aš mašurinn fékk m.a. lįn hjį Kaupžingi, Avant, Lżsingu og Ķslandsbanka. Žį eru tilgreind žrjś skuldabréf til Sparisjóšs Mżrasżslu, eitt til Ķslandsbanka og eitt til Mįlsefnis ehf.

Ég spyr bara:  Hafši enginn af žessum ašilum ręnu į žvķ aš framkvęma greišslumat samkvęmt lögum?

Mér hefur veriš tjįš, aš ķ Danmörku hafi komiš upp svipaš mįl.  Fólki var lįnaš langt umfram greišslugetu žess og reglur um greišslumat voru žverbrotnar.  Žar endaši mįliš žannig, aš lįnin voru feld nišur og lįntaka dęmdar skašabętur!  Ólķkt žvķ sem er į Ķslandi, žį er neytendaréttur sterkur ķ Danmörku.  Hér hefur neytandinn alltaf rangt fyrir sér gegn ofurvaldi hins ašilans.

Nišurstaša žessa mįls sżnir aš lįnveitandi žarf ekki aš axla neina įbyrgš į gjöršum sķnum.  Vissulega tapar hann ķ žessu tilfelli megniš af peningunum sķnum, en hann gerši žaš um leiš og hann veitti lįniš.  Žaš er žvķ ekkert nżtt.  Ķ leišinni gerir hann lįntaka, sem aldrei įtti aš fį žau lįn sem um ręšir, gjaldžrota.

Ein hliš ķ višbót mun vera į žessu mįli.  Hśsaleigan sem mašurinn greiddi var vķst nokkuš hį og žetta var tilraun hans til aš lękka greišslubyršina.  Žaš er nefnilega žannig, aš fólk er ekki sett ķ greišslumat, žegar žaš tekur hśsnęši į leigu.  Žessi einstaklingur var žvķ einfaldlega ķ ómögulegri stöšu.


mbl.is 117 milljóna skuld - 296 žśsunda tekjur
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

Jólakvešja

Mig langar aš senda öllum bestu kvešju um glešileg jól og farsęlt komandi įr.

Erfitt įr er aš lokum komiš, annus horribilis, eins og Breta drottning oršaši žaš svo smekklega um įriš.  Sagt er aš įstandiš fari aš skįna seinni hluta nęsta įrs og er vonandi aš svo verši.  Barįttan fyrir bęttum kjörum heimilanna hefur veriš ströng, en margt bendir til žess aš hśn sé aš bera įrangur.  Žaš er mķn skošun aš Hagsmunasamtök heimilanna hafi lyft Grettistaki, žó svo aš björninn sé ekki unninn.  Fyrstu mįnušir nżs įrs verša erfišir og žvķ mikilvęgt aš halda góšri samstöšu.

Ég vil žakka žeim sem litiš hafa hér inn fyrir innlitiš og öllum žeim sem lagt hafa lóš sķna į vogarskįlarnar aš gera umręšuna hérna įhugaverša og yfirvegaša.

Glešileg jól

Marinó


Lįntakar eiga aš fį raunverulegar lausnir, ekki sjónhverfingar

Hagsmunasamtök heimilanna hafa lagt umtalsverša vinnu viš aš skoša žęr lausnir sem bankarnir bjóša upp į.  Byrjaš var aš skoša tölur ķ kjölfar śtspils Ķslandsbanka ķ lok september og śtbśiš reiknilķkan til aš finna śt įhrif greišslujöfnunar į lįnin ķ samanburši viš fyrra fyrirkomulag.  Annaš lķkan var śtbśiš til aš reikna śt mismunandi lausnir bankanna.  Hér hefur žvķ veriš vandaš vel til verka.  Viš höfum meira aš segja fengiš tękifęri til aš bera okkar śtreikninga saman viš upphaflega śtreikninga Ķslandsbanka og Arion banka.

Žaš skal tekiš fram, aš HH gerir sér grein fyrir, aš lausnir Ķslandsbanka, Arion banka og Frjįlsa fjįrfestingabankans gilda bara ķ 3 įr.  Hvaš tekur viš aš žeim tķma lišnum er óžekkt hjį Ķslandsbanka, Arion banki talar um bestu vexti į hśsnęšislįnum og Frjįlsi ķ millibankavexti + 1,5%.  Śt frį žessu mį fęra žau rök aš lausnir žessara banka séu lakari en sżndar eru ķ greinargeršinni.  Į móti kemur eru LIBOR vöxtum og vaxtaįlagi haldiš föstu, en rök eru fyrir žvķ aš LIBOR vextirnir hękki į komandi įrum. 

Ķ greinargeršinni er bara sżnd ein žróun fyrir hverja lausn.  Žaš er ekki žar meš sagt aš ekki hafi fleiri veriš skošašar.  Gerš var nęmnigreining į żmsum breytum, svo sem gengi, vöxtum, afslętti, veršbólgu og greišslujöfnunarvķsitölu.  Žaš vęri aš ęra óstöšugan aš lista śtkomu nęmnigreiningarinnar og nišurstöšurnar myndu drukkna ķ talnaflóši.  Vafalaust żmsum til gagns og fróšleiks, en žrįtt fyrir žaš, var įkvešiš aš birta bara tölurnar ķ sinni einföldustu mynd.

Žaš sem skiptir mestu mįli ķ žessari greiningu, er aš fjįrmįlafyrirtęki eru ekki aš gera nóg.  Žessi fjögur hafa öll mun meira svigrśm, en žau eru aš nżta.  Žaš er skżlaus krafa Hagsmunasamtaka heimilanna aš žau nżti svigrśmiš sitt betur.  Mark Flanagan, Alžjóšagjaldeyrissjóšnum, hefur sagt žaš vera skošun sjóšsins, aš allt svigrśm eigi aš nota.  Franek Rozwadozsky, fulltrśi AGS hér į landi, sendi mér póst um daginn, žar sem hann sagši aš hluti af svigrśminu eigi aš fara ķ aš greiša fyrir óhagstęšari fjįrmögnun og er žaš gott og blessaš.  Mįliš er aš nżju bankarnir eru aš mestu fjįrmagnašir meš innlįnum og žessi innlįn eru almennt į lįgum vöxtum, žó ég hafi ekki greiningu į žvķ.  Žaš er mat mitt, aš hęgt sé aš lękka höfušstól allra gengistryggšra lįna um 50% og verštryggšra um 20% hjį bönkunum žremur og bankarnir eiga samt nóg til aš greiša 4,5% hęrri vexti (ž.e. aš vaxtaprósentan hękki t.d. śr 1,5% ķ 6% eša 2,5% ķ 7%).  Meira um žaš sķšar.

Svo žaš fariš ekkert į milli mįl, žį beinist gagnrżni Hagsmunasamtaka heimilanna fyrst og fremst aš žvķ aš ekki sé nógu langt gengiš.  Til skamms tķma (žriggja įra) eru lausnir Arion banka, Ķslandsbanka og Frjįlsa mjög jįkvęšar.  Žaš er ekkert sem męlir gegn žvķ aš fólk nżti sér žau, en muni aš setja fyrirvara um lögmęti gengistryggšra lįna og betri rétt neytenda.  Svo skulum viš vona, aš eftir žrjś įr verši komin betri tķš og blóm ķ haga.  Žaš kostar ekkert aš lįta sig dreyma Grin


mbl.is Viss blekking ķ śrręšum bankanna
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

En žaš er riftunarsök ef geršar eru breytingar į TIF!

Nś rķfast menn um hvort breyta megi Tryggingasjóši innstęšueigenda og fjįrfesta (TIF).  Ég hélt aš tekin vęri allur vafi af um žaš ķ grein 12 ķ Icesave samningnum (žeim breska), en žar segir:

12.1.10   Compensation  fund: The Guarantee  Fund  is dissolved or ceases to be, or any Change of lcelandic Law occurs which has or will have the effect that  the Guarantee Fund ceases to be, the sole deposit-guarantee scheme in respect of the Landsbanki Depositors officially recognised in lceland for the purpose of Directive  94/19/EC (including any modification or re-enactment thereof or any substitution  therefor).

12.1.11   Change  of lcelandic Law: A Change of lcelandic Law occurs which has or would have a material adverse effect on the ability of the Guarantee Fund or lceland to perform their respective payment or other obligations under the Finance Documents to which they are party.

Mér finnst žetta vera nokkuš afdrįttarlaust.  Verši geta sjóšsins skert til aš greiša śt bętur, žį mį rifta samningnum.  Žaš aš stofna B-deild er ķgildi žessa aš stofna annan sjóš til hlišar og hefur nįkvęmlega sömu įhrif į getu TIF til aš standa viš skuldbindingar ķ Icesave, ž.e. skeršir getuna.  Meš stofnun B-deildar er veriš aš bśa til nytt innstęšutryggingakerfi viš hlišina į žvķ gamla og žaš er žaš sem įkvęši greina 12.1.10 og 12.1.11 eiga aš koma ķ veg fyrir.


mbl.is Brżtur ekki ķ bįga viš Icesave
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

Betra aš hafa tvö skattžrep en žrjś

Hagsmunasamtök heimilanna lögšu žaš til ķ sinni umsögn um skattafrumvörp rķkisstjórnarinnar, aš betra vęri aš hafa tvö skattžrep frekar en žrjś, bęši hvaš varšar viršisaukaskatt og tekjuskatt.  Varšandi viršisaukaskattinn, žį spurši ég į nefndarfundi hvort žingmenn gętu sagt til um hvaša vara ķ bśšarhillu verslunar lenti ķ 7% žrepi, 14% žrepi og 25% žrepi.  Flestir brostu vandręšalega śt ķ annaš, en einn žingmašur sagšist ekki velta fyrir sér hver viršisaukaskatturinn vęri heldur hvert vöruveršiš vęri. 

Eitt grundvallaratriši ķ skattheimtu hér į landi er eftirlit almennings.  Žess vegna eru, t.d., įlagningarskrįr birtar. Meš žremur skattžrepum ķ viršisaukaskatti er vonlaust fyrir almenning aš segja til um hvaša vara er ķ hvaša skattflokki.  Lķtill vandi vęri fyrir verslunareigendur aš ruglast fyrir utan aš flękjustigiš eykst meš tilheyrandi kostnaši.  Nś hvar endar sį kostnašur?  Aš sjįlfsögšu hjį neytendum.  Žess vegna lögšu Hagsmunasamtök heimilanna til, aš fundin vęri leiš til aš nį inn sömu tekjum meš tveimur skattžrepum.  Hvort 25,5% ķ staš 25% gefi nįkvęmlega sömu nišurstöšu og 14% ķ staš 7%, žaš hef ég ekki hugmynd um, en vonandi er rķkisstjórnin ekki aš sękja meiri peninga til almennings.

Hagsmunasamtök heimilanna lögšu einnig til aš tekjuskattsžrepin yršu bara tvö.  Lęgsta žrepiš vęri fellt śt, en ķ stašinn notaš sambland af hękkun persónuafslįttar og endurgreišslu žess persónuafslįttar sem ekki vęri nżttur.  Sś hugmynd, sem kom fram ķ Morgunblašinu ķ dag, um eitt skattžrep upp į 43% meš verulega hękkušum persónuafslętti skilar vissulega sömu nišurstöšu.  Samtökin telja mikilvęgt aš skattheimta sé eins einföld og kostur er, en jafnframt réttlįt.

Ķ fréttatilkynningu ķ gęr, vöktu samtökin athyglina į žvķ, aš skattahękkanir rata beint eša óbeint inn ķ lįn landamanna.  Steingrķmi J. Sigfśssyni fannst ekki mikiš til koma.  Svona vęri bara kerfiš.  En kerfiš er mannanna verk og žeim er hęgt aš breyta.  Hvetja samtökin žvķ til žess aš stjórnarflokkarnir standi viš flokksžingssamžykktir sķnar, en į flokksžingum beggja flokkar var samžykkt (ķ óžökk forystulišsins) aš hefja endurskošun og mat į įhrifum verštryggingar.  Sś vinna er ekki hafin nśna 8 mįnušum sķšar.  Er žetta dęmigert fyrir forystuliš sem ekki žolir aš almennir flokksmenn hafi sjįlfstęša skošun.

Žaš skal tekiš fram, aš Hagsmunasamtök heimilanna telja aš ekki sé meira į heimilin leggjandi.  Samtökin višurkenna žó aš naušsynlegt er aš loka fjįrlagagatinu og žaš veršur ekki gert nema meš samblandi tekjuöflunar og nišurskuršar.  Samtökin telja aš viš žęr ašstęšur sem nś eru, sé naušsynlegt aš hugsa śt fyrir kassann.  Samtökin hafa lagt til aš fęra tķmabundiš hluta af mótframlagi launagreišanda ķ lķfeyrissjóš yfir ķ tryggingargjald.  Meš žvķ vęri hęgt aš nį inn um 30 milljöršum į įri sem ķ stašinn vęri hęgt aš létta af annars stašar.


mbl.is Gagnrżna vinnubrögš viš skattlagningu
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

Hér um bil ekkert gerst į fasteignamarkaši ķ tvö įr

Fasteignamarkašurinn er nokkurn veginn botnfrosinn.  Hann er bśinn aš vera žaš ķ um tvö įr.  Veltan į žessum hefur veriš żmist hręšileg eša ömurleg, a.m.k. fyrir žį sem eru meš eignir til sölu.  Įstęšurnar eru nokkrar, en óvissan į lįnamarkaši vegur žyngst įsamt stökkbreytingu höfušstóls lįna.  Erfitt er aš selja eign, sem er meš lįn sem hefur hękkaš um 30, 40, aš mašur tali ekki um 50% į tveimur og hįlfu įri.  Žaš er bara žvķ mišur saga margra.

Ég žekki žetta vel į eigin skinni, žar sem viš hjónin erum bśin aš vera meš rašhśsiš okkar į sölu frį žvķ ķ febrśar 2008.  Ég held ég żki ekki žó ég segi aš innan viš sex mögulegir kaupendur hafi komiš aš skoša.  Žó höfum viš lękkaš veršiš mikiš og um tķma, žį settum viš ekki įkvešiš verš į eignina.  Žetta vęri svo sem ķ lagi, ef viš stęšum ekki ķ byggingarframkvęmdum, žar sem treyst var į aš peningur af sölu hśssins kęmi inn į sķšari stigum framkvęmda.  Nś žurfum viš ķ stašinn aš brśa biliš meš meira af sjįlfsaflafé, sem er svo sem allt ķ lagi, en žżšir bara aš framkvęmdir ganga hęgar.

Ég bżst viš aš nokkuš margir séu ķ žessum sporum.  Jafnvel full margir.  Žessi hópur hefur vissulega bošist fleiri śrręši en hinum almenna lįntaka, en žaš getur veriš žungt aš vera meš vaxtaberandi skuldir į fleiri en einni eign.  Svo dęmi sé tekiš, 5% vertryggšir vextir ķ 10% veršbólgu gerir 150 žśs. kr. į hverja milljón.  Margfaldi mašur žaš meš 40, žį eru žaš 6 m.kr. Nś fyrir utan allan žann tķma sem fer ķ hlaup į milli fjįrmįlastofnana.  Ég tel žaš ķ vikum vinnuna, sem hefur fariš ķ aš halda sjó, įn žess aš žaš sjįist eitthvaš frekar til lands nśna en fyrir einu og hįlfu įri.

Ekki hef ég hugmynd um žaš hve margir eru ķ žessari stöšu, en tala žeirra er vafalaust einhver žśsund.  4 - 5 žśsund er ekki ólķklegur fjöldi.  Hafi hver sett 4 vikur ķ aš halda sér į floti sķšustu 14 mįnuši, žį gerir žaš 16 - 20 žśsund vikur eša 350-440 mannįr sem jafngilda 1 - 1,3 milljöršum króna ķ töpušum vinnustundum mišaš viš mešallaun upp į 250 žśs.kr. į mįnuši.

Žaš er svo sem hęgt aš reikna sig śt ķ hiš óendanlega, en eitt er vķst, aš mikiš yrši ég feginn, ef mér tękist aš selja.  Žannig aš ef einhver er žarna śti og viškomandi vantar rśmlega 200 fm rašhśs į besta staš ķ Kópavogi, žį er ég meš eitt Smile


mbl.is Veltan į fasteignamarkaši 4,6 milljaršar
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

Hver er įbyrgš lįnveitanda?

Hęstiréttur stašfest ķ dag synjun Hérašsdóms Reykjavķkur um tķmabundna greišsluašlögun öryrkja , žar sem hann var talinn hafa hagaš fjįrmįlum sķnum į įmęlisveršan hįtt.  Ķ frétt į visir.is er birtur eftirfarandi texti śr dómi hérašsdóms:

..af žvķ aš skuldari hafi hagaš fjįrmįlum sķnum į verulega įmęlisveršan hįtt, hann tók fjįrhagslega įhęttu sem var ķ engu samręmi viš greišslugetu hans į žeim tķma sem til fjįrskuldbindinganna var stofnaš og hann hafi į žeim tķma veriš meš öllu ófęr um aš standa viš žęr.

Sķšan er greint nį um fjįrhagsstöšu lįntaka į tķma lįntöku:

Fasteignina keypti mašurinn į 39 milljónir įriš 2006 en sama įr keypti hann bķl fyrir rétt rśmar fjórar milljónir króna. Hann tók lįn fyrir bįšum kaupunum og voru žau aš stórum hluta ķ erlendri mynt. Žaš įr var mašurinn meš samtals um 2,5 milljónir króna ķ örorkubętur og laun.

Nś spyr ég bara:  Hvor sżndi af sér įmęlisverša hįttsemi lįnveitandinn eša lįntakinn?  Ķ mķnum huga er žaš alveg į tęru, aš mašur meš 2,5 m.kr. ķ įrstekjur og meš 3 börn į framfęri getur ómögulega haft greišslugetu fyrir 39 m.kr. fasteign.  Žessi einstaklingur hafi žvķ aldrei įtt aš standast greišslumat.  Sį starfsmašur bankans, sem samžykkti greišslumatiš og sķšan aš veita lįn fyrir 39 m.kr. eign var sį sem sżndi af sér įmęlisverša hįttsemi.  Samkvęmt almennum reiknireglum, žį nemur mįnašarleg greišsla um kr. 5.500 af hverri milljón sem er skuldaš.  Žó lįniš hafi bara veriš 30 m.kr., žį hefši greišslubyršin įtt aš vera 165.000 kr. į mįnuši eša kr. 1.980 žśs.kr. į įri.  Drögum žį upphęš frį 2,5 m.kr. og blessašur mašurinn hefši veriš meš 520 žśs.kr. til framfęrslu og annarra śtgjalda allt įriš eša 43 žśs.kr. į mįnuši. 

Žetta er nįttśrulega sagt, aš žvķ gefnu, aš lįntaki hafi veitt bankanum réttar upplżsingar um hag sinn.  

Annars held ég aš žetta sé bara gott dęmi um žį vitleysu sem var ķ gangi į žessum įrum.  Žetta sżnir lķka žann augljósa galla sem er į fyrirkomulagi neytendalįna.  Einstaklingur fęr lįn upp į hįar upphęšir til aš kaupa bifreiš.  Hann žarf lķklega ekki aš leggja fram neinar upplżsingar um greišslugetu sķna eša ašrar skuldbindingar.  Andlitiš eitt nęgir.  Ég held aš žaš sé kominn tķmi til aš breyta um vinnulag.  Lįnveitandi mį ekki vera svo blindur ķ įkefš sinni aš lįna, aš honum sjįist ekki fyrir.  Aušvitaš er įbyrgš lįntaka lķka mikil, en munurinn er žó, aš lįntakinn er ekki aš lįta af hendi veršmęti til notkunar.  Hann er ekki aš taka įhęttu af žvķ aš glata veršmętum eigenda fyrirtękisins.

Aš žessu leiti er ég hissa į nišurstöšu Hęstaréttar, en hśn um leiš sżnir įgalla laganna.  Lįnveitendur eru alltaf stikkfrķ.  Žeir mega sżna af sér įbyrgšalausa hegšun og ķ versta falli fį žeir föšurlega rįšleggingu.  Įbyrgš lįnveitenda er engin.  Neytendavernd er engin.  Mišaš viš žessa nišurstöšu, žį mega lįntakar ekki bśast viš mikilli vernd frį dómstólum.  Žetta er greinilega, aš mati dómstóla, allt almenningi aš kenna.


Višskipti snśast um aš hįmarka įvinning beggja ašila, ekki annars!

Einn nżju bankanna stęrir sig af žvķ ķ fréttatilkynningu aš 2.000 višskiptavinir gamla bankans hafi óskaš eftir höfušstólslękkun vegna verštryggšra og gengistryggšra bķlalįna.  (Žeir kalla aš vķsu gengistryggš bķlalįn "bķlalįn ķ erlendri mynt", žó svo aš gjaldeyrir hafi aldrei skipt um hendur ķ žessum višskiptum.)  "Kostaboš" bankans felst ķ žvķ aš lękka höfušstólinn en hękka vextina. 

Bara til aš sżna hversu gott žetta tilboš er, žį langar mig aš taka dęmiš sem bankinn nefnir ķ tilkynningu sinni:

Bķlakaupandi fékk lįn upp į kr. 2,5 milljónir ķ nóvember 2007.  Var lįniš gengistryggt og til 84 mįnaša eša 7 įra.  Eftir aš hafa borgaš af lįninu ķ 2 įr, žį stendur žaš ķ 4,6 m.kr.  Bankinn bżšur lękkun höfušstóls ķ 3,5 m.kr.  Vextirnir breytast frį žvķ aš vera innan viš 4% ķ žaš aš vera breytilegir óverštryggšir vextir sem nśna eru 9,0% hjį bankanum.  Vaxtamunur er žvķ 5%, ef ekki meira.  Žaš er nśna einfalt reikningsdęmi aš finna śt hvort žessi vaxtamunur vinni upp lękkun höfušstólsins.  Aš vķsu eru lįnin ekki sambęrileg.  Gengistryggša lįniš er meš jöfnun afborgunum, ž.e. höfušstóllinn er alltaf greiddur nišur um sömu upphęš og vöxtum bętt viš.  Meš žessari ašferš fer greišslan lękkandi mįnuš fyrir mįnuš uns sķšasta greišslan er mjög lįg.  Óverštryggša lįniš er jafngreišslulįn, ž.e. alltaf er greidd sama upphęš, en ķ upphafi vega vextir žyngra en afborgun höfušstólsins.  Sķšar į lįnstķmanum snżst žetta viš.  Meš žessu getur bankinn sagt meš góšri samvisku aš hann sé aš innheimta vexti af ógreiddum höfušstóli, žegar hann nęr nokkurn veginn sömu upphęš tilbaka og įšur en hann lękkaši höfušstól lįnsins og hękkaši vextina.

Skuldi mašur 1 m.kr. og borgar 4% vexti af lįni til 7 įra, hvaš žurfa vextirnir aš vera til aš greišsla af 770 žśs.kr. lįni veršur sś sama?  Ég reikna meš aš allir bankarnir hafi velt žessari spurningu upp įšur en žeir komu meš tilbošin sķn.  Žetta mį aušveldlega reikna śt.  Svariš er 12,1%.  Ekki er hęgt aš bjóša žaš, žannig aš žį er fundin önnur leiš.  Lengt er ķ lįninu.  Sé lįniš lengt um 3 įr, žį dugar aš hękka vextina ķ 8,5% til aš fį sömu upphęš til baka.  Sé lengingin 2 įr, žį žurfa vextir aš vera um 9,5%.  Mįliš er aš viškomandi banki bżšur 3 įra lengingu į breytilegum markašsvöxtum, sem eru nśna 9,0% eftir aš hafa lękkaš fyrir helgi śr 9,5%.  Bankinn kemur žvķ śt ķ plśs mešan markašsvextir haldast į žessu róli.

[Leišrétting viš sķšustu mįlsgrein:  Nś hefur bankinn auglżst žau kjör sem eru ķ boši.  Vextirnir eru 13,1% meš 2,5% afslętti fyrsta įriš.  Žaš er sem sagt ekki veriš aš lękka heildargreišsluna neitt.  Nei, žaš er veriš aš hękka hana rķflega.]

Önnur įhętta fyrir bęši lįntakann og bankann felst ķ gengisžróun.  Samkvęmt spį Sešlabankans frį žvķ fyrir helgi bendir fįtt til žess aš krónan hressist ķ brįš.  Žessi banki er bjartsżnni, en į fundi ķ haust kynnti hann fyrir Hagsmunasamtökum heimilanna śtreikninga, sem sżndu aš bankinn gerši rįš fyrir 5% styrkingu krónunnar į įri nęstu žrjś įrin. Žaš žżšir 14,3% lękkun (žrišjaveldiš af 0,95 er 0,857) höfušstóls gengistryggša lįnsins umfram lękkun vegna afborgana.  Geri ég ekki rįš fyrir aš lįnžeginn, sem veršur bśinn aš breyta lįninu sķnu yfir ķ óverštryggt lįn njóti žeirra styrkingar krónunnar.

Annars eru žetta kjarakjör aš aš borga 3,5 m.kr. af lįni sem ķ upphafi var 2,5 m.kr.  Gleymum žvķ ekki, aš viš flutning uppreiknašra lįna heimilanna frį gamla bankanum til žess nżja, žį gaf gamli bankinn 44% afslįtt.  Žaš žżšir aš 4,5 m.kr. lįn var aš mešaltali tekiš yfir į  kr. 2,52 m.kr.  Vį, žaš munar tęplega milljón į "kostakjörum" bankans og žeim kjörum sem hann fékk.  Hvaš er ķ gangi?  Af hverju į bankinn aš taka til sķn helminginn af afslęttinum strax og reyna aš nį hinum helmingnum til sķn meš hęrri vöxtum?  Hvert er sišgęši bankastjórnenda?

Mark Flanagan sagši ķ kvöldfréttum sjónvarps, aš boš bankanna myndu skila lękkun greišslna.  Ég held hann sé aš misskilja eitthvaš.  Eins og ég bendi į ķ sķšust fęrslu, žį ętla bankarnir (allir nema einn) aš nį til baka öllu sem žeir veita ķ afslįtt, žó žaš taki 25 įr.  Ekkert veršur gefiš eftir!  Žaš kannski barnaskapur aš vonast eftir aušmżkt, lķtillęti og išrun, žegar horft er til sišgęšis bankamanna.  Žaš er jś žeirra hlutverk aš gręša og helst sem mest.  Er žaš annars ekki?  Nei, žaš er nefnilega ekki žannig.  Žaš er hlutverk hvers einasta stjórnanda fyrirtękis aš hįmarka sameiginlegan įvinning fyrirtękisins og višskiptavinarins af višskiptasambandinu.  Žannig tryggir fyrirtękiš, aš višskiptavinurinn vilji halda įfram aš eiga višskipti.  Blóšmjólki fyrirtękiš einn hóp višskiptavina, žį fara žeir (lķklegast) annaš og fyrirtękiš žarf aš finna nż fórnarlömb.  Sé įvinningurinn augljóslega beggja, žį heldur višskiptavinurinn įfram aš treysta fyrirtękinu.  Og žį er ég ekki aš tala um skammtķmaįvinning heldur langtķmaįvinning.  Žaš er nefnilega žannig, aš góšir hlutir gerast hęgt.

Nś žurfa bankarnir aš snśa sér aftur aš teikniboršinu og koma meš nżjar hugmyndir aš ašgeršum.  Žaš vęri vit ķ žvķ aš spyrja višskiptavinina įlits eša kalla žį til samrįšs.  Mķn reynsla er, aš hugmynd sem unnin er ķ samvinnu fyrirtękis og višskiptavinar, er lķklegri til aš njóta hylli, en sś sem sett er einhliša fram.

Žolinmęši margra višskiptavina bankanna er į žrotum.  Peningar žeirra eru uppurnir.  Mönnum finnst furšulegt aš męta ķ śtibśiš sitt og tala viš gamla žjónustufulltrśann sinn og žaš er eins og viškomandi hafi misst minniš.  Muni ekki rįšgjöfina sem veitt var.  Muni ekki sķmtölin sem fóru fram, žar sem žrżst var į aš fęra lįnin yfir ķ gengistryggš lįn eša aš fęra innstęšurnar yfir ķ peningamarkašssjóšina.  Og žeir sem muna, žora ekki aš minna yfirmanninn į gildrurnar sem lagšar voru, žvķ viškomandi gęti misst vinnuna.  Höfum žaš alveg į hreinu, aš fjölmargir starfsmenn bankanna kóušu meš yfirmönnum sķnum ķ gömlu bönkunum og žeir eru enn aš kóa meš žeim ķ nżju bönkunum.  Af hverju lętur hinn almenni bankastarfsmašur bjóša sér aš vera meš ónżt verkfęri til aš ašstoša višskiptavini sķna?  Af hverju heimtar hinn almenni bankastarfsmašur ekki almennileg śrręši fyrir kśnnann sinn?  Er žaš vegna žess, aš žaš er aušveldara aš žegja?


Bankarnir fį sitt žrįtt fyrir afslįtt - Betur mį ef duga skal

Ég hef undanfarna daga veriš aš skoša og bera saman hin żmsu śrręši, sem bošiš er upp į fyrir heimilin ķ landinu vegna stökkbreytingu į höfušstóli gengistryggšra lįna žeirra.  Žaš jįkvęša viš žessar lausnir er aš skuldabyršin, ž.e. höfušstóll įhvķlandi gengistryggšra vešlįna, lękkar strax um 25-30%.  Nišurstöšurnar varšandi greišslubyršina eru, eins og bśast mįtti viš, misjafnar.  En helsta nišurstašan er žó sś, aš bankarnir eru alls ekki aš ganga nógu langt ķ žvķ aš skila žvķ til lįntaka, sem žeim hefur veriš veitt ķ afslįtt. Eins og kom fram hjį Frišriki O. Frišrikssyni, formanni Hagsmunasamtaka heimilanna, ķ Silfri Egils ķ gęr, žį kom žaš fram į fundi samtakanna meš fulltrśum Alžjóšagjaldeyrissjóšsins um daginn, aš sjóšurinn vill sjį bankana skila öllum žeim afslętti, sem žeir hafa fengiš frį gömlu bönkunum, til lįntaka. Hvorki meira né minna. Lįntakar skulu fį krónu fyrir krónu sama ķ sinn hlut.  Aš žvķ leiti til eru lausnir bankanna algjörlega ófullnęgjandi.

Ég er aš vinna aš greinargerš fyrir Hagsmunasamtök heimilanna og veršur hśn vonandi birt į nęstu dögum.  En samanteknar nišurstöšur eru ķ grófum drįttum žessar (meš fyrirvara um endanlega śtreikninga):

  • Gengistryggt lįn sem tekiš var ķ október 2006 til helminga ķ svissneskum frönkum og japönskum jenum hefur hękkaš śr 13,4 m.kr. ķ 31,0 m.kr. eša  131%
  • Sé mišaš viš ešlilega gengisžróun, ž.e. 2% hękkun višmišunarmynta į įri allan lįnstķmann, žį vęri heildargreišslubyrši lįnsins innan viš 55% af žvķ sem lįntakar standa frammi fyrir mišaš viš stökkbreyttan höfušstól.
  • Setji lįntaki lįniš ķ greišslujöfnun, mį hann bśast viš 180% hękkun greišslubyrši mišaš viš upprunalega lįniš (gert rįš fyrir 4% hękkun greišslujöfnunarvķsitölu į įri og 2% hękkun višmišunarmynta)
  • Af leišum bankanna, sem kynntar hafa veriš į sķšustu vikum um afslįtt gegn žvķ aš flytja lįnin yfir ķ óverštryggš ķslensk lįn, žį er leiš Arion banka hagstęšust fyrir lįntaka, veldur 6,3% lękkun heildargreišslubyrši mišaš viš nśverandi stöšu, mjótt er į mununum milli Ķslandsbanka og Frjįlsa, en heildargreišslubyršin eykst um 6,8% og 5,2%, og Landsbankinn rekur lestina meš nęrri žvķ fjóršungs aukningu heildargreišslubyrši (23,4%).  Samanburšurinn er geršur į föstu gengi og föstum vöxtum śt lįnstķmann.
  • Tillögur Hagsmunasamtaka heimilanna um aš breyta gengistryggšum lįnum ķ verštryggš lįn frį lįntöku degi og setja sķšan 4% žak į veršbętur frį og meš 1. janśar 2008 og lękkun žess žaks sķšar, skilar 13,3% lękkun heildargreišslubyrši mišaš viš nśverandi stöšu.  Hafa skal ķ huga aš HH krefjast žess aš verštryggingarkerfiš veriš lagt af, žannig aš vonandi munu veršbętur hętta aš bętast į lįn innan nokkurra įra.

Žessar tölur eru allar hįšar mikilli óvissum um žróun einstakra žįtta og ber žvķ aš taka meš fyrirvara.  Allar leišir sem hafa veriš kynntar hafa žó žann kost aš žęr leiša til einhverrar upp ķ verulegrar lękkunar greišslubyrši fyrstu žrjś įrin.  Séu žau skošuš eru helstu nišurstöšur ķ grófum drįttum sem hér segir (meš fyrirvara um endanlega nišurstöšu śtreikninga):

  •  Ef gengisžróun hefši veriš "ešlileg", žį vęri greišslubyršin nęstu žrjś įr ašeins 45% af žvķ sem hśn er mišaš viš stöšu höfušstólsins ķ dag, ž.e. 3,2 m.kr. ķ staš 7 m.kr. (mišaš er viš aš vextir meš vaxtaįlagi séu 3,85%).
  • Leiš Hagsmunasamtaka heimilanna leiddi til 54% lękkun žriggja įra greišslubyrši, greišslujöfnun skilar 31,5% lękkun, lausn Arion banka lękkar greišslubyršina um tęp 27%, Frjįlsi um rśm 18%, Ķslandsbanki um tęp 17% og Landsbankinn rekur lestina sem fyrr meš tęplega 4% lękkun žriggja įra greišslubyrši fyrstu žrjś įrin.

Įstęšan fyrir žvķ aš svona miklu munar į nišurstöšum fyrstu žriggja įranna og heildinni er, aš nśverandi lįn eru meš jöfnum afborgunum og fullri greišslu vaxta ofan į žaš, en allar lausnir bankanna miša viš jafngreišslulįn, ž.e. aš vextir eru greiddir upp ķ topp ķ hvert sinn, en hlutur afborgunarinnar fer stigvaxandi.  Munurinn į žessum tveimur leišum er, aš žegar afborganir eru jafnar, žį er greišslubyršin hęst fyrst en lękkar sķšan ķ hvert sinn mišaš viš fasta vexti og fast gengi.  Mįnašarleg greišsla jafngreišsluleišarinnar er aftur alltaf hin sama.  Žaš er žvķ hrein og bein blekking aš kynna lįntökum bara greišslubyršina ķ byrjun og vara ekki viš įhrifum mismunandi ašferša.

Ef haft er ķ huga, aš Arion banki, Ķslandsbanki og Landsbankinn hafa fengiš um 45% afslįtt af lįnasöfnum heimilanna frį gömlu kennitölum sķnum og žeim er ętlaš aš nżta žetta svigrśm ķ botn, žį er ljóst aš enn er borš fyrir bįru.  Žaš getur vel veriš aš bönkunum žyki vel gert aš lękka greišslubyršina fyrstu žrjś įrin, en lausnir žeirra tryggja žeim, aš gefnum almennum forsendum um žróun vaxta og gengis, aš žeir (aš undanteknum Arion banka) fį allt til baka sķšar į lįnstķmanum og gott betur en žaš (sbr. žaš sem ég nefni um muninn į jöfnum greišslu og jöfnum afborgunum).  Til žess aš komast eitthvaš nįlęgt žessum 45% afslętti yfir lįnstķmann (aš teknu tilliti til vaxta, gengisžróunar, o.s.frv.), žį žarf afslįtturinn į höfušstóli lįnanna aš vera aš minnsta kosti ķ 55% og er žį mišaš viš aš vaxtamunur į gengistryggša lįninu og óverštryggša lįninu mišaš viš fast gengi sé 2,65%.  Hękki gengi erlendu myntanna um 1% įrlega, žarf vaxtamunurinn aš vera 3,9% og 5,4% hękki gengi erlendu mynta um 2% įrlega.  Į sama hįtt, ef gengi krónunnar styrkist, žį mį žessi vaxtamunur minnka rśmt 1% fyrir hvert 1% sem gengi erlendu myntanna veikist.


mbl.is Mikill munur į heildargreišslu vegna ķbśšarlįns
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

Nęsta sķša »

Höfundur

Marinó G. Njálsson
Marinó G. Njálsson
Upplýsingaöryggi og persónuvernd eru mínar ær og kýr, þó ég blaðri um allt og ekkert hér á blogginu. Er í Hagsmunasamtökum heimilanna og berst fyrir réttlæti fyrir heimili í landinu.  Loks er ég faggiltur leiðsögumaður.  Netfangið mitt er mgn@islandia.is og netfang fyrirtækisins oryggi@internet.is.

Heimsóknir

Flettingar

  • Ķ dag (19.3.): 4
  • Sl. sólarhring: 9
  • Sl. viku: 29
  • Frį upphafi: 1676998

Annaš

  • Innlit ķ dag: 4
  • Innlit sl. viku: 26
  • Gestir ķ dag: 4
  • IP-tölur ķ dag: 4

Uppfęrt į 3 mķn. fresti.
Skżringar

Mars 2024
S M Ž M F F L
          1 2
3 4 5 6 7 8 9
10 11 12 13 14 15 16
17 18 19 20 21 22 23
24 25 26 27 28 29 30
31            

Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband