Leita ķ fréttum mbl.is

Bloggfęrslur mįnašarins, jślķ 2009

Erum viš menn eša mżs? Einveldi AGS į Ķslandi

Mašur getur ekki annaš en spurt sig žeirrar spurningar hvort rįšamenn žessarar žjóšar, embęttismenn og forsvarsmenn fjįrmįlafyrirtękja séu menn eša mżs.  Žaš er sama hvaš žetta fólk reynir aš gera til aš blįsa einhverjum glęšum ķ efnahagslķfiš alltaf kemur landstjóri Alžjóšagjaldeyrissjóšsins og lemur menn nišur.  Og alltaf lśffa menn eins og undirlęgir rakkar.  Ég verš žvķ mišur aš segja aš mér finnst meira bera į mżslum hér ķ žjóšfélaginu um žessar mundir en mönnum.

Hvaš žarf aš gerast til žess aš stjórnvöld fį nóg af žeim sirkus sem er ķ gangi ķ kringum lįn Alžjóšagjaldeyrissjóšsins?  Ég fę ekki séš aš tilgangur AGS sé aš ašstoša Ķsland og Ķslendinga śt śr žeim vanda sem alžjóša fjįrmįlakreppa og fķfldirfska eša heimska ķslenskra bankamanna kom okkur ķ.  Nei, tilgangur AGS er aš tryggja aš erlendir kröfuhafa nįi aš kreista eins miklu og hęgt er śt śr landi og žjóš.  AGS hefur sżnt žaš og sannaš į undanförnum mįnušum, aš markmiš félagsskaparins hefur ekkert breyst frį žeim tķma, žegar fįtęk Afrķkurķki voru neydd til aš gefa burt aušlindir sķnar svo hęgt vęri aš tryggja žręldóm žegnanna um aldur og ęvi.

Ég er einn af žeim sem hef snśist heilan hring ķ afstöšu minni til AGS.  Fyrst eftir hrun bankanna vildi ég ekki sjį AGS vitandi um svišinn akur sem sjóšurinn hefur skiliš eftir sig alls stašar sem hann hefur fariš.  Sķšan žegar getuleysi rķkisstjórnar Geirs H. Haarde var oršiš of neyšarlegt til aš geta horft upp į žaš og bśiš viš lengur, žį hélt ķ ég einfeldni minni aš vont gęti ekki versnaš viš žaš aš snśa sér til AGS.  Mikiš hafši ég rangt fyrir mér.  Žaš er ekki bara aš vont hafi versnaš.  Žetta er eins og viš hefšum hangiš į annarri hendi į brśn hengiflugsins og AGS sé sķfellt aš losa einn fingur ķ einu ķ stašinn fyrir aš rétt okkur hjįlparhönd.  Žaš voru t.d. fyrirmęli frį AGS sem leiddu til žess aš SPRON, Straumur og Sparisjóšabankinn voru sett ķ žrot ķ lok mars.  Fyrir žvķ hef ég eins traustar heimildir og hęgt er aš hugsa sér.  Žaš er AGS sem kemur ķ veg fyrir endurskipulagningu ķslensks atvinnulķfs meš nišurfellingu/umbreytingu lįna.  Žaš er AGS sem kemur ķ veg fyrir aš hęgt sé aš takast į viš skuldastöšu heimilanna hvort heldur meš almennum ašgeršum aš hįlfu stjórnvalda eša aš hįlfu fjįrmįlafyrirtękja.  Viškvęšiš er alltaf žaš sama:  AGS hefur sett sig į móti.  AGS telur žaš ekki skynsamlegt.  AGS heimilar žaš ekki.

Landstjóri AGS į Ķslandi er einvaldur Ķslands og AGS ręšur öllu sem hér er gert.  Stjórnvöld eru eins og lśbarinn rakki sem žorir ekki annaš en aš hlķša hśsbónda sķnum, AGS.  Ķslenska žjóšin hefur ekki frelsi til aš leysa śr sķnum mįlum į žann sem er žjóšinni fyrir bestu.  Nei, erlendir įhęttufjįrfestar og erlendar stóržjóšir skulu fyrst fį sitt.  Hagsmunir žjóšarinnar koma sķšast.

Verstar finnast mér mżslurnar sem skrķša um gólf hjį Samfylkingunni.  Įtti ekki ESB umsókn aš breyta öllu?  Įtti ekki krónan aš byrja aš styrkjast um leiš og umsóknin vęri komin inn?  Ég spyr bara:  Hvaš höfum viš til ESB aš sękja annaš en kannski evru?  Ef viš viljum byggja žetta žjóšfélag upp, žį gerum viš žaš sjįlf innan frį.  Upphefšin kemur ekki aš utan.  Manndómur kemur innan frį. 

Viš žurfum aš rķsa upp gegn kśgurum okkar, sem ķ žessu tilfelli snżst um Icesave skuldbindingarnar.  Žetta snżst nefnilega allt um žaš aš AGS er hér sem hinn haršasti innheimtulögfręšingur aš tryggja aš ekkert verši gefiš eftir.  Og žaš er alveg sama hversu fįrįnlegar kröfur eru settar fram af hįlfu hinna svo köllušu višsemjenda okkar, viš eigum bara aš lśffa.  Ętlar Alžingi Ķslendinga ķ raun og veru aš lįta undan hótunum landstjóra AGS į Ķslandi eša ętlar žaš aš sżna sannan manndóm og hafna Icesave samningnum.  Eša verša žaš 63 mżslur sem munu trķtla um gólf Alžingishśssins?

Fyrir nokkrum vikum fóru fulltrśar Hagsmunasamtaka heimilanna į fund bankastjóra Nżja Kaupžings (NK).  Žar var kynnt fyrir okkur hugmynd NK um śrręši fyrir skuldsett heimili.  Fęra įtti höfušstól lįna nišur ķ 80% af markašsvirši ķbśšar, nęstu aš hįmarki 30% įttu aš fara į bišlįn į vaxta og veršbóta og žaš žį vęri umfram įtti aš afskrifast, enda hafi félagsmįlarįšherra nżlega gefiš śt reglugerš sem afnam skattskyldu slķkrar nišurfellingar.  Sķšan eftir 2-3 įr yršu bišlįnin endurskošuš og hugsanlega felld nišur.  Mér fannst vera manndómur ķ žeim hjį NK, en sķšan er komiš ķ ljós aš vöndur landstjóra AGS lenti į žeim og nś trķtla mżs um ganga höfušstöšva NK.  Ég velti fyrir mér hver er tilgangurinn meš žessu hjį landstjóranum.  Hvort er betra aš stefna öllu ķ gjaldžrot og raungera tapiš ķ gjaldžrotinu eša aš višurkenna strax tapiš og reyna aš koma hér į skilvirku žjóšfélagi?  Žaš skal tekiš fram aš Finnur Sveinbjörnsson var alveg sammįla žeirri sżn HH aš betra vęri aš koma sem fyrst į ešlilegri starfsemi.  En landstjórinn er ekki sammįla.  Žaš er žess furšulegra, aš NK gerir rįš fyrir aš afskrifa 954 milljarša af 1.410 milljarša śtlįnum bankans į Ķslandi.  Mun landstjórinn kannski banna žaš?

Eitt er žaš sem ég hef aldrei geta skiliš ķ öllu žessu hafarķi.  Žaš er margbśiš aš benda į žį grķšarlegu forsendubresti sem uršu ķ tengslum viš nęr öll śtlįn bankanna.  Skiptir ekki mįli hvort žaš var til heimilanna, atvinnulķfsins eša opinberra ašila.  Veršbólgan fór langt upp fyrir žaš sem lįnastofnanir geršu rįš fyrir og veiking krónunnar er slķk aš lķkast er sem hśn sé meš banvęnt krabbamein.  En hvernig stendur į žvķ aš talsmašur neytenda er eini opinberi ašilinn sem hefur eitthvaš kannaš žessi mįl?  Viš hjį Hagsmunasamtökum heimilanna höfum sent bréf śt um allar trissur til aš spyrja um lögmęti gengisbundinna lįna og enginn žorir aš segja neitt.  "Žetta hlżtur aš vera löglegt fyrst aš viš erum aš bjóša upp į žetta."  "Žaš er hlutverk dómstóla aš skera śr um įlitamįl."  Og sķšan er žaš nįttśrulega žessi žrśgandi žögn sem kemur frį Fjįrmįlaeftirlitinu. 

Ég fékk tękifęri um daginn til aš spyrja lögmann aš žessu og vitnaši af fagmennsku ķ greinar 13 og 14 ķ lögum nr. 38/2001 um vexti og veršbętur og žį sérstaklega greinargeršina meš frumvarpinu.  Hann sagši, til aš verja FME, aš žaš yrši aš skoša nżlegri lög og žį sérstaklega lög um fjįrmįlafyrirtęki.  Žegar ég kom heim, žį fletti ég žeim lögum upp og las spjaldanna į milli.  Hvergi sį ég neitt sem heimilaši žaš sem lög nr. 38/2001 banna.  Ég sendi honum tölvupóst og bar mig aumlega.  Sagšist ekki finna žetta įkvęši sem hann var aš vķsa ķ.  Svariš kom um hęl.  Žetta var misminni.  Žaš var vķst einhver dómur ķ Austurrķki sem var mįliš!  Mér finnst žetta allt lykta af skķt.  Ég get ekki aš žvķ gert.  Menn fara undan ķ flęmingi vegna žess aš žeir vita aš gengisbundin lįn voru ólögleg.  En af hverju, žrįtt fyrir alla žessa umręšu, hefur t.d. Umbošsmašur Alžingis ekki tekiš žetta mįl upp?  Talsmašur neytenda komst aš sömu nišurstöšu og HH, aš mjög sterk rök vęru fyrir žvķ aš ķ lögum nr. 38/2001 um vexti og veršbętur vęri tekin af öll tvķmęli um aš óheimilt vęri aš tengja ķslenskar fjįrskuldbindingar viš dagsgengi erlendra gjaldmišla.  En ķ žessu eins og mörgu öšru, žį trķtlar mżslurnar um og gera ekki neitt.

Ég kalla eftir žvķ aš stjórnvöld, embęttismenn og stjórnendur fjįrmįlafyrirtękja fari aš sżna alvöru manndóm.  Hętti žessu fįti og fumi.  Efnahagslķf žjóšarinnar veršur ekki byggt upp meš erlendri ašstoš.  Gleymiš žvķ.  Žaš veršur eingöngu gert innan frį.  Viš žurfum aš virkja alla sem geta lagt hönd į plóginn og losa okkur viš žennan plógstjóra sem augljóslega er meš kort af einhverju allt öšru svęši.  Ef viš viljum gera upp Icesave, žį skulum viš gera žaš eftir okkar leišum, ekki samkvęmt kolvitlausri forskrift Breta og Hollendinga.   Žaš er t.d. žjóšhagslegra hagkvęmara aš fį peningana fyrir Icesave aš lįni hjį lķfeyrissjóšunum, en hjį Bretum og Hollendingum.

Loks óska ég lesendum góšrar helgar og gangiš gętilega um glešinnar dyr.


Žetta hef ég vitaš frį 1988

Hér er ķ meira lagi įhugaverš frétt meš gamlar upplżsingar.  A.m.k. fyrir mig.  Ekki žaš aš minnst tveir höfundar skżrslunnar hafa lengi haft efasemdir um aršsemi virkjana, ž.e. Žorsteinn Sigurlaugsson og Siguršur Jóhannesson, nišurstašan sem hér er sżnd er žaš sama og ég komst aš ķ vinnu viš lokaverkefni mitt viš Stanford hįskóla skólaįriš 1987-8.  Verkiš fjallaši um samvirkni frambošs og eftirspurnar ķ ķslenska raforkukerfinu (e. The Icelandic electricity system: Supply and Demand Interdependence).  Žó svo aš ég hafi ekki mikiš veriš aš velta fyrir mér aršsemi virkjana innan ķslenska raforkuöflunarkerfisins, žį kom žaš fram sem hlišarnišurstaša.  Og hśn var einföld: 

Fjölmargar virkjanir sem fyrst og fremst voru byggšar eša ętlunin aš byggja til aš afla raforku til stórišju żmist voru į mörkum žess aš vera hagkvęmar eša aš eini aršur žjóšfélagsins af žeim voru skattar starfsmanna og žjónustuašila!

Ég vil aš žaš komi skżrt fram, aš ég var į žessum tķma hlynntur nżtingu fallvatna viš raforkuframleišslu.  Žaš višhorf hefur lķtiš breyst, nema aš žvķ leiti aš ég vil ekki nota hvaša fallvötn sem er og vil aš nįttśran njóti vafans žegar kemur aš nżtingu jaršvarma.   Aš mķnu įliti eru fjölmargir stašir į landinu, žar sem ekkert mįl er aš byggja virkjanir, en um leiš eru mjög margir sem ekki į aš hrófla viš.

En aftur aš hagkvęmni virkjana.  Erlendar skuldir orkufyrirtękja munu vera eitthvaš um 800 milljaršar, jafnvel allt aš 1.000 milljöršum.  Žetta eru grķšarlegar skuldir.  Hęst trónir reikningurinn vegna Kįrahnjśkavirkjunar, en hann mun standa ķ um 210 milljöršum.  (Mišaš er viš aš kostnašur Landsvirkjunar hafi veriš 100 milljaršar sem teknir voru aš lįni ķ japönskum jenum, žegar jeniš var ķ kringum 0,65 aurar, en nś er gengiš 1,35.  100 milljaršarnir hafa žvķ hękkaš ķ 207 milljarša.)  Eldri virkjanir hafa einnig veriš fjįrmagnašar ķ Japan og žvķ hefur fjįrmagnskostnašur hękkaš langt umfram hękkun į tekjum fyrirtękisins.  Žaš er lķka kaldhęšni, aš lķklegast er Kįrahnjśkavirkjun einn af stóru įhrifavöldunum ķ žvķ ferli sem endaši meš efnahagshruninu sķšast lišiš haust.  Ég efast um aš framkvęmdirnar fyrir austan hafi veriš rįšandi žįttur ķ efnahagshruninu, en munurinn į žeim og skuldum bankanna er aš žessar framkvęmdir žarf aš greiša upp meš góšu eša illu.

Aš aršsemi orkuvinnslu sé ekki meiri en raunber vitni (ef žetta er endanleg nišurstaša), žį hlżtur žaš aš vera įfellisdómur į orkustefnu rķkisstjórna Sjįlfstęšisflokks og Framsóknar į įrunum 1995-2007.  Žessi arfleifš Davķšs Oddssonar og Halldórs Įsgrķmssonar gęti reynst okkur dżrkeypt ķ nįnustu framtķš, žar sem margt bendir til žess, aš gjaldeyrisöflun žjóšarinnar dugi ekki til greišslu afborgana og vaxta į įhvķlandi lįnum til orkuvinnslu.  Vissulega vęri žetta ķ fķnu lagi, ef engin önnur erlend vęru til greišslu, en svo heppin erum viš ekki.  Gjaldeyrisskuldir žjóšarinnar eru svo miklar aš vandséš er hvernig hęgt er aš vinna sig śt śr žeim vanda.  (Og žaš žrįtt fyrir aš ekki vęri greidd króna vegna skulda Glitnis, Kaupžings, Landsbanka, Straums, Sparisjóšabankans og SPRON.)  Ein lausn er aš hękka verulega verš į raforku til stórnotenda, žannig aš verš til žeirra standi undir vöxtum og afborgun lįna vegna orkuvinnslunnar og gott betur.  Żmsar ašrar lausnir eru lķka fyrir hendi, en hver sem veršur valin, žį veršur hśn aš tryggja hęrri heildararšsemi orkuframkvęmda.


mbl.is Lķtil aršsemi af orkuvinnslu
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

Icesave samningurinn er óefni

Meš žvķ aš hafna Icesave samningi Svavars Gestssonar erum viš ekki aš hafna žvķ aš greiša Icesave skuldbindingarnar.  Bara aš segja aš viš viljum betri samning sem geršur er į okkar forsendum eša višhafa annaš fyrirkomulag viš uppgjör žessara skuldbindinga ķ samręmi viš ķslensk lög um innistęšutryggingar.

Žaš er svo margt ķ samningnum sem er hreint og beint rangt.  T.d. segir ekkert ķ ķslenskum lögum um innistęšutryggingar aš greišslan til innistęšueigenda žurfi aš koma strax.  Žaš aš Hollendingar og Bretar hafi greitt śt tryggingarnar setur ENGAR skuldbindingar į okkur.  Žaš var žeirra įkvöršun og kemur okkur EKKERT viš.  Vextir vegna hins svokallaša lįns Breta og Hollendinga koma okkur heldur EKKERT viš.  Af hverju eru menn svona ęstir aš greiša fyrir eitthvaš sem kemur okkur EKKERT viš?  Aš borga 3,2 milljarša (eša hvaš žaš nś er) vegna kostnašar viš samskipti viš innistęšueigendur er fjarstęšukennt.  Žessi samskipti fara fram meš fjöldapósti og žaš er śt ķ hött aš žaš kosti 3,2 milljarša.

Hvernig dettur mönnum ķ hug, eins og kemur fram ķ żmsum athugasemdum viš frétt mbl.is, aš lįn Ķslendinga verši gjaldfelld ef Alžingi fellir Icesave?  Ef eitthvaš vęri, žį ętti lįnshęfi landsins aš batna, žar sem hafnaš er fįrįnlegum skuldbindingum og greišsluhęfi batnar.  Ég myndi halda, aš ef greiša žarf lęgri upphęš ķ Icesave, žį verši meiri peningur til umrįša til aš greiša önnur lįn.  Ok, AGS peningarnir koma ekki, en žaš į hvort eš er ekki aš nota žį ķ eitt eša neitt.  Žeir eiga bara aš bķša inni į bankareikningi į lakari vöxtum en viš žurfum aš greiša.  Hvaša akkur er ķ žvķ?  Nįkvęmlega enginn.  Viš ętlušum vissulega aš nota peningana frį Noršurlöndunum, en žaš lķtur allt śt fyrir aš villingarnir į skólalóšinni séu bśnir aš snśa žau nišur, žannig aš žau žora ekkert aš gera.  Žaš veldur mér mun meiri įhyggjum.

Mér finnst kolrangt aš sękja um ESB ašild meš betlistafinn ķ hendi.  Ég hef megna óbeit į öllu žvķ sem viškemur AGS.  Žaš er megn ólykt af žessu hjį žeim og markmišiš er alls ekki aš ašstoša Ķsland.  Markmiš žeirra er aš kreista eins mikinn pening śt śr Ķslendingum og hęgt er.  AGS er yfirrukkari lįnadrottna okkar og er aš koma fram viš okkur į nįkvęmlega sama hįtt og innheimtudeildir bankanna koma fram viš žį sem fariš hafi ķ vanskil.  Žeim er nįkvęmlega sama hvort skuldarinn missi allt sitt og fari į vergang, bara aš lįnadrottnari fįi sitt meš vöxtum, vaxtavöxtum og öllum žeim kostnaši sem hęgt er aš tżna til.  Žeim er lķka nįkvęmlega sama žó ķslenska žjóšin hafi ekkert komiš nęrri įkvöršunum bankanna um skuldasöfnun.

Ég skora į Alžingi aš fella Icesave samninginn meš stęl og senda žannig skżr skilaboš til umheimsins, aš viš lįtum ekki hvaš sem er yfir okkur ganga.  Ég skora einnig į Alžingi aš semja įlyktun žar sem fram kemur, aš ekki hafi veriš hęgt aš samžykkja samninginn, žar sem samninganefndin hafi fariš langt śt fyrir umboš sitt og ekki hafi veriš tekiš tillit til veigamikilla žįtta viš gerš samningsins.  Loks skora ég į Alžingi aš samžykkja nżtt, einhliša fyrirkomulag vegna lausnar į žessu mįli, žar sem višurkennt er skilyršislaust aš Tryggingasjóšur innistęšueigenda muni standa viš žį skuldbindingu aš greiša hverjum og einum innistęšueiganda aš hįmarki EUR 20.887 af höfušstóli inneignar sinnar og ekkert umfram žaš.  Žessar greišslur verši inntar af hendi eins fljótt og hęgt er aš koma eignum Landsbankans ķ verš įn žess aš virši eignanna verši rżrt meš ótķmabęrri sölu žeirra.  Séu bresk eša hollensk stjórnvöld ósammįla žessum mįlalyktum, žį er žeim frjįlst aš sękja mįliš fyrir ķslenskum dómstóli enda er varnaržing Landsbankans og Tryggingasjóšs innistęšueigenda ķ Reykjavķk.


mbl.is Icesave: Gęti stefnt ķ óefni
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

Enn er lopinn teygšur

Fyrir 16 mįnušum gekk yfir žaš versta Pįskahret sem žjóšin hefur lent ķ.  Žetta hret var ekki męlt hjį Vešurstofunni, heldur af Sešlabankanum.  Žaš hófst meš miklum lįtum 7. mars og gekk į meš slęmum hryšjum nęstu 3 vikur.  Žegar hretinu slotaši loks 28. mars hafši gengisvķsitalan falliš um 25 stig heil 18,7%.  En žetta hret var bara upphafiš aš öšru verra sem skall į upp śr mišjum september og orsakaši frekara hrun krónunnar.  Žessu öllu fylgi kröpp veršbólguhęš meš fjįrmįlastormum sem lögšu Glitnir, Landsbankann og Kaupžing aš velli og ollum miklum skaša į heimilum og ķ fyrirtękjum landsmanna.

Jį, žaš eru 16 mįnušir og tępar 3 vikur sķšan aš stormurinn skall į og stjórnvöld vita ekki enn hvaš žarf aš gera til aš rétta af efnahag landsins.  Žaš eru engir ašgeršahópar aš störfum, žaš eru engar lausnir ķ loftinu.  Ķ 16 mįnuši (og 3 vikum betur) hefur nįnast ekkert veriš gert til aš hjįlpa atvinnulķfinu viš aš vernda störfin eša heimilunum til aš gera žeim kleift aš takast į viš auknar byršar.  Og nśna 16 mįnušum og tępum žremur vikum eftir aš hretiš skall į kemur fram sś brilliant hugmynd aš stofna nefnd.

Hagsmunasamtök heimilanna eru bśin aš vera til ķ rśma 6 mįnuši.  Allan žennan tķma erum viš bśin aš vera aš kalla eftir višbrögšum frį stjórnvöldum.  Heilar žrjįr rķkisstjórnir hafa setiš og ekki ein einasta žeirra hefur séš įstęšu til aš kalla saman vinnuhóp hagsmunaašila til aš ręša vandann sem atvinnulķfiš og heimilin standa frammi fyrir.  Stjórnvöld halda nefnilega aš žaš sé einkamįl žeirra aš finna lausnina.  Žau vilja nefnilega ekki til žess hugsa aš einhver utan klķkunnar gęti įtti góša hugmynd aš lausn.

Nś į sem sagt aš teygja lopann ennžį frekar og žaš į aš snišganga heimilin.  Žaš eru ašilar vinnumarkašarins sem hafa į samvinnu viš.  Sķšan hvenęr voru žessir ašilar sérlegir talsmenn heimilanna ķ landinu?  Ég man ekki eftir žvķ aš sś įkvöršun hafi nokkru sinni veriš tekin.  Er žaš ekki bara vegna žess aš "ašilar vinnumarkašarins" eru jįbręšur stjórnvalda?  Žaš er engin hętta į aš žessir ašilar komi meš "óžęgilegar" tillögur.

Fyrir Alžingi liggja nokkrar tillögur um hagsmuni heimilanna.  Žęr fįst ekki ręddar vegna žess aš žęr eru frį "hinum".  Žęr eru frį Framsókn og uppreisnargemsum innan VG.  Jóhanna og Įrni Pįll eiga ekki hugmyndirnar og žess vegna fįst žęr ekki ręddar.  Hvenęr ętlar žetta fólk aš nį žeim žroska aš hlusta į ašra?  Ķ okkar elstu heilręšum, Hįvamįlum, žį bendir höfundurinn į žau augljósu sannindi, aš žaš eru merki um visku aš hlusta og geta lęrt af öšrum, jafnvel žeim sem ekki teljast eins vitrir.  Nś er kominn tķmi til aš rķkisstjórnin sanni fyrir landsmönnum aš hana skipar fólk sem er ķ hópi "hinna vitru".  Ķ hópi žeirra sem kunna aš hlusta.  Nś séu gömul ķslensk heilręši mönnum ekki žóknanleg, enda viršist mér sem margir innan stjórnarinnar haldi aš upphefšin komi aš utan, žį eru til gömul kóresk heilręši um aš naušsynlegt sé fyrir stjórnvöld, ętli žau aš verša vinsęl og nį įrangri, aš hluta į žaš sem ekki er sagt.  Aš hlusta į undirölduna ķ žjóšfélaginu.  Aš heyra žaš sem eyraš ekki nemur. Hvet ég rįšherra rķkisstjórnarinnar aš hlusta į fólkiš ķ landinu og verja hagsmuni žess.  Verši žaš ekki gert, žį mun róšurinn bara žyngjast og draumur Samfylkingarinnar um inngöngu ķ ESB aš engu verša.


mbl.is Endurmeta śrręši fyrir skuldsett heimili
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

Jaršskjįlftaspį fyrir 27. jślķ 2009 - Framkvęmiš einfalt įhęttumat

Žekktur sjįandi hefur spįš aš kl. 23:15 mįnudaginn 27. jślķ nk. muni haršur jaršskjįlfti rķša yfir į Krķsuvķkursvęšinu.  Ég ętla hvorki aš efast um hęfileika eša įreišanleika sjįandans eša żta į nokkurn hįtt undir spįnna.  Hitt vil ég gera, sem sérfręšingur ķ įhęttumati og įhęttustjórnun, en žaš er aš hvetja fólk til aš passa įvallt upp į žaš hvernig žaš gengur frį žungum hlutum og hlutum sem eru aš miklu veršmęti, hvort fjįrhagslegu eša tilfinningalegu.

Ķ Sušurlandsskjįlftanum į sķšasta įri kom ķ ljós aš fjölmargir ķbśar į Sušurlandi höfšu ekki gert višhlķtandi rįšstafanir til aš koma ķ veg fyrir aš žungri hlutir gętu falliš yfir sitjandi eša sofandi fólk.  Stórar hillusamstęšur féllu yfir rśm og žungir hlutir hrundu yfir stofusófa eša skrifborš.  Burtséš frį spį sjįandans, žį er žaš heilbrigš skynsemi hjį žeim sem bśa eša vinna į jaršskjįlftasvęši aš skipuleggja heimiliš eša vinnustašinn meš žaš ķ huga.  Bókaskįpar eiga ekki heima viš rśmstęši.  Fķna postulķniš į ekki heima ķ opnum hillum.  Sjónvörp og tölvuskjįir veršur aš stašsetja žannig aš falli žetta af žeim staš sem žaš er stašsett, žį lendi žaš į gólfinu en ekki sofandi fólki.  Žungu skjalamöppurnar eiga aš vera ķ nešstu hillunum og skjalaskįpar festir viš veggi eša upp ķ loft.  Aušvitaš er margt annaš sem žarf aš hafa ķ huga, en til aš greina žaš, žarf aš framkvęma įhęttumat.

Hver og einn getur framkvęmt einfalt įhęttumat ķ umhverfi sķnu og fundiš śt hvaš getur valdiš mestu tjóni fęrist žaš śr staš.  Einbeitiš ykkur fyrst aš žeim stöšum sem fólk getur oršiš undir hlutum.  Skošiš sķšar ašra įhęttužętti.  Hafiš ķ huga aš mest hętta į lķkamstjóni er į žeim tķma žegar fólk er sofandi.  Vakandi einstaklingur getur mjög oft variš sig, žó žaš sé ekki algilt.

Jaršskjįlftafręšingar eru ekki trśašir į aš žaš geti oršiš öflugur skjįlfti į žeim staš sem sjįandinn spįir fyrir.  Žaš breytir ekki žeirri stašreynd aš allur er varinn góšur.

Hótanir śr öllum įttum

Žetta eru alveg stórfuršuleg ummęli hjį talsmanni Fitch Ratings.  Ef viš höfnum aš taka į okkur meiri skuldbindingar en viš teljum okkur standa undir, žį lękkar matseinkunn Ķslands lķklega!  Ég hefši haldiš aš žetta ętti aš virka ķ hina įttina.  Stašfesta Ķslendinga gegn žvķ aš taka į sig of miklar byršar ętti aš leiša til hęrri matseinkunnar.

Mér finnst aš Alžingi eigi aš fresta frekari umręšu um Icesave uns AGS hefur afgreitt nęsta hluta lįnsins til Ķslands og Noršurlöndin hafa stašiš viš žaš aš veita lįnin sem bśiš er aš lofa.  Žaš er óžolandi aš yfir höfšum okkar hangi žessar hótanir um aš žessi lįn verši ekki veitt nema Alžingi samžykki Icesave.  Ef žaš er mįliš, žį er algjör óžarfi aš žykjast vera meš žingręši į Ķslandi. Viš getum bara fengiš fulltrśa AGS į Ķslandi til aš segja okkur hvaš hefur veriš įkvešiš.  Sķšan er hęgt aš spara heilmikinn pening meš žvķ aš leysa Alžingi upp, žar sem žaš ręšur hvort eš er engu.

Žaš er augljóslegt aš fullt af ašilum śti ķ hinum stóra heimi telja sig geta sagt Alžingi fyrir verkum.  Ég skil aš Bretar og Hollendingar vilji fį tiltekna lausn mįla, en žegar undirmįlslįnaklśšrarar į borš viš Fitch Ratings eru farnir aš skipta sér af vinnu Alžingis, žį held ég aš best sé aš fresta žingstörfum fram ķ september og sjį hvort himnarnir hrynji nokkuš yfir okkur ķ millitķšinni.  Komi ķ ljós, aš AGS afgreišir ekki nęsta hluta lįnsins og ašrir halda lķka aš sér höndum, žį fįum viš žaš svart į hvķtu aš allt hangir į Icesave, žvert į žaš sem AGS og Noršurlöndin segja.

Žaš er enn einn stór kostur viš aš fresta Icesave umręšunni.  Hann er aš meiri lķkur eru en minni aš bśiš verši aš fjįrmagna nżju bankana.  Žaš hlżtur aš skipta mįli varšandi greišsluhęfi rķkissjóšs til lengri tķma hvort rķkissjóšur žarf aš leggja 270 milljarša ķ bankana eša 198 milljarša.


mbl.is Telja aš ljśka verši Icesave
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

Įkvöršun um aš taka ekki įkvöršun

Mér sżnist žetta vera įkvöršun um aš fresta žvķ aš taka įkvöršun..  Žeir mega eignast bankann, en mega lķka fį skuldabréf eša kauprétt.  Žaš eina jįkvęša viš žetta er aš Ķslandsbanki viršist bara žurfa 25 milljarša frį rķkinu, sem er eins og skiptimynt samanboriš viš žaš sem įšur var nefnt.
mbl.is Glitnir eignast Ķslandsbanka
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

Tölur Sešlabankans geta ekki stašist

Sešlabankinn hefur birt sinn stóradóm um skuldastöšu "žjóšarbśsins" viš śtlönd.  Hvernig sem į žvķ stendur, žį eru žetta allt ašrar tölur en hafa veriš ašgengilegar į vef Sešlabankans og žaš sem meira er, aš torvelt er aš bera tölurnar saman.  Fyrir žvķ geta veriš góšar og gildar skżringar, en žęr koma ekki fram ķ greinargerš SĶ.

Mig langar aš bera tölurnar ķ minnisblaši Sešlabankans saman viš tölur sem ég birti ķ gęr um skuldastöšu žjóšarbśsins og fengnar voru af vef Sešlabankans:

Erlendar skuldir og vextir

 13.7.2009
 Ķ minnisblaši

M.kr.

2009, mars

2009, mars/maķ

Sešlabankinn

288.727

meš nęsta liš

Hiš opinbera

541.214

767.000

Innlįnsstofnanir ašrar en gömlu bankarnir

2.214.542

vantar

Ašrir geirar

1.022.462

1.322.000

Bein fjįrfesting

416.387

590.314

Erlendar skuldir, alls annarra en gömlu bankanna

4.483.332

ekki hęgt aš reikna śt

Erlendar skuldir įn innlįnsstofnana

2.268.790

2.679.000

Erlendar skuldir įn innlįnsstofnana ķ greišslustöšvun og gömlu bankanna
 

maķ 2009

2.811.900

Erlendar eignir, alls annarra en gömlu bankanna

2.794.801


Erlendar eignir įn innlįnsstofnana ķ greišslustöšvun og gömlu bankanna
 

maķ 2009

2.860.794

Nettó staša - skuldir umfram eignir

1.688.531

óljóst

   

Verg landsframleišsla (VLF) 2008

1.465.065

1.465.065

Hlutfall skulda af VLF 2008

306%

óljóst

Gjaldeyristekjur 2008

655.053

655.053

Hlutfall skulda af gjaldeyristekjum 2008

684%

óljóst

Allt eru žetta tölur sem fengnar eru frį Sešlabankanum, nema tvęr (ž.e. VLF og gjaldeyristekjur) sem fengnar eru frį Hagstofu, auk žess sem żmsir śtreikningar eru mķnir.

Ég veit ekki hvort žetta er viljandi gert hjį Sešlabankanum aš vera ekki meš samanburšarhęfar tölur.  Ég veit heldur ekki hvers vegna bankinn kżs aš lķta svo į, aš erlendar skuldir fjįrmįlastofnana, sem eru undir umsjón FME, komi heildarskuldum žjóšarbśsins ekkert viš.  Žar til bśiš er aš ljśka skiptum žessara fyrirtękja, žį eru žetta skuldir žjóšarbśsins.  (En sé žaš rétt, aš Straumur, Sparisjóšabankinn og SPRON hafi skuldaš 2.200 milljarša ķ śtlöndum įn žess aš vera meš verulegar eignir į móti, žį var žaš žvķ mišur naušsynlegt fyrir žjóšarbśiš aš setja žessa žrjįr fjįrmįlastofnanir ķ žrot.)

Ég fullyrši ķ fyrirsögninni aš stašan sé mun verri og stend viš žaš.  Įstęšan fyrir žessari fullyršingu minni byggir fyrst og fremst į žvķ, aš viš veršum aš eiga til gjaldeyri til aš greiša fyrir allar skuldbindingar okkar.  Sešlabankinn sżnir į mjög fallegan hįtt ķ töflu 2 Greišsluflęši gjaldeyris ķ minnisblašinu hvernig bankinn telur aš gjaldeyrir muni flęša inn ķ landiš og gerir ekki rįš fyrir aš hann flęši jafn fyrirhafnar lķtiš śr landi.  T.d. gerir bankinn rįš fyrir 20% jįkvęšum jöfnuši varšandi gjaldeyristekjur į įri stóran hluta spįtķmabilsins, žrįtt fyrir aš stękkaš verši ķ Straumsvķk og byggt įlver ķ Helguvķk meš tilheyrandi virkjanaframkvęmdum.  Annaš hvort žarf ekki aš flytja inn nein ašföng vegna žessara framkvęmda eša žau kosta sama og ekki neitt.  Žį er ekki hęgt aš sjį ķ tölum Sešlabankans aš greiša žurfi allt of mikiš af erlendum lįnum žjóšarbśsins öšrum um skuldum opinberra ašila.  Ķ töflu 1 Erlendar eignir og skuldir žjóšarbśsins er t.d. gert rįš fyrir aš erlendar skuldir hins opinbera lękki um 796 milljarša į tķmabili frį 2009 - 2018, en ekki gert rįš fyrir aš "opinber fyrirtęki og einkaašilar" greiši skuldir sķnar nišur um nema 57 milljarša į žessum 9 įrum og aš ekkert erlent fé sem įvaxtaš er hér į landi fari śr landi.

Žessi sżn Sešlabankans getur ekki gengiš nema tvennt komi til:  Gert er rįš fyrir aš gjaldeyrishöft og innflutningshöft verši višvarandi allan tķmann.

Žaš er tómt mįla aš tala um, aš ķslenska žjóšarbśiš geti stašiš undir erlendum skuldum sķnum meš žęr gjaldeyristekjur sem gert er rįš fyrir ķ tölum Sešlabankans.  Skiptir žį engu mįli hvort viš žurfum aš greiša Icesave eša ekki.  Hvernig Sešlabankanum dettur ķ hug aš gera ekki rįš fyrir neinum nišurgreišslum sem heitiš geta į erlendum lįnum opinberra fyrirtękja og einkaašila į 9 įra tķmabili er mér hulin rįšgįta.  Eša aš hann geri rįš fyrir aš erlendir eigendur innlendra veršbréfa (rķkisskuldabréfa, jöklabréf og raunar bankainnistęšna lķka) hafi žolinmęši til aš bķša ķ 9 įr meš 728 milljarša bundna hér į landi.  Hafa menn eitthvaš fyrir sér varšandi žetta eša gleymdu menn aš reikna meš žessu?

Svona ķ lokin:  Mér finnst aš gera megi žį sjįlfsögšu kröfu til Sešlabankans aš menn samlesi upplżsingar įšur en svona skjal er birt. T.d.  er gjaldeyrisstaša SĶ/gjaldeyrisvarasjóšur sögš verša 673, 986, 845, 956 og 956 milljaršar fyrir įrin 2009-2013 ķ töflum 1 og 2, en 586, 826, 616, 596 og 548 milljaršar ķ fylgiskjali 3.  Žetta er žvķ mišur allt of algengt hjį Sešlabankanum og er eins og hver starfsmašur (eša deild/sviš) noti sķna ašferš viš aš reikna śt tölur og setja žęr fram, žannig aš gögn eru ekki samanburšarhęf milli skjala. 


mbl.is Skuldin 340 milljaršar 2015
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

31. mars voru heildarskuldir 4.483 milljaršar

Samkvęmt tölum af vef Sešlabankans voru heildarskuldir žjóšarbśsins erlendis sem hér segir 31. desember 2008 og 31. mars 2008:

Erlendar skuldir og vextir

  

M.kr.

2008, IV

2009, I

Sešlabankinn

370.959

288.727

Hiš opinbera

532.251

541.214

Innlįnsstofnanir ašrar en gömlu bankarnir

1.149.586

2.214.542

Ašrir geirar

1.171.441

1.022.462

Bein fjįrfesting

425.231

416.387

Erlendar skuldir, alls annarra en gömlu bankanna

3.649.468

4.483.332

Erlendar skuldir įn innlįnsstofnana

2.499.882

2.268.790

   

Erlendar eignir, alls annarra en gömlu bankanna

3.324.882

2.794.801

   

Nettó staša - skuldir umfram eignir

324.586

1.688.531

Įrsfjóršungsvextir mišaš viš 5% į įri mišaš viš nettóstöšu

4.057

21.107

Nettóvextir į sķšasta įri/įętlun fyrir žetta įr

54.050

84.427

   

Įrsvextir mišaš viš 5% og skuldir alls

182.473

224.167

Gengi ISK/USD ķ lok tķmabils

120,87

122,35

   

Verg landsframleišsla (VLF) 2008

1.465.065

1.465.065

Hlutfall skulda af VLF 2008

249%

306%

Gjaldeyristekjur 2008

655.053

655.053

Hlutfall skulda af gjaldeyristekjum 2008

557%

684%

   

Įrsvextir sem hlutfall af VLF

12,5%

15,3%

Įrsvextir sem hlutfall af gjaldeyristekjum

27,9%

34,2%

(Allar tölur fengnar af vef Sešlabankans fyrir utan upplżsingar um verga landsframleišslu og gjaldeyristekjur, sem fengnar eru af vef Hagstofunnar.)

Ég vil žó vekja athygli į žvķ aš skuldir um fram eignir voru "bara" 1.688 milljaršar ķ lok 1. įrsfjóršungs.

Mikiš er talaš um hlutfall skulda mišaš viš verg landsframleišslu, en ég hefši haldiš aš menn ęttu ekki sķšur aš hafa įhyggjur af hvert hlutfalliš er af vergur gjaldeyristekjum.  Žaš er jś gjaldeyririnn sem streymir inn ķ landiš, sem er notašur til aš greiša vexti og afborganir af žessum lįnum.

---

Ég og Haraldur Lķndal Haraldsson, hagfręšingur, męttum į fund fjįrlaganefndar sl. žrišjudag og kynntum greiningu Haraldar į stöšunni um sķšustu įramót og ķ morgun vorum viš į fundi efnahags- og skattanefndar.  Sumir žingmenn virtust įtta sig į alvarleika stöšunnar mešan žetta voru nżjar fréttir fyrir ašra.  Mig grunar aš vinna Sešlabankamanna um helgina hafi veriš afleišing af fundi okkar Haraldar meš fjįrlaganefnd ķ sķšustu viku, enda naušsynlegt aš žingiš viti hver skuldastašan er įšur en tekin er įkvöršun um aš bęta litlum 650-700 milljöršum viš.


mbl.is Stefna ķ aš vera yfir 200%
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

Icesave er slęmt, en ekki stęrsta vandamįliš

Ég veit ekki hve margir įtta sig į žvķ, en samkvęmt tölum sem finna mį į vef Sešlabanka Ķslands, žį eru vaxtaberandi erlendar skuldir innlendra ašila, annarra en gömlu bankanna žriggja, grķšarlega miklar.  Ķ įrslok 2008 voru žessar skuldir 3.649 milljaršar króna.  Hér er um aš ręša skuldir Sešlabanka, rķkis og sveitarfélaga, innlįnsstofnana annarra en gömlu bankanna, žaš sem er kallaš ašrir geirar, m.a. orkufyrirtęki, og sķšan vegna beinna fjįrfestinga viš erlenda banka, ekki žį ķslensku, ekki viš gömlu bankana.  Nei, žetta eru lįn sem žessir ašilar tóku beint hjį erlendum lįnastofnunum.

Ķ töflunni hér fyrir nešan eru skuldirnar og vaxtagreišslur (mišaš viš 5% įrlega vexti) bornar saman viš verga landsframleišslu og gjaldeyristekjur įriš 2008.  Til samanburšar hef ég verga landsframleišslu og gjaldeyristekjur fyrir 2007.

 

2007

2008

Verg landsframleišsla (VLF)

1.301.410

1.465.065

Śtflutningur alls

449.718

655.053

Erlendar skuldir alls

 

3.649.468

Sem hlutfall af VLF

 

249%

Sem hlutfall af śtflutningstekjum

 

557%

   

Įrsvaxtagreišslur mišaš viš 5% vexti

 

182.473

Sem hlutfall af VLF

 

12,5%

Sem hlutfall af śtflutningstekjum

 

27,9%

Žarna eru nokkuš ógnvekjandi stęršir og žaš er sama hvernig ég skoša žęr, ég get ekki séš aš viš rįšum viš žessar skuldir meš žeim gjaldeyri sem viš höfum til rįšstöfunar.  Raunar hefur stašan ekki gert neitt annaš en aš versna, žvķ ķ lok 1. įrsfjóršungs 2009 žį höfšu skuldirnar hękkaš ķ 4.483 milljarša (306% af VLF og 648% af gjaldeyristekjum) og įrsvaxtabyrši af žeirri tölu mišaš viš 5% vexti er 224,2 milljaršar. Sķšan eiga greišslur vegna vęntanlegra lįna rķkissjóšs og nįttśrulega Icesave samningsins eftir aš bętast viš.  Hvašan eigum viš aš fį žann gjaldeyri sem žarf ķ žessar greišslur?  Ég sé bara ekki hvašan hann į aš koma.

Žetta vęri ķ góšu lagi, ef gjaldeyrisjöfnušur landsins hefši veriš jįkvęšur undanfarin 10 įr.  En svo var žaš ekki.  Žetta vęri ķ lagi, ef viš vęrum sjįlfum okkur nóg meš hrįefni ķ framleišsluvörur.  En svo er žaš ekki.  Žaš eru ašeins žrjįr leišir fęrar, svo hęgt sé aš fį gjaldeyri til aš greiša žessa vexti, hvaš žį afborganir lįnanna lķka:  Hin fyrsta er aš skera stórlega nišur allan innflutning og fara śt ķ haftakerfi eftirstrķšsįranna. Önnur er aš taka nż erlend lįn, en žau žarf aš borga į einhverjum tķmapunkti, žannig aš žetta vęri frestun į vandanum.  Žrišja er aš kasta krónunni og taka upp žį mynt sem vegur žyngst ķ skuldum žessara ašila, en til žess žarf samžykki viškomandi lands/landa.

Stašreyndir mįlsins eru aš viš erum komin meš bakiš upp viš vegg.  Žrįtt fyrir mikiš innstreymi erlends gjaldeyris undanfarin 4-5 įr, žį varš lķtiš sem ekkert af honum eftir hér į landi.  Ašrir ašilar en innlįnsstofnanir hafa fariš hamförum ķ lįntökum erlendis.  Ķ įrslok 2004 stóšu žessar skuldir ķ 443 milljöršum og stóšu um sķšustu įramót ķ tępum 2.500 milljöršum.  Žetta er 464% aukning į fjórum įrum.  Vissulega hefur staša krónunnar nokkuš meš žessa hękkun aš gera, en žó viš gerum rįš fyrir 40% lękkun krónunnar, žį er samt um 239% aukningu aš ręša.

Nś segir mį til sanns vegar fęra aš į móti koma eignir ķ śtlöndum.  Um įramót nįmu eignir annarra en gömlu bankanna 3.325 milljöršum og 2.795 milljöršum ķ lok 1. įrsfjóršungs.  Nettó staša var žvķ annars vegar 324,6 milljaršar og hins vegar 1.688,5 milljaršar.  Jį, eignastašan versnaši um 1.264 milljarša į 3 mįnušum.

Žaš er sama hvaša tölur er litiš į, stašan er slęm.  Aš vera meš erlenda skuldir sem nema 249% af vergri landsframleišslu er langt umfram žaš sem nokkurt land žolir.  Icesave skuldbindingin (samkvęmt samningnum) er smįmunir ķ žessu samhengi.  Fyrir okkur skiptir engu mįli hvort skuldin standi ķ 3.600 milljöršum eša 4.300 milljöršum.  Viš erum alveg ķ jafn vonlausri stöšu.

Žessar tölur segja, a.m.k., aš ekki dugir aš fara žį leiš, sem margir hafa stungiš upp į, aš lįta erlenda ašila, sem eiga fé bundiš hér į landi, fjįrmagna nżjar framkvęmdir.  Žetta er bara önnur leiš til erlendrar lįntöku og viš höfum ekki efni į žvķ aš greiša meiri vexti til śtlanda.  Betra er aš losna viš žetta fé śr landi nśna strax, žó žaš kosti (vonandi bara tķmabundiš) mikla lękkun krónunnar.  Eina fęra leišin til uppbyggingar hér į landi er meš innlendu lįnsfé.  Viš veršum aš hętta aš žessum ósiš aš vera sķfellt aš lįta peningana okkar vinna fyrir ašra.


mbl.is Leynd ekki aflétt ķ dag
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

Nęsta sķša »

Höfundur

Marinó G. Njálsson
Marinó G. Njálsson
Upplýsingaöryggi og persónuvernd eru mínar ær og kýr, þó ég blaðri um allt og ekkert hér á blogginu. Er í Hagsmunasamtökum heimilanna og berst fyrir réttlæti fyrir heimili í landinu.  Loks er ég faggiltur leiðsögumaður.  Netfangið mitt er mgn@islandia.is og netfang fyrirtækisins oryggi@internet.is.

Heimsóknir

Flettingar

  • Ķ dag (19.3.): 1
  • Sl. sólarhring: 6
  • Sl. viku: 26
  • Frį upphafi: 1676995

Annaš

  • Innlit ķ dag: 1
  • Innlit sl. viku: 23
  • Gestir ķ dag: 1
  • IP-tölur ķ dag: 1

Uppfęrt į 3 mķn. fresti.
Skżringar

Mars 2024
S M Ž M F F L
          1 2
3 4 5 6 7 8 9
10 11 12 13 14 15 16
17 18 19 20 21 22 23
24 25 26 27 28 29 30
31            

Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband