Leita ķ fréttum mbl.is

Bloggfęrslur mįnašarins, aprķl 2008

PCI gagnaöryggisstašallinn - kröfur um uppfyllingu og ISO 27002

Mjög mörg fyrirtęki hér į landi žurfa aš uppfylla kröfur gagnaöryggisstašals greišslukortafyrirtękjanna VISA og MasterCard eša Payment Card Industry (PCI) Data Security Standard (DSS). Ķ žessari grein veršur fariš yfir helstu atriši sem skipta mįli.

Įsókn óprśttinna ašila ķ korthafaupplżsingar og kortafęrslur hefur aukist mikiš undanfarin įr. Er nś svo komiš aš ķ hverri viku koma upp mįl, žar sem ķ ljós kemur aš óviškomandi hefur komist yfir slķkar upplżsingar og lķklegast misnotaš į einn eša annan hįtt. Žetta hefur valdiš bönkum, kortafyrirtękjum, söluašilum og korthöfum margvķslegu tjóni. Alvarlegast er žegar brotist er inn ķ upplżsingakerfi, sem geyma korthafaupplżsingar, og er žį oftar en ekki stoliš miklu magni upplżsinga, en algengast er aš óheišarlegir starfsmenn fyrirtękja afriti upplżsingar żmist af segulrönd korta eša hreinlega śtprentun söluašila.

Til aš reyna aš sporna viš žessu sameinušust greišslukortafyrirtękin VISA og MasterCard um gagnaöryggisstašal, ž.e. Payment Card Industry Data Security Standard (PCI DSS), til aš ašstoša fyrirtęki viš aš vernda višskiptavini sķna og verja oršspor sitt.

Ekki er ętlunin aš fjalla um PCI DSS stašalinn sjįlfan hér, en fyrir žį sem ekki žekkja til hans og vilja fį nįnari fróšleik, er hęgt aš fį nįnari upplżsingar hér og hér.

Nokkuš viršist hafa boriš į žvķ aš fyrirtęki séu ekki meš žaš į hreinu hverjir žurfa aš uppfylla kröfur PCI DSS. Žaš er nokkuš einfalt: Undir kröfur PCI DSS falla allir sem taka viš eša vinna meš greišslukort. VISA hefur gengiš svo langt aš allir mešlimabankar (e. member banks) skuli uppfylla PCI DSS. Svo kallašir fęrsluhiršar (e. acquiring banks), t.d. VALITOR, Borgun og Kortažjónustan, skulu sķšan sjį til žess aš allir söluašilar sem eru ķ višskiptum viš fęrsluhiršinn uppfylli kröfurnar. Hvaš hver ašili žarf aš gera veltur į stęrš hans og hvernig móttöku greišsluheimilda er hįtta. Ašili sem, t.d., vistar engar korthafaupplżsinga į upplżsingakerfum sķnum, žį er žaš hlutverk žjónustuašila viškomandi aš sżna fram į hlķtingu viš kröfurnar, en įbyrgšin er samt söluašilans. Slķkir žjónustuašilar geta veriš smįsalar, hugbśnašarhśs meš sérhannašan hugbśnaš, fęrsluhiršir, ašili sem veitir greišslužjónustu, gagnamišstöš, vefhżsingarašili og hugbśnašarsali meš pakkalausnir. Allir framangreindra ašila žurfa žvķ aš innleiša rįšstafanir til aš uppfylla kröfur PCI DSS.

Misjafnt er hvort fyrirtęki žurfa aš fara ķ gegnum vottašar śttektir, hvort žau žurfa aš skila skżrslum eša eingöngu er męlt meš žvķ aš ašili geri slķkt. Skipta mį žessu kröfum ķ žrjį flokka eftir umfangi kortavišskipta:

1. Stórir söluašilar (e. merchants) sem eru meš meira en 6.000.000 fęrslur į įri žurfa aš:

a. Fara įrlega ķ gegnum śttekt į stašnum (e. on-site audit)

b. Framkvęma įrsfjóršungslega veikleika skönnun (e. vulnerability scan)

2. Vefsöluašilar (e. e-commecre merchants) sem eru meš fęrslufjölda milli 20.000 og 6.000.000 fęrslna og millistórir söluašilar sem eru meš milli 1.000.000 og 6.000.000 fęrslur į įri žurfa aš:

a. Fara įrlega ķ gegnum sjįlfsmatsspurningar (e. Self-Assessment Questionnaire)

b. Framkvęma įrsfjóršungslega veikleika skönnun (e. vulnerability scan)

3. Fyrir minni söluašila, t.d. sem nota Posa, innhringingu eša tölvupóst, sem taka viš innan viš 1.000.000 fęrslna į įri, er męlt meš žvķ aš žeir:

a. Fara įrlega ķ gegnum sjįlfsmatsspurningar (e. Self-Assessment Questionnaire)

b. Framkvęma įrsfjóršungslega veikleikaskönnun (e. vulnerability scan)
 

Hér į landi fellur mjög stór hópur söluašila undir liš 3, ž.e. eingöngu er męlt meš žvķ aš žeir framkvęmi śttektir og fari ķ gegnum veikleikaskönnun. Fęrsluhiršar geta žó bešiš um upplżsingar frį žeim hvenęr sem er, enda žarf hann aš vera viss um aš söluašilar, sem tengjast honum, séu traustveršugir og uppfylli kröfur PCI DSS. Fyrirtęki meš margar verslanir eša dótturfyrirtęki telst vera einn söluašili, ef fęrslumóttökunni er beint į einn staš. Ef fęrslumóttökunni er dreift į landfręšilega ašskilin upplżsingakerfi (ž.e. ķ mismunandi hśsnęši) og uppgjör eru framkvęmd fyrir hvern fęrslusöfnunarstaš fyrir sig, žį telst hver stašur vera sjįlfstęšur söluašili ķ samkvęmt kröfunum aš ofan.

Betri įkvöršun rįšgjafažjónusta Marinós G. Njįlssonar veitir rįšgjöf til fyrirtękja sem žurfa aš uppfylla kröfur PCI DSS. M.a. hefur veriš tekiš saman skjal žar sem kröfum PCI DSS er varpaš yfir ķ upplżsingaöryggisstašlana ISO 27001 og ISO 27002 (įšur ISO 17799). Skjališ inniheldur einnig tillögur aš oršalagi öryggis- og/eša verklagsreglna sem hęgt er aš hafa sem hluta af öryggishandbók, leišbeiningum til starfsmanna eša starfsreglna sem fylgt er ķ tengslum viš móttöku, vinnslu eša vörslu greišslukorta upplżsinga. Hęgt er aš fį nįnari upplżsingar um rįšgjöf fyrirtękisins og žessar varpanir meš žvķ aš senda tölvupóst į oryggi@internet.is.

 


Spennan ķ ensku Coca-Cola deildinni mikil

Į sunnudaginn fer fram sķšasta umferš ķ ensku Coca-Cola Football League Championship eša žaš sem viš köllum almennt ensku 1. deildinni.  Fyrir žess sķšustu umferš eru ašeins 9 liš af 24 lišum deildarinnar viss um aš spila ķ deildinni į nęsta keppnistķmabili. (Auk žess hefur Swansea tryggt sér sęti meš sigri ķ 2. deild og Derby er löngu falliš śr Śrvalsdeildinni.)  Nś 2 eru fallin, en örlög 9 annarra liša ķ 1. deild rįšast į sunnudaginn og sķšan fara 4 liš ķ umspil um laust sęti ķ Śrvalsdeild. 

Spennan ķ deildinni į sér engar hlišstęšur.  Žrjś liš, Stoke (78 stig, markamunur +14), WBA (78 stig +30) og Hull (75 stig +19), geta ennžį tryggt sér sjįlfkrafa sęti ķ Śrvalsdeildinni og sigur ķ deildinni.  Raunar mį segja aš WBA, eša West Brasilian eins og žeir eru uppnefndir žessa dagana, hafi žegar tryggt sig upp, žar sem ekkert nema stórslys getur komiš ķ veg fyrir aš lišiš tryggi sér annaš af tveimur efstu sętum deildarinnar.  Barįttan stendur žvķ į milli Stoke og Hull og žarf Stoke 1 stig til aš tryggja sig upp eša aš Hull takist ekki aš vinna Ipswich.  Stoke į leik viš Leicester og getur meš sigri sent Leicester nišur ķ 2. deild (ef Southampton fęr stig śr sķnum leik).  Žaš žętti Stokurum ekki leišinlegt, žar sem sķšast žegar lišiš var į žröskuldi Śrvalsdeildar, žį var žaš einmitt Leicester sem vann žį ķ umspili og komst sķšan upp meš sigri į Wembley.  Auk žess eru žetta nįgrannališ og žvķ yrši hefndin ennžį sętari fyrir vikiš.  Tapi Stoke aftur og Hull vinnur, žį hafa lišin sętaskipti og Hull fer upp og Stoke ķ umspil.  Sé ég ekki fyrir mér aš Stoke fari upp ķ gegnum umspiliš.

Keppnin um sęti ķ umspili um laust sęti ķ efstu deild er žannig aš fyrir žessa sķšustu umferš er ašeins eitt liš öruggt um aš taka žįtt ķ žvķ, ž.e. Bristol City (71 stig).  Žaš er lķka eins gott fyrir BC aš vera bśiš aš tryggja sig, žar sem lišiš hefur ašeins nįš ķ 5 stig śr sķšustu 8 leikjum.  Sķšan mun annaš hvort Hull eša Stoke bętast viš, en um žau tvö sęti sem žį eru eftir keppa 5 liš, ž.e. Watford (69 stig +6), Crystal Palace (68 stig +11), Wolves (67 stig +4), Ipswich (66 stig +8) og Sheff. Utd. (66 stig +6).  Öll eiga žau möguleika, en žrjś žau sķšarnefndu verša žó aš treysta į aš Watford og CP misstķgi sig til aš eiga möguleika.  Og sį möguleiki er bara nokkuš góšur, žar sem Watford viršist ekki geta unniš leik um žessar mundir og hefur ašeins nįš ķ 1 stig śr sķšustu fjórum leikjum.  Watford sękir Blackpool heim, en Blackpool žarf naušsynlega 1 stig til aš forša sér endanlega frį falli.  Crystal Palace er aftur eitt af bestu lišum deildarinnar um žessar mundir og ętti aš vinna Burnley.  Ég spįi žvķ aš ķ umspili verši Hull, BC, CP og Ipswich og CP fari upp.

Į botninum er spennan engu minni eftir aš Southampton nįši jafntefli viš WBA į mįnudaginn.  Tvö nešstu sętin eru rįšin, en fimm liš geta ennžį lent ķ žrišja nešsta sętinu, ž.e. Southampton (51 stig -17), Leicester (51 stig -3), Sheff Wed (52 stig -4), Coventry (53 stig -9) og Blackpool (53 stig -5).  Mestar lķkur eru į žvķ aš annaš hvort Southampton eša Leicester falli, žar sem žessi liš eiga bęši mjög erfiša leiki, en sigri Southampton sinn leik, žį žurfa hin lišin aš nį hagstęšum śrslitum.  Falli Leicester, žį veršur žaš ķ fyrsta skipti sem lišiš spilar utan tveggja efstu deilda, en sem stendur er lišiš eitt nķu liša sem žaš į viš um.  (Hin eru Arsenal, Chelsea, Everton, Liverpool, Manchester United, Newcastle, Tottenham og West Ham.)  Ég spįi žvķ aš Southampton fari nišur.

 Stašan fyrir sķšustu umferš (Liš - leikir - stig - markamunur - skoruš mörk):

West Brom 45783186 
Stoke 45781469 
Hull 45751965 
Bristol City 4571-251 
Watford 4569661 
Crystal Palace 45681153 
Wolverhampton 4567452 
Ipswich 4566864 
Sheff Utd 4566654 
Plymouth 45641160 
Burnley 4562-260 
Charlton 4561259 
Cardiff 4561156 
QPR 4558-460 
Preston 4556-350 
Norwich 4555-748 
Barnsley 4555-1052 
Blackpool 4553-558 
Coventry 4553-951 
Sheff Wed 4552-450 
Leicester 4551-342 
Southampton 4551-1753 
Scunthorpe 4545-2343 
Colchester 4537-2459 

Leikir ķ sķšustu umferš og mikilvęgi žeirra:

Blackpool - Watford - hefur įhrif į umspil og fall, Blackpool žarf stig til aš bjarga sér frį falli óhįš öšrum śrslitum og Watford žarf sigur til aš tryggja sig inn ķ umspil.  Blackpool ętti aš sleppa viš fall žó lišiš tapi, žar sem lišiš fellur eingöngu ef Southampton og Leicester vinna og Coventry og SW nį a.m.k. jafntefli.  Jafntefli gęti dugaš Watford, en žį mį Wolves ekki vinna of stórt eša CP bara nį jafntefli.

Bristol City - Preston - skiptir mįli upp į heimaleikjaréttinn ķ umspili.  Sigur tryggir BC 4. sętiš, en tap gęti žżtt 6. sęti.

Cardiff - Barnsley - hefur enga žżšingu

Charlton - Coventry - Coventry žarf stig til aš bjarga sér frį falli óhįš öšrum śrslitum, en hangir uppi žó lišiš tapi ef önnur śrslit eru hagstęš

Crystal Palace - Burnley - skiptir mįli fyrir umspil, žar sem CP žarf aš jafna śrslit Wolves og nį a.m.k. einu stigi žó Wolves tapi, ef Ipswich eša SU vinna.

Ipswich - Hull - skiptir mįli fyrir umspil og topp 2.  Ipswich žarf sigur til aš eiga möguleika į umspili og teysta į hagstęš śrslit ķ leikjum Watford, CP og Wolves. Hull žarf sigur til aš eiga möguleika į 2. sęti og treysta į aš Stoke tapi.

QPR - WBA - hefur įhrif į žaš hver vinnur deildina.  WBA žarf aš jafna śrslit Stoke til aš vinna deildina.

Scunthorpe - Colchester - bęši lišin fallin, leikiš upp į stoltiš

Sheff Wed - Norwich - Sheff W žarf sigur til aš bjarga sér endanlega frį falli eša treysta į hagstęš śrslit ķ leikjum Leicester og Southampton.

Southampton - Sheff Utd - Southampton žarf hagstęšari śrslitum en Leicester til aš forša sér frį falli eša sigur į mešan Balckpool, Coventry eša Sheff W tapa.  Sheff U žarf sigur til aš eiga möguleika į aš komast ķ umspil og treysta į hagstęš śrslit ķ leikjum Watford, CP, Wolves og Ipswich.

Stoke - Leicester - Stoke žarf 1 stig til aš tryggja sig upp.  Ef lišiš nęr hagstęšari śrslitum, stigalega, en WBA veršur lišiš deildarmeistari.  Leicester žarf aš nį jafn mörgum stigum og Southampton eša jafntelfi į mešan Sheff W tapar.  Sigri Leicester er lišiš sloppiš.

Wolves - Plymouth - Wolves žarf sigur til aš eiga möguleika į aš komast ķ umspil og treysta į hagstęš śrslit ķ annaš hvort leik Watford eša leik CP. 

Žaš er nįttśrulega meš ólķkindum aš ašeins tveir leikir af 12 hafi enga žżšingu um tilfęrslu į milli deilda į sķšasta leikdegi.  Eša aš ašeins tvö liš viti meš vissu ķ hvaša sęti žau lenda ķ lokatöflunni, žegar žau ganga inn į völlinn į sunnudaginn.  En svona į deildarkeppnin aš vera og ekki er verra aš żmislegt bendir til aš keppni Śrvalsdeildarinnar verši įlķka spennandi.

Nś leikur Stoke og Leicester veršur sżndur beint į Sky Sport og er vonandi aš Stöš 2 Sport sjįi sér fęrt aš sżna hann hér į landi. 

 


Var Sešlabankinn undanžeginn ašhaldi?

Žaš er forvitnilegt aš lesa svör Sešlabankans viš spurningum žingflokks Framsóknarflokksins.  Sérstaklega er žaš svariš viš spurningu nr. 6 sem vekur įhuga minn.  Spurt er hvort Sešlabankinn telji aš rķkisstjórn Ķslands hafi gengiš nógu langt ķ įttina aš draga śr ženslu ķ samfélaginu.  Žessu svarar Sešlabankinn m.a.:

"Viš žessari spurningu er erfitt aš gefa einhlżtt svar.  Žegar hinar miklu framkvęmdir į Austurlandi voru įkvešnar įriš 2003 var ķ Peningamįlum birt mat į įhrifum žeirra og hugsanleg višbrögš peninga- og fjįrmįlastefnu.  Nišurstašan var aš meš hjįlp ašhaldssamrar stefnu ķ peninga- og rķkisfjįrmįlum mętti koma ķ veg fyrir langvarandi frįvik veršbólgu frį markmiši.  Tališ var aš hękka žyrfti stżrivexti um 4 1/2 - 5 1/2 prósentu vegna framkvęmdanna, sem aš öšru óbreyttu hefši fališ ķ sér stżrivexti nįlęgt 10%.  Żmsar įkvaršanir stjórnvalda ķ kjölfariš hafa hins vegar oršiš til žess aš draga śr žvķ ašhaldi sem opinber fjįrmįl hefšu getaš veitt.  Mį žar nefna breytingar į śtlįnastefnu Ķbśšalįnasjóšs, lękkun tekjuskatta, lękkun neysluskatta og nś sķšast nokkuš dżrar ašgeršir ķ tengslum viš nżgerša kjarasamninga.  Fjįrfesting sveitarfélaga var einnig mikil og vó aš nokkru leyti upp įhrif ašhalds ķ fjįrfestingu rķkisins.  Viš žetta bętist mikil śtlįnabylgja ķ kjölfar einkavęšingar bankanna sem žöndu efnahagsreikning sinn ört śt ķ krafti einstaklega ódżrs erlends fjįrmagns." 

Svariš er lengra, en ég lęt žetta duga.

Žaš eru nokkur atriši sem mér finnst vert aš staldra viš:

  1. Žaš hefur oft komiš fram ķ ręšu og riti aš įhrif framkvęmdanna viš Kįrahnjśka og į Reyšarfirši höfšu ekki eins mikil įhrif į veršbólgu og efnahagsžróun og menn bjuggust viš.  Raunar kvaš svo rammt viš, aš einhverjir greinendur furšušu sig į žvķ hve įhrifin voru lķtil.  Žetta var raun ķ anda žess ég spįši ķ grein sem ég ritaši ķ Morgunblašiš fyrir um 10 - 15 įrum, en žar benti ég į aš menn męttu ekki gefa sér aš launakostnašur vegna framkvęmdanna yrši allur eftir hér į landi.  Meš tilkomu Evrópska efnahagssvęšisins, žį vęri miklar lķkur į žvķ aš erlendir ašilar kęmu aš framkvęmdinni og erlent vinnuafl.  Žetta gekk eftir eins og fręgt er oršiš.
  2. Breytingar į śtlįnastefnu Ķbśšalįnasjóšs var fyrir löngu oršin tķmabęr.  Lįnshlutfall sjóšsins og lįnsupphęšir voru hvoru tveggja śr öllu samhengi viš raunveruleikann.  Žegar byggingarkostnašur er kominn langt upp fyrir söluverš eigna, žį gerist bara eitt.  Menn hętta aš byggja.  Žaš er nįkvęmlega žaš sem var ķ gangi.  Hśsnęšisskortur var oršinn višvarandi į höfušborgarsvęšinu.  Stęrra hśsnęši seldist ekki, žar sem ekki var hęgt aš fį lįn eša aš žau fengust į afar óhagstęšum kjörum.  Stór einbżlishśs seldust į svipušu verši og ķbśšir ķ fjölbżlishśsum og svona mętti halda įfram.  Byggingarverktakar voru aš tapa į byggingu sérbżlis og rétt aš nį endum saman viš byggingu fjölbżlis.  Gjaldžrot voru tķš ķ žessum bransa.  Žaš varš aš leysa žennan hnśt og Įrni Magnśsson įttaši sig į žvķ.
  3. "Śtlįnabylgja" bankanna varš af fleiri įstęšum en vegna "einstaklega ódżrs erlends fjįrmagns"  og žar žarf Sešlabankinn aš lķta ķ eigin barm.  Žar eru tvö atriši sem standa upp į Sešlabankann.  Fyrra er śtgįfa reglna Sešlabankans um eiginfjįrhlutfall fjįrmįlafyrirtękja nr. 530/2003 frį 30. jśnķ 2003, žar sem įhęttustušull vegna vešlįna er helmingašur meš žeim afleišingum aš śtlįnageta bankanna vegna ķbśšalįna tvöfaldašist į einni nóttu.  Seinna atrišiš kom samhliša lękkuninni į įhęttustušlinum, en žaš var lękkun Sešlabankans į bindiskyldu bankanna śr 4% ķ 2%.  Žessi tvö atriši virkušu bęši ķ öfuga įtt viš tillögur Sešlabankans um ašhald.  Til aš bęta grįu ofan į svart lękkaši Sešlabankinn svo įhęttustušulinn aftur meš reglum Sešlabankans nr. 215/2007 um eiginfjįrkröfur og įhęttugrunn fjįrmįlafyrirtękja frį 2. mars 2007.
Vissulega fór Ķbśšalįnasjóšur į undan meš rżmkun į lįnskjörum og teymdi į vissan hįtt bankana śt ķ žį samkeppni um ķbśšalįn sem fór af staš ķ įgśst 2004.  En Sešlabankinn ber lķka mikla įbyrgš.  Hann hafši aukiš śtlįnagetu bankanna į tvo vegu og hreinlega żtt žeim śt į ķbśšalįnamarkašinn.  Žessar tvęr lękkanir įhęttustušulsins juku śtlįnagetu bankanna mišaš viš óbreytt eigiš fé um hvorki meira né minna en 185% og meš lękkun bindiskyldunnar voru ennžį meiri peningar til rįšstöfunar.  (Vissulega komu tillögurnar frį "banka sešlabankanna" Bank for international settlement, sjį nįnar hér, en žaš var Sešlabankans aš śtfęra žęr fyrir ķslenskar ašstęšur.)  En žegar tekin er inn ķ myndina sś grķšarlega aukning į eigin fé bankanna į žessu tķmabili, žį vekur žaš furšu aš bindiskyldan eša stżrivextir hafi ekki veriš notaš til aš stżra žessum žętti peningamįla betur.  Žaš mį svo benda į aš reglur nr. 215/2007 komu beint ofan ķ lękkun į matarskattinum, žannig aš mér finnst Sešlabankinn ekki vera aš gera sömu kröfur til sķn um ašhald og hann gerir til rķkisins og sveitarfélaga.  Žaš var bara stórhęttulegt aš rķkiš lękkaši matarskattinn, en besta mįl aš Sešlabankinn yki śtlįnagetu lįnastofnana um 42,5% meš einu pennastriki.
mbl.is Engin rök fyrir örvandi ašgeršum rķkisins
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

Veršbólga sem hefši geta oršiš

Žaš var ķ einmįnuši 2001 aš Sešlabanki Ķslands įkvaš aš setja gengiš į flot og taka upp veršbólgumarkmiš til aš stjórna peningamįlum.  Af einhverri įstęšu įkvaš Sešlabankinn aš nota hina sérķslensku vķsitölumęlingu meš hśsnęšiskostnaši sem višmiš ķ stašinn fyrir aš nota alžjóšlega višurkenndar og samanburšarhęfar ašferšir viš aš męla veršbólguna.  Vissulega er rķk hefš hér į landi aš nota žessa vķsitölumęlingu og vķsitala meš og įn hśsnęšis stóšu ķ svipušu gildi į žeim tķma, ž.e. ķ 206,5 meš hśsnęšislišnum og 205,0 įn hans.  Vandamįliš er og var aš hśn var og er hvergi notuš ķ nįgrannalöndum okkar og ekki innan Evrópusambandsins.  Žaš var žvķ rangt af Sešlabankanum aš nota vķsitölu meš hśsnęšislišnum sem višmiš sitt.  Žessi ranga įkvöršun hefur haft ansi margt neikvętt ķ för meš sér. Žaš sem geršist į nęstu mįnušum og įrum eftir aš žetta veršbólguvišmiš var tekiš upp, var svo sem ekki meš öllu fyrirséš, en margt hefši fariš į annan veg ef veršbólga hefši veriš męld įn hśsnęšislišar.

Žróun vķsitalna

Mismunurinn į breytingum į žessum tveimur vķsitölu er ótrślegur į sķšustu 7 įrum.  Vķsitala meš hśsnęšisliš hefur hękkaš śr 206,5 ķ 300,3 eša um 45,4% mešan vķsitalan įn hśsnęšislišar hefur fariš śr 205 stigum ķ 269,6 eša um 31,5%.  Reikna mį meš žvķ aš hluti žessarar hękkunar sé afleidd hękkun vegna fyrri vķsitöluhękkunar.

Į tķmabilinu frį aprķl 2001 til aprķl 2008 hefur veršbólga samkvęmt višmiši Sešlabankans veriš 68 sinnum (af 85 mįnušum) yfir veršbólgumarkmiši bankans og žvķ kallaš į ašgeršir bankans viš stjórn peningamįla (sjį nįnar athugasemd nr. 6 viš blogg mitt 11.4.).  Eina tķmabiliš sem veršbólga meš hśsnęši hefur veriš innan markmiša Sešlabankans er frį nóvember 2002 til aprķl 2004.  Ef notast hefši veriš viš vķsitölu įn hśsnęšis, žį hefši veršbólga ašeins męlst 39 sinnum yfir veršbólgumarkmišum, žar af 17 fyrstu mįnušina mešan markašurinn var aš venjast žeirri breytingu aš krónan vęri į floti.  Nęst fór veršbólga įn hśsnęšis óverulega upp fyrir veršbólgumarkmiš į tķmabilinu frį jśnķ til desember 2004, žį ķ ,,bankakreppunni fyrri" frį maķ 2006 til aprķl 2007 og loks sķšustu 3 mįnuši.

Hvaš hefši fariš į annan veg?

En hverju hefši žaš breytt fyrir ķslenskt efnahagslķf, ef veršbólgumarkmiš Sešlabankans hefšu stušst viš vķsitölu įn hśsnęšislišar.  Ķ fljótu bragši viršist mér žaš vera eftirfarandi:

  1. Stöšugleiki vęri ķ ķslensku efnahagslķfi. 
  2. Stżrivextir vęru į bilinu 3 - 5%.
  3. Hękkun į markašsverši hśsnęšis hefši ekki fariš jafnmikiš śt ķ veršlag ķ formi afleiddra hękkana og veršbólgumęling įn hśsnęšislišar hefši veriš ennžį lęgri.  Veršbólgan nśna stęši ķ kringum 1,2% ķ stašinn fyrir 10,6% (11,8%).
  4. Ķslenska krónan stęši traust og gengisvķsitalan vęri ķ kringum 120, ef ekki lęgri.  Žaš teldist góš staša, žar sem veršbólga į Ķslandi hefši veriš meš lęgsta móti į Evrópska efnahagssvęšinu samhliša góšum hagvexti.
  5. Hinn mikli hagvöxtur hefši skilaš sér betur til samfélagsins, en ekki brunniš upp ķ veršbólgu.
  6. Kaupmįttur launa hefši haldist góšur sem hefši leitt af sér meira jafnvęgi į vinnumarkaši.
  7. Verštryggš lįn hefšu hękkaš óverulega (1,5 - 2% į įri) fyrir utan tķmabiliš frį aprķl 2001 til įgśst 2002 og sķšan frį maķ 2006 til aprķl 2007, žar sem hękkunin hefši numiš 6 - 10% ķ hvort skipti.  Raunar er ekki vķst aš ,,bankakreppan fyrri" hefši oršiš jafn skörp og raun bar vitni.
  8. Skuldir heimilanna hefšu aukist minna, m.a. vegna minni įhrifa af veršbótažętti lįna.  Žessi įhrif gętu numiš 20 - 30%, m.a. vegna afleiddra įhrifa.
  9. Žjóšfélagiš hefši ekki veriš jafn berskjaldaš fyrir lausafjįrkreppunni og raun ber vitni, žar sem gengi krónunnar hefši veriš sterkt af eigin rammleika, en ekki vegna vaxtastefnu Sešlabankans.  Spįkaupmennska meš vaxtamunasamninga hefši žvķ ekki haft žęr afleišingar sem viš höfum mįtt horfa upp į sķšustu mįnuši.  Jöklabréfin hefšu ekki komiš til.
  10. Rekstrarumhverfi ķslenskra fyrirtękja vęri žeim mun hagstęšara og talsveršar lķkur vęru į žvķ aš žetta hagstęša umhverfi hefši lašaš hingaš erlenda ašila til frekari fjįrfestinga.
  11. Staša rķkissjóšs vęri ennžį sterkari en raun ber vitni.

Bśiš og gert

Žaš er nįttśrulega um seinan aš horfa į žetta žessum augum.  Žetta er bśiš og gert og veršur ekki aftur tekiš.  Žessi ķslenska sérviska aš męla veršbólgu į annan hįtt en gert er ķ kringum okkur hefur reynst žjóšarbśskapnum dżr.  Žaš getur vel veriš aš ašrir hafi sżnt žessari męlingu įhuga og hśn sé ekki svo vitlaus, en hśn hefur skekkt allan samanburš.  Ķ samfélagi žjóša er samanburšarhęfni mjög mikilvęg.  Hśn hefur lķka skekkt samkeppni, žar sem ósamanburšarhęf męlingin hefur gert žaš aš verkum aš stżrivextir hafa veriš hękkašir upp śr öllu valdi sem dregiš hefur śr samkeppnishęfni ķslenskra fyrirtękja.  Ķ 33 mįnuši į tķmabilinu frį įgśst 2002 til aprķl 2008 hefur Sešlabankinn tališ sig hafa įstęši til aš halda stżrivöxtum uppi, žegar ķ reynd hann hefši ekki žurft žess.  (Teknir allir mįnušir į žessum tķmabili žar sem vķsitala neysluveršs įn hśsnęšis var undir 3%, en vķsitala meš hśsnęši yfir 3%.)  Žarna fór Sešlabankinn į mis viš tękifęri til aš styrkja hagkerfiš og auka stöšugleika žess, en ķ stašinn żttu ašgeršir hans undir óstöšugleika.  Fyrst varš vaxtamunurinn til žess aš gengiš styrktist meira en góšu hófi gegndi og undanfarna mįnuši hefur hann stušlaš aš veikingu krónunnar (aš hluta vegna spįkaupmennsku).  Hvorugt af žessu hefši gerst į jafn öfgakenndan hįtt og raun bar vitni ef stżrivextir Sešlabankans hefšu veriš nęr stżrivöxtum sešlabanka ķ nįgrannalöndum okkar.

Hvaš er framundan?

Stóra spurningin nśna er hvort žetta veršbólguskot sé lišiš hjį.  Žaš er żmislegt sem bendir til annars.  Ķ fyrsta lagi, žį er hśsnęšislišurinn ennžį aš halda uppi 12 mįnaša vķsitölumęlingunni.  Žaš mun lķklegast halda įfram fram į mitt įr og žį mun veršbólgan fara hęgt og sķgandi nišur į viš.  Žetta ręšst žó mikiš af žróun gengis.  Haldist krónan veik įfram (yfir 140 stigum), žį munu įhrifin vara lengur.  Hękki gengi krónunnar tiltölulega hratt, žannig aš gengisvķsitala fari ķ um 130 į nęstu 4 vikum, žį munum viš sjį veršbólgutölur ķ kringum 6% meš haustinu.  Sķšast žegar gengisvķsitalan fór ķ 150 (ž.e. ķ nóv. 2001), žį hélst veršbólga (įn hśsnęšislišar) yfir 6% fram ķ maķ 2002.  Eftir gengislękkunina į vormįnušum 2006, hélst veršbólgan įn hśsnęšislišar yfir 5,5% fram ķ febrśar 2007.  Žaš er žvķ ljóst aš svona veršbólguskot žaš męlist lengi, žó svo aš veršbólga milli mįnaša lękki hratt.

Žegar jafnvęgi veršur nįš į hśsnęšismarkaši, žį veršur lķklegast tķmabęrt aš breyta veršbólgumarkmišum Sešlabankans, žannig aš mišaš verši viš vķsitölu neysluveršs įn hśsnęšislišar.  Slķk męling endurspeglar mun betur raunverulega breytingu į śtgjöldum heimilanna en vķsitala meš hśsnęšislišnum.  Ekki gera rįš fyrir aš žaš gerist fyrr en eftir 3 - 5 įr.  Um sama leiti er skynsamlegt aš leggja af verštryggingu lįna.  Hśn er barn sķns tķma og žó hśn hafi įtt rétt į sér ķ kringum 1980, žį eru ašstęšur allt ašrar ķ dag.  Žó verštryggš lįn hverfi, žį er ekki žar meš sagt aš ekki megi nota vķsitölur til višmišunar viš alls konar śtreikninga.  Żmsir hafa haldiš žvķ fram aš verštrygging sé naušsynleg fyrir lķfeyrissjóšina, en ég held aš žaš sé ekki rétt.  Sjóširnir žurfa įfram aš įvaxta fé sitt eins vel og hęgt er og reikna sķšan įunnin réttindi sjóšfélaga śt frį žvķ.  Verštrygging hefur ekki komiš ķ veg fyrir skeršingu réttinda né stušlaš aš hękkun žeirra.  Žaš hefur alfariš rįšist af žvķ hve góšir stjórnendur sjóšanna hafa veriš ķ aš įvaxta eigur sjóšanna/sjóšfélaganna. Žeir sem ég žekki til (og žekki nokkuš marga) hafa veriš einstaklega góšir ķ gegnum tķšina, žó sķšasta įr hafi kannski ekki gefiš sömu įvöxtun og įrin žar į undan.  En viš skulum muna aš žetta er langhlaup, ekki spretthlaup.


mbl.is Mesta veršbólga ķ tęp 18 įr
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

Refir ķ Heišmörk

Morgunblašiš fjallar į baksķšu blašsins ķ dag um refi ķ Heišmörk.  Er žar m.a. nefnt aš fimm dżr hafi veriš drepinn į sķšasta įri ķ Heišmörk og 20 dżr į öllu starfssvęši meindżraeyšis höfušborgarinnar.  Haft er eftir meindżraeyšinum, aš hann telji ,,enga hęttu į žvķ aš [refirnir] komi inn ķ bęinn og fari aš gera sér greni ķ hśsum...Žvķ sķšur stendur fólki į göngu um Heišmörk ógn af refnum žvķ hann hręšist fólk og flżr um leiš og hann sér žaš."  Žetta viršist skynsamlegt hjį skolla, žar sem haft er eftir meindżraeyši ķ lok fréttarinnar ,,aš vanalega sé brugšist viš öllum įbendingum um refi og ķ žeim tilvikum sem tekst aš skjóta refinn gerist žaš į tiltölulega skömmum tķma."

Ég verš eiginlega aš lżsa furšu minni į žvķ aš veriš sé aš skjóta ref sem er engum til ama.  Heišmörk er frišland, žannig aš žar mį ekki beita kindum og žvķ lķtil hętta į aš refurinn gerist dżrbķtur.  Hann heldur gęsum ķ skefjum viš vatnsból Reykvķkinga, en af žeim er viss sżkingarhętta, sérstaklega nśna į tķmum fuglaflensu.  Hann er vissulega skęšur ķ eggja- og ungaįti, en žaš er gangur nįttśrunnar.  Af hverju mį ekki refurinn bara vera ķ friši ķ Heišmörk.  Hann er ekki aš žrengja sér upp aš mannabyggšum eša aš žaš stafi nokkur ógn af honum.

Fyrir nokkrum įrum var ég į ferš um Hornstrandir.  Į leišinni frį Fljótavķk yfir ķ Ašalvķk rįkumst viš į nokkra refi (yršlinga) sem voru į vęfli ķ kringum hópinn.  Ég held aš öllum ķ hópnum hafi fundist žetta hin mesta skemmtun og var ólķkt skemmtilegra aš sjį skolla ķ sķnu nįttśrulega umhverfi en innan giršingar ķ Hśsdżragaršinum.  Žrjś greni į svęšinu frį Heišmörk til Blįfjalla getur varla veriš žannig vandamįl aš skjóta žurfi dżrin į fęri.


Eru matsfyrirtękin traustsins verš - hluti 2

Fyrir tępum 3 vikum spurši ég hvort aš matsfyrirtękin (S&P, Fitch rating og Moody's) vęru traustsins verš m.a. vegna klśšurs žeirra ķ tengslum viš bandarķsku undirmįlslįnin.  Ég hef ašeins veriš aš grafa dżpra ķ heimspressunni og ég furša mig sķfellt meira į žvķ aš žessum fjįrmįlavafningum hafi veriš hampaš jafnlengi sem öruggum pappķrum og raun ber vitni.  Og ekki bara žaš, mér hefur veriš tjįš aš S&P hafi langt fram į sķšasta įr veriš aš bjóša mönnum ķ fķnar veislur og flottar rįšstefnur til aš fį žį til aš kaupa žessa pappķra.

Um daginn benti ég į, aš HSBC stórbankinn hafi afskrifaš USD 10,5 milljarša ķ febrśar 2007 vegna bandarķskra fasteignalįna (ž.e. undirmįlslįna), en žį er ekki öll sagan sögš.  Fjölmargir stórbankar höfšu į seinni hluta 2006 veriš aš reyna aš vinda ofan af fjįrmįlavafningum sķnum og meš žvķ aš dreifa įhęttunni m.a. meš žvķ aš skort selja undirmįlslįnavafninga eša meš žvķ aš takmarka tjón sitt meš žvķ aš selja śt śr starfsemi sinni žann hluta sem var dżpst sokkinn ķ fen undirmįlslįnanna.  Žetta er raunar svo furšulegt dęmi, žegar betur er skošaš, aš ég skil ekki hvernig menn gįtu veriš aš meta žessi lįn ķ hęstu hęšir.

Ein af skżringunum sem skotiš hefur upp kollinum, er aš stórbönkum hafi tekist aš fela tap sitt vegna žess hve vel gekk į öšrum svišum.  Žannig hafi nokkurra milljarša dala afskrift ekki komiš fram ķ įrsreikningum vegna žess aš bankarnir voru ennžį aš hala inn talsveršar tekjur af žessum lįnum. Plśsar jöfnušu śt alla mķnusana, en žar sem plśsarnir voru fleiri, žį var enginn aš gera vešur śt af fįeinum mķnusum.  Viš veršum žó aš hafa ķ huga aš mķnusarnir voru lķklegast upp į 3 - 5 milljarša dollara hjį hverjum ašila um sig.

En žaš er ekki bara aš allir žessir bankar hafi žurft aš afskrifa eitthvaš um 170 milljarša dala į sķšustu 12 mįnušum.  Markašsvirši hlutabréfa žeirra hefur hruniš.  Hér į Ķslandi er veriš aš emja eitthvaš śt af lękkandi markašsvirši ķslensku bankanna, en žaš er ekkert ķ samanburši žaš sem kom fyrir Bear Stearns sem var seldur fyrir klink eša Citigroup sem tapaš hefur 50% af virši sķnu, UBS er bśinn aš tapa 45%, SocGen ķ Frakklandi tapaši 40% į nokkrum dögum og svona mętti lengi telja.  En į mešan žessir bankar hafa tapaš hįum fjįrhęšum og hrapaš ķ markašsvirši hafa ašrir, svo sem BNP Paribas, Credit Suisse, Goldman Sachs og Lehman Brothers, haldiš sķnu.  Er nema von aš menn spyrji hvernig standi į žessu.

Skżringarnar viršast vera tvęr:  Ķtarlegri rannsóknir og ašalbankastjórar taka virkan žįtt ķ įhęttustżringu.  Žetta fyrra er ekkert ósvipaš og menn eru lķklegast aš gera ķ dag.  Ž.e. aš treysta ekki blįkalt tölum matsfyrirtękjanna, heldur skoša undirliggjandi pappķra og söguna.  Žaš kemur nefnilega ķ ljós (eins og ég benti į um daginn) aš śtlįnatöp vegna žessara lįna voru alltaf töluverš.  Mįliš var aš lįnin voru bara ķ boši į takmörkušu svęši.  Žaš var svo eftir breytinguna sem kennd er viš Basel II, aš ódżrt lįnsfé frį Asķu flęddi inn į markaš ķ Bandarķkjunum (og Bretlandi) og žį var allt ķ einu fariš aš bjóša žessi lįn śt um allt.  Frį 2002 til 2005 fór įrlegt umfang lįnanna śr tępum 200 milljöršum dala ķ tęplega 700 milljarša.  Viš veršum aš hafa ķ huga aš žessi lįn voru įhęttulįn og sagan sżndi aš a.m.k. tķunda hvert lįn var gjaldfellt og helmingurinn af žeim endaši meš uppboši. Žaš mįtti žvķ vera ljóst hverjum sem vildi skoša žetta, aš afskriftir žyrftu aš aukast verulega, raunar žaš mikiš aš žetta vęri ekki įhęttunnar virši.

Žaš vekur žvķ meiri og meiri furšu aš fyrirtęki eins og S&P skuli ekki hafa lękkaš mat sitt į žessum lįnum śr AAA nišur ķ a.m.k. BBB ef ekki CCC sem samkvęmt įhęttuskala Basel II hefši lķklegast veriš rétti stašurinn fyrir žessi lįn.  Įbyrgš S&P į bankakreppunni, sem nś rķšur yfir, viršist žvķ vera talsverš.  Raunar svo mikil, aš ég er trśi ekki öšru en aš bankar um allan heim muni sękja skaša sinn til fyrirtękisins.  Get ekki séš aš S&P geti vikiš sér undan įbyrgšinni, žar sem fyrirtękiš var ekki bara aš meta lįnin heldur tók žaš virkan žįtt ķ aš markašssetja žau.  (Nokkuš sem ég get ekki skiliš śt frį hęfisreglum aš sé hęgt.)  Ég sé žaš žvķ fyrir mér, aš S&P heyri sögunni til innan ekki langs tķma.  Žį er bara einni spurningu ósvaraš:  Munu sömu örlög bķša Fitch og Moody's?

Aš lokum.  Ég fann skemmtilega grein į vefnum frį 19. mars 2007 undir heitinu Subprime Mortage Lending & the Great Liquidity Crunch of 2007.  Ķ greininni kallar höfundurinn, Bill Bonner hjį hinu įstralska the Daily Reckoning, undirmįlslįnin ,,lygara lįn" žar sem lįntakendur gįtu sagt hvaša lygasögu sem var til aš fį lįnin og fjįrmįlavafningana sem žessi lįn endušu inni ķ séu engu minni lygar.  Lķkir hann žessu viš aš ómerkilegt svķnahakk hafi fengiš sama gęšastimpil og hryggur og rifjasteikur.


Žegar fortķšin veršur nśtķšinni yfirsterkari - gamalt bréf til Morgunblašsins

Ég var aš skoša gamlar greinar eftir mig ķ Morgunblašinu og rakst į nokkrar sem mig langar aš endurbirta hér į blogginu.  Žessi fyrsta birtist undir Bréf til blašsins žrišjudaginn 7. jślķ 1992.  Eins og oftar voru žį žrengingar ķ žjóšarbśskapnum, enda hafši žorskurinn brugšist. Višeyjarstjórnin (stjórn Sjįlfstęšismanna og Alžżšuflokks) var nż tekin viš stjórnartaumunum og menn voru aš veigra sér viš aš taka į mįlunum.  Hljómar kunnuglega!  Nś erum viš aftur meš stjórn Sjįlfstęšisflokks og jafnašarmanna, žorskurinn hefur aftur brugšist og enginn vill taka af skariš enda öšrum en žeim aš kenna.  Sumt ķ greininni į ekki viš įstandiš nśna, en ansi margt samt.

Žegar fortķšin veršur nśtķšinni yfirsterkari

Um sķšustu įramót [innsk. 1991-92] baš Morgunblašiš nokkra įberandi einstaklinga ķ ķslensku atvinnulķfi aš segja hug sinn um įstandiš ķ žjóšfélaginu.  Af öllum žeim fjölda sem rętt var viš voru ašeins einn eša tveir sem horfšu į įstandiš śt frį lausnum, hinir kepptust viš aš barma sér yfir vandamįlinu sem žį blasti viš.  Ķ sumarbyrjun braut aftur į ķslensku atvinnulķfi žegar ķ ljós kom aš bśiš var aš ganga fullnęrri žorskstofninum.  Og hver voru žį višbrögšin?  Jś, menn kepptust viš aš barma sér.

Žaš hefur oft veriš viškvęšiš aš menn verša aš barma sér til aš hljóta ekki öfund annarra.  Svo rammt kvešur aš žessu, aš žaš er sama hversu vel gengur, alltaf eru menn aš kvarta.  Sumir hafa jafnvel fengiš žaš orš į sig, aš žeim takist örugglega aš vęla śtaf öllu.  Svo loksins žegar illa gengur er mašur alveg hęttur aš trśa žvķ aš illa gangi.  Žaš er bśiš aš kalla ślfur, ślfur of oft.

Annar stór galli er žetta aš benda alltaf į nęsta mann.  Einbjörn, Tvķbjörn og Žrķbjörn eru bręšur sem leynst vķša ķ žessu žjóšfélagi.  Nįskyld žeim er Eiginhagmunavarslan og Fyrirgreišslukarl, par sem žrifist hefur meš įgętum vķša ķ žjóšfélaginu.

Žjóšarskśtan er bśin aš steyta į nokkrum skerjum nżlega og įhöfnin viršist upptekin viš aš varpa įbyrgšinni yfir į ašra.  Skipstjórinn bendir į gamla skipstjórann og segir aš žetta sé nś allt honum aš kenna (žó vandamįliš sé aš hluta til miklu eldra en žaš).  Skipsverjarnir kenna matsveininum um aš žaš hafi minnkaš svo mikiš ķ bśrinu aš skammta žarf matinn.  Žaš kemur mįlinu ekkert viš aš žeir hafa boršaš of mikiš į milli mįla.  Aš sjįlfsögšu krefjast allir aš žeirra kostur sé lįtinn óskertur, vegna žess aš žeirra starf er svo mikilvęgt og žeir verši aš halda fullum kröftum.  Enginn snżr sér aš žvķ aš žétta götin, svo skśtan sķgur sķfellt nešar og nešar.  Žar meš kemst skśtan ekkert įfram og kosturinn minnkar.

Allir horfa į manninn ķ brśnni og bķša eftir aš hann gefi fyrirmęli.  Hann viršist helst horfa upp til himna og bķša eftir kraftaverkinu.  Einn og einn yfirmašur reynir aš koma meš tillögur, en helst viršist sem žeir tali fyrst og hugsi svo.  Žegar žeir įtta sig į aš hlutirnir eru ekki eins og žeir héldu reyna žeir aš breyta raunveruleikanum svo hann falli aš žeirra oršaforša ķ stašinn fyrir aš bęta nżjum oršum ķ safniš sitt.  Og viti menn, vandamįliš hverfur ekki.  Furšulegt nokk!

Eftir aš žorskurinn ,,hvarf" hafa menn veriš aš keppast viš aš finna einhvern sökudólg.  Kvótakerfiš er gjarnan nefnt og žvķ kennt um.  Fiskifręšingar fį lķka įdrepu, en samt halda sjómenn žvķ alltaf fram aš žaš sé miklu meiri fiskur ķ sjónum en fiskifręšingar hafa reiknaš śt.   Aumingja fiskifręšingarnir uršu aš fį fķna sérfręšinga utan śr hinum stóra heimi til aš koma meš svartsżnisspį, svo sęgreifarnir og [kvóta]kóngarnir tękju nś einu sinni mark į spįm žeirra. ,,Jį, aušvitaš er žaš fiskifręšingunum aš kenna aš žorskurinn ,,hvarf".  Ég notaši bara stóru fķnu, tölvustżršu ryksuguna mķna til aš nį honum og ef hann slapp ķ fyrsta umgang, fékk ég mér bara sterkari mótor į ryksuguna og žį slapp hann sko ekki."

Vissulega verša žingmenn og hagsmuna[ašilar] aš gęta žess aš umbjóšendur žeirra beri ekki skertan hlut frį borši, en žaš er lķka heilög skylda žeirra aš sjį hiš stęrra samhengi.  Žetta snżst um margt meira en fįein tonn af žorski eša byggšapólitķk.  Žetta snżst um aš skoša vandamįliš śt frį hagsmunum allra.  Hugsa fyrst og tala svo.  Sętta sig viš aš sumar lausnir eru góšar, žó žęr séu ķ pólitķskri andstöšu viš manns eigin vilja.  Žaš vill nefnilega brenna viš aš bara er horft į eina hliš og višfangsefniš afmarkaš śt frį žvķ.

Žaš voru gerš mistök.  Višurkennum žau og reynum aš lęra af žeim.  Vissulega vęri gott aš finna einhvern sökudólg, en hvar stęšum viš hin žį?  Vandamįliš er enn žį til stašar žó svo aš vitsmunalegar skżringar hafi fengist į žvķ.  Og lausnin er jafn langt ķ burtu.

Skyldi einhver annar hafa lent ķ svipašri stöšu?  Getum viš lęrt af eitthvaš af reynslu annarra?  Eša er kannski sterkasti leikurinn aš muna nś vandlega hvaša mistök viš geršum?  Žaš er nefnilega mannlegt aš gera mistök, žvķ mišur viršist žaš ofurmannlegt aš lęra af žeim. 

Viš höfum įšur stašiš ķ sporum kreppu og [fyrirsjįanlegrar] stöšnunar.  Žaš hafa önnur žjóšfélög lent ķ žessu...Kannski eru önnur svona tilfelli.  Ef einstaklingar geta lęrt hver af öšrum, hvaš kemur žį ķ veg fyrir aš žjóšfélög geti lęrt?

Einstaklingur ķ tilvistarkreppu leitar gjarnan į nż miš.  Hann afmarkar lķf sitt upp į nżtt.  Žeir sem lęra af reynslunni öšlast žroska, hinir gera sömu mistök aftur.  Žjóšfélag ķ tilvistarkreppu getur lķka róiš į nż miš, en fyrst og fremst žarf žaš aš skilgreina stöšu sķna og stefnu, annars vegar inn į viš og hins vegar mešal žjóša heims.  Hvar getum viš keppt og nįš įrangri?  Höfum viš eitthvaš fram aš fęra sem enginn annar hefur?  Getum viš bošiš betur en einhver annar?  Mörg fyrirtęki hafa einmitt uppgötvaš mikilvęgi žess aš ašgreina sig til aš nį markašslegri sérstöšu žegar illa hefur įraš.

 

----

Svo mörg voru žau orš um mitt įr 1992.  Žaš er ótrślegt hvaš sagan endurtekur sig, žvķ margt sem įtti viš 1992 į viš nśna 16 įrum seinna.  Vissulega höfum viš skotiš fleiri stošum undir žjóšfélagiš og viš höfum reynt aš lęra af reynslu annarra, m.a. Nżsjįlendinga.  Skipstjórinn er bśinn aš vķkja fyrir nżjum, en fór ekki langt žvķ nś er hann ķ stöšu yfirhafnsögumanns og stjórnar meš haršri hendi allri umferš inn og śt śr höfnum svo mörgum finnst nóg um.  Skipsverjarnir harma hlut sinn misjafnlega, en allir vildu žeir gjarnan fį meira.  Įstand žorskstofnsins hefur versnaš, ef eitthvaš er, og śtgeršarmenn eru alltaf jafn hissa į žvķ, žrįtt fyrir aš veišiskipin séu öflugri og betur bśin en nokkru sinni fyrr, svo örugglega sé hęgt aš nį öllum fiski ķ sjónum.  Žó eitthvaš hafi breyst, žį er lygilega margt alveg eins.

 


Af heimilisbókhaldi Jóns og Gunnu og fjįrmįlum rķkisins

Jón og Gunna hafa rekiš heimiliš sitt af myndarskap ķ mörg įr.  Fyrir rśmu įri eignušust žau barn, Sigga litla, sem varš til žess aš żmislegt breyttist.  Žaš sem skipti megin mįli fyrir žessa sögu var aš śtgjöldin jukust mikiš.  Žau höfšu nś ekki miklar įhyggjur af žvķ žar sem tekjurnar voru góšar.  En annaš kom į daginn.  Śtgjöldin jukust langt umfram žaš sem žau voru aflögufęr um.

Fram aš žessu höfšu žau hjónin haft sameiginlegan fjįrhag.  Öll śtgjöld heimilisins voru greidd af sameiginlegum reikningi žeirra hjóna.  Žegar stefndi ķ óefni, žį datt žeim ķ hug aš skipta fjįrhagnum upp.  Žau stofnušu einn reikning fyrir hvert eša alls žrjį reikninga.  Meš žessu héldu žau aš fjįrmįlin myndu batna.  En aš sjįlfsögšu gekk žaš ekki eftir.  Tekjurnar voru žęr sömu og įšur og śtgjöldin lķka.

Žaš sér nįttśrulega hver heilvitamašur aš žaš bętir ekkert fjįrhagsstöšuna hjį Jóni og Gunnu aš hafa žrjį reikninga ķ bankanum ķ stašinn fyrir einn.  Tekjurnar sem įšur fóru į einn reikning uršu ekkert meira viš aš setja žęr inn į žrjį reikninga.  Aš halda aš slķkt gerist er nįttśrulega afneitun į efsta stigi.

Ég var aš lesa pistil į blogg-sķšu dómsmįlarįšherra, Björn Bjarnasonar, og mér viršist hann haldinn žessari slęmu afneitun gagnvart embętti lögreglustjórans ķ Keflavķk.  Žaš bętir ekkert fjįrhagsstöšu lögreglu, tollgęslu og öryggisgęslu ķ Leifsstöš aš skipta žessum žįttum ķ žrennt.  Samanlagt verša žessi žęttir alveg jafn undirfjįrmagnašir nema til komi aukin framlög į fjįrlögum.  Žaš getur veriš aš meš breytingunni minnki hallinn į lögregluhluta embęttisins (aš žvķ gefnu aš lögregluhlutinn haldi śthlutun dómsmįlarįšuneytisins skv. fjįrlögum).  Tollgęslan og öryggisgęslan verša bara ķ stašinn fyrir fjįrsvelti.  Žaš er žvķ ljóst aš bregšast žarf viš fjįrskortinum, ef žaš į aš vera hęgt aš halda śti žeirri žjónustu sem naušsynleg er į Keflavķkurflugvelli og sķšan tollgęslu į Sušurnesjum.  Žeir fjįrmunir žurfa žį aš koma af žeim lišum fjįrlaga žar sem śthlutaš er til stofnana rįšuneyta fjįrmįla og samgöngumįla.  Af hverju var ekki fariš ķ aš leysa žessi mįl milli žessara žriggja rįšuneyta ķ stašinn fyrir aš breyta fyrirkomulagi sem reynst hefur frįbęrlega?  Talast žessir rįšherrar ekki viš?  Ég skil alveg aš tollgęsla falli stjórnsżslulega almennt undir fjįrmįlarįšuneytiš og Leifsstöš er į įbyrgš samgöngurįšuneytisins, en žaš er nżlega bśiš aš fella žetta allt undir embętti lögreglustjórans ķ Keflavķk og įrangur af žessu fyrirkomulagi hefur veriš žaš góšur aš hróšur embęttisins hefur borist śt fyrir landsteinana.

Žetta mįl er angi af miklu stęrra vandamįli innan stjórnkerfisins hér į landi.  Löggjafinn samžykkir lög til hęgri og vinstri sem leggja kvašir į stofnanir rķkisins (og sveitarfélaga) en leggur žaš sķšan ķ hendur framkvęmdarvaldsins aš skammta viškomandi stofnunum fjįrmagni til aš uppfylla žessar kvašir.  (Ok, žaš į nįttśrulega aš segja ,,óska eftir framlögum af fjįrlögum", en viš vitum öll aš fjįrlög breytast óverulega ķ mešferš žingsins og žį nęr eingöngu ef viškomandi fagrįšherra fer fram į breytinguna.) Vissulega eru žaš nżjustu lögin sem gilda, en žaš lķtur hreint furšulega śt aš į hverju einasta įri ógildi fjįrlög ķ raun fjölmörg önnur lög ķ landinu.  Žaš er gert meš žvķ aš śthluta ekki framlögum til mįlaflokka ķ samręmi viš žarfir  svo hęgt sé aš uppfylla įkvęši laga.  Žegar rķkisforstjórar bregšast svo viš fjįrsveltinu (žaš er eina oršiš sem hęgt er aš nota) meš žvķ aš skera nišur žjónustu, žį er kvartaš yfir žvķ og menn kallašir į teppiš fyrir aš fara ekki aš lögum.  Margir rķkisforstjórar eru ķ vonlausri stöšu.

Žaš žarf ekki annaš en aš skoša skżrslu Rķkisendurskošunar frį žvķ ķ dag.  Žar kemur fram aš allt of margar stofnanir fara langt fram śr heimildum fjįrlaga ķ śtgjöldum sķnum.  Žetta hefur višgengist įr eftir įr og ekki lķtur śt fyrir aš breyting verši į.  Ég hjó eftir žvķ aš ķ fréttaflutningi voru žessar stofnanir kallašir trassa og talaš var um illa reknar stofnanir. 

Mig langar nś ašeins aš snśa žessu viš og spyrja hvort trassarnir séu ekki bara innan rįšuneytanna.  Žau žekkja lögin sem stofnanirnar eiga aš starfa eftir.  Žaš er žvķ į įbyrgš rįšuneytanna aš undirstofnanir fįi framlög į samręmi viš žęr lagalegu kvašir sem stofnanirnar vinna eftir.  Ķ fjįrlögum er sjaldnast (ef yfirhöfuš nokkru sinni) sagt til um hvaša lögbundna žjónustu žarf ekki aš inna af hendi svo hęgt sé aš halda starfseminni innan fjįrlaga.  Žaš eiga rķkisforstjórarnir aš įkveša sjįlfir.  Nś velji žeir eitthvaš sem ekki er rįšherra žóknanlegt, žį geta žeir įtt yfir höfši sér įminningu frį rįšherra.

Rķkisendurskošun sendir reglulega frį sér skżrslur um hitt og žetta.  Margar af žessum skżrslum eru stjórnsżsluśttektir, eins og žaš heitir.  Slķkar śttektir hafa mjög oft leitt žaš ķ ljós aš viškomandi stofnun er ekki gert kleift aš sinna lögbundinni skyldu sinni vegna žess aš stofnuninni er ekki séš fyrir nęgum framlögum į fjįrlögum.  Ég ętla ekki aš saka Rķkisendurskošun um aš vera ekki samkvęm sjįlfri sér, enda sinnir hśn bara žeim verkefnum sem henni eru falin af mikilli samviskusemi (og kemst ekki yfir žau öll).  Žaš er hennar aš meta stöšuna og koma meš įbendingar um žaš sem betur mį fara.  Žaš er sķšan į įkvöršun rįšherra hvort hann taki mark į žvķ sem žar kemur fram.

Undirfjįrmögnun rķkisstofnana mun halda įfram og framśrkeyrsla žeirra lķka.  Framkvęmdarvaldiš mun halda įfram aš hunsa fjįržarfir og rįšuneyti munu rķfast um verkaskiptingu.  Alžingi mun halda įfram aš setja lög sem ekki er hęgt aš framfylgja vegna žess aš žetta sama Alžingi sér til žess aš naušsynleg fjįrframlög fylgja ekki.  Og jafnvel, žegar tilteknar tekjur eru eyrnamerktir tilteknum mįlaflokki, žį mun Alžingi samžykja ķ desember į hverju įri aš skerša žessa lögbundnu tekjustofna og lįta hluta žeirra fara ķ eitthvaš allt annaš.  Svona hefur žetta veriš og svona mun žetta verša, nema aš Alžingi setji lög sem banni žetta.  Lög sem koma ķ veg fyrir aš hęgt sé aš framfylgja sérlögum vegna žess aš viš afgreišslu fjįrlaga er ekki tekiš tillit til śtgjalda sem sérlögin hafa ķ för meš sér.  Löggjafarvaldiš og framkvęmdarvaldiš verša aš gera sér grein fyrir aš lög eru tilgangslaus, ef ekki er hęgt aš framfylgja žeim vegna fjįrsveltis žeirra ašila sem eiga aš sjį um aš framfylgja žeim.


Blame it on Basel

Žaš viršist vera sama hvert mašur snżr sér alls stašar ķ hinum vestręna heimi viršast sömu einkennin poppa upp.  Fyrst sér mašur mikla hękkun hśsnęšisveršs og liggur viš ótakmarkašan ašgang aš ódżru lįnsfé til stórra fjįrfestinga į sķšustu įrum og sķšan sķšustu 12 mįnuši mikinn višsnśning meš žurrš į lįnfjįrmarkaši og afturkipp į hśsnęšismarkaši.  En hvernig stóš į žvķ aš allt ķ einu var alls stašar hęgt aš fį nęr ótakmarkaš lįnsfé?

Įstęšunnar er aš leita til stofnunar sem heitir Bank for international settlements (BIS) og er meš höfušstöšvar ķ Basel ķ Sviss.  BIS er banki sešlabanka og sem slķkur samstarfsvettvangur sešlabanka um allan heim.  BIS var stofnašur 17. maķ 1930 og er žvķ elsta alžjóšlega fjįrmįlastofnun ķ heiminum.  Mešal įkvaršana sem teknar eru innan BIS eru um peningalegan og fjįrhagslegan stöšugleika.  Ķ žeim tilgangi hittast į tveggja mįnaša fresti į vegum BIS sešlabankastjórar og ašrir yfirmenn sešlabanka ķ heiminum til aš ręša um peningaleg og fjįrhagsleg mįlefni.  Žaš sem žar er rętt er lķklegast ofar skilningi flestra okkar sem teljumst leikmenn ķ žessu samhengi, en žaš hefur mikil įhrif į lķf okkar.  A.m.k. fjįrhagslegt lķf okkar.

Innan BIS starfa fjölmargar nefndir, en ein žeirra, sem gengur undir heitinu Basel Committee on Banking Supervision, er samrįšsvettvangur um mįlefni sem snerta bankaeftirlit.  Markmiš hennar er aš auka skilning į veigamiklum eftirlitsatrišum og efla gęši bankaeftirlits/fjįrmįlaeftirlits.  Helsta višfangsefni nefndarinnar er hvernig meta į og fįst viš alls konar įhęttu ķ rekstri banka og fjįrmįlastofnana.  Žetta er gert meš alls konar reglum og leišbeiningum, svo sem um bókhald og endurskošun, vandamįl ķ bankastarfsemi, reglur um eiginfjįrhlutfall og markašsįhęttu, greišsluhęfi, peningažvętti og fjįrmögnun hryšjuverka, rekstrarįhęttu, įhęttustjórnun og gegnsęi og afhjśpun.  Eins og sjį mį af žessari upptalningu eru verkefni nefndarinnar stór og hefur hśn veriš įkaflega dugleg viš aš senda frį sér alls konar reglur, tilmęli og leišbeiningar, sem meš litlum töfum hafa veriš teknar upp hér į landi.  

Margar af reglum, tilmęlum og leišbeiningum BIS gefa mönnum eins og mér fjölmörg tękifęri til aš veita fjįrmįlastofnunum rįšgjöf um įhęttu- og öryggisstjórnun og er žaš įstęšan fyrir žvķ aš ég hef kynnt mér mįlefni stofnunarinnar.  En žaš er ekki žaš sem ég ętlaši aš fjalla um. 

Įriš 1988 var gefiš śt mikiš regluverk sem gengur undir heitinu Basel Capital Accord, en žvķ var m.a. ętlaš aš įkvarša reglur um eiginfjįrkröfur fyrir fjįrmįlastofnanir, um eftirlitsferli og markašshegšun.  Žekktasta krafan ķ žessum reglum er um 8% eiginfjįrhlutfall vegna śtlįna, ž.e. til žess aš fjįrmįlastofnun gęti lįnaš einstaklingum eša fyrirtękjum 100 kr., žį varš hśn aš eiga į móti 8 kr. ķ eigin fé.  Į žessu voru undantekningar og var notašur įhęttustušull til aš lękka eša hękka kröfuna. 

Įriš 2001 var gefin śt endurskošuš og mun ķtarlegri śtgįfa sem gengur undir heitinu The New Basel Capital Accord eša Basel II.  Ķ žessari nżju śtgįfu voru geršar żmsar breytingar į kröfum til įhęttustjórnunar og ętla ég ekki aš žykjast žekkja žęr allar.  Žó veit ég af tveimur mikilvęgum breytingum.  Önnur snertir störf mķn sem rįšgjafa, en hśn snżst um rekstrarįhęttu, og hin snżr aš kröfu um eiginfjįrhlutfall śtlįnastofnana og er lķklegast völd af öllum žeim vandręšum sem hafa veriš aš hellast yfir fjįrmįlakerfi Vesturlanda undanfariš įr eša svo.

Bęši ķ śtgįfunni frį 1988 og žeirri nżju er notast viš įhęttustušul til aš draga śr eša auka eiginfjįrkröfur.  Ķ 1988 reglunum giltu mun strangari reglur um t.d. hvaša vešlįn gįtu veriš meš "afslętti" en ķ nżju reglunum.  Žannig voru žaš fyrst og fremst lįn į fyrsta vešrétti sem gįtu veitt slķkan "afslįtt", en ķ reglunum frį 2001, žį fį öll lįn til einstaklinga meš veši ķ ķbśšarhśsnęši 50% afslįtt frį kröfum um eiginfjįrhlutfall.  Auk žess lękkušu kröfur vegna śtlįna til "traustra" fyrirtękja śr 100% nišur ķ 50%.  Žessum reglum var hrint ķ framkvęmd hér į landi meš reglum Sešlabankans um eiginfjįrhlutfall fjįrmįlafyrirtękja nr. 530/2003 frį 30. jśnķ 2003.  Meš reglunum var śtlįnageta fjįrmįlafyrirtękja nokkurn veginn tvöfölduš į einni nóttu.  Bankar sem įšur gįtu lįnaš 100 kr. fyrir hverjar 8 kr. ķ eigin fé, gįtu nś lįnaš 200 kr. gegn žessum 8 kr. til "traustra" fyrirtękja eša gegn fasteignaveši ķ ķbśšarhśsnęši.  Į móti var gerš stķfari krafa til greišsluhęfi lįntakenda.

Hér į landi geršist žaš til aš byrja meš aš śtlįn til fyrirtękja jukust, sem m.a. dró vagninn ķ landvinningum fyrirtękja erlendis og višskipti ķ Kauphöllinni uršu lķflegri.  Įn žess aš vita žaš, žį reikna ég meš aš svipaš hafi gerst ķ nįgrannalöndum okkar, įsamt žvķ aš lįn til fasteignakaupa jukust, sérstaklega ķ Bandarķkjunum.  Žar fór aš bera meira į hinum svo köllušu undirmįlslįnum, en žaš skal tekiš skżrt fram aš žau höfšu žį veriš viš lķši ķ um 10 įr.  Hér į landi fóru žessi lįn til aš byrja meš ķ litlu męli til fasteignakaupa, en žaš įtti eftir aš breytast. 

Meš įkvöršun Įrna Magnśssonar, žįverandi félagsmįlarįšherra, um aš hękka lįn Ķbśšalįnasjóšs og lįnshlutfall sumariš 2004, var varpaš sprengju inn į ķbśšalįnamarkašinn.  Bankarnir įkvįšu aš fara ķ samkeppni, enda įttu žeir ónżtta mikla lįnamöguleika.  Eftirleikinn žekkja allri. 

En žessu var ekki lokiš. Ķ nóvember 2005 gaf BIS śt nżtt plagg, International Convergence of Capital Measurement and Capital Standards, žar sem geršar eru nokkrar breytingar į Basel II reglunum.  Mešal žeirra breytinga var aš įhęttustušullinn vegna fasteignavešlįn į ķbśšarhśsnęši var lękkašur śr 50% ķ 35%.  Žessu fylgdu aftur strangar reglur um greišsluhęfi.  Lesa mį žaš śr kröfum BIS aš 100% lįn til ķbśšakaupa vęru ķ raun bönnuš, en śtfęrsla į žvķ var sett ķ hendur fjįrmįlaeftirlits viškomandi lands.  Hér į landi kom žessi breyting til framkvęmda meš reglum Sešlabankans nr. 215/2007 um eiginfjįrkröfur og įhęttugrunn fjįrmįlafyrirtękja frį 2. mars 2007. Afleišingin var aš śtlįnageta fjįrmįlafyrirtękja hafši aukist ķ kr. 285 fyrir hverjar 8 kr. ķ eigin fé eša um 185% frį žvķ voriš 2003.

Žessi sķšasta breyting hafši žau įhrif hér į landi, aš fasteignaverš tók nżjan kipp upp į viš.  Fram aš śtgįfu reglna nr 215/2007 hafši hęgt į hękkunum og einnig veršbólgunni.  Stżrivextir voru talsvert hįir žar sem Sešlabankinn var ennžį aš berjast viš aš nį veršbólgumarkmišum sķnum.  Žaš er žvķ alveg meš ólķkindum aš žessi breyting į eiginfjįrkröfum hafi veriš gerš ķ mars 2007 ķ liggur viš ķ mišri skammaręšu sešlabankastjóra um óraunhęfar hękkanir į fasteignaverši og aš ekki vęri bśiš aš nį tökum į veršbólgunni.  Ekki er žvķ fyrir aš fara aš BIS hafi sett kvašir į Sešlabankann, žvķ ķ greininni žar sem fjallaš er um 35% įhęttustušulinn, segir aš hvert žjóšland taki sjįlfstęša įkvöršun um žaš hvort įhęttustušullinn gęti veriš of lįgur fyrir ašstęšur ķ landinu:

73  National supervisory authorities should evaluate whether the risk weights in paragraph 72 are considered to be too low based on the default experience for these types of exposures in their jurisdictions. Supervisors, therefore, may require banks to increase these risk weights as appropriate.

Žó kenna megi Basel II reglunum og BIS aš nokkru um, žį žurfti Sešlabanki Ķslands ekki aš lękka įhęttustušulinn og opna žannig fyrir meira lįnsfé til fasteignakaupa.  Mįliš er aš Sešlabanki Ķslands var lķklega ekki einn um žetta.  Ekki aš ég hafi kannaš žaš, en mig grunar aš ašrir sešlabankar hafi tekiš nįkvęmlega sömu skref og žvķ Davķš og co tališ žetta žvingašan leik til aš jafna samkeppnisstöšu ķslensku bankanna.  Munurinn er bara sį aš Sešlabanki Ķslands var aš berjast viš aš nį veršbólgumarkmišum sķnum, en ašrir ekki.  Kannski fóru ķslensku bankarnir óvarlega meš nżfengiš frelsi, en žaš er hlutverk Sešlabankans aš setja leikreglurnar og ef žęr eru of rśmar, žį er ekki hęgt aš gagnrżna bankana fyrir aš notfęra sér žaš.


Matarskortskreppan er skollin į

Ég spurši ķ fęrslu hér fyrir tępri viku hvort matvęlaskortur vęri nęsta krķsan.  Žį įtti ég ekki von į aš alla vikuna į eftir vęri daglegur fréttaflutningur af óeiršum um allan heim vegna matarskorts og hękkandi matarveršs. 

Spurningin sem nś vaknar er hvort viš Ķslendingar žurfum aš hafa įhyggjur og ef svo er hvaša atriši žaš eru sem ęttu aš valda okkur įhyggjum.  Žetta kemur beint inn į žaš sem ég er aš fįst viš ķ rįšgjöf minni, ž.e. aš tryggja samfelldan rekstur žeirra fyrirtękja sem ég veiti rįšgjöf.  Um daginn skošaši ég nokkur atriši sem gętu skipt mįli, m.a. hvort ķslensk matvęlafyrirtęki hefšu ašgang aš žeirri hrįvöru sem naušsynleg vęri framleišslunni.  En žaš er fleira sem žarf aš skoša og gott getur veriš aš gera žaš ķ samhengi meš vangaveltum um alheimsfarald.

Hvaš gerist ef alheimsfaraldur fer saman viš matarskort?  Žaš versta sem gęti gerst er aš matarskorturinn yrši ennžį meiri og hann gęti komiš illa nišur į išnrķkjunum.  Įstęšan er aš matvęlaframleišsla veltur mikiš į alls konar eftirliti og vottunum.  Ekki mį flytja slįturgripi nema žeir hafi veriš stimplašir ķ bak og fyrir.  Sum matvęli mį ekki flytja milli landa nema heilbrigšisvottorš fylgi.  Framleišslu žarf aš taka śt meš jöfnu millibili og ef grunur er um sżkingu (t.d. vegna smits frį veikum starfsmanni) žį getur framleišslan ekki haldiš įfram fyrr en nżtt heilbrigšisvottorš hefur veriš gefiš śt.

Hvaš gerist nś ef žeir sem gefa śt vottoršin og sinna eftirlitinu lenda illa ķ faraldrinum?  Veršur žį ekki hęgt aš gefa śt slķk vottorš?  Munu slįturgripirnir žį hrannast upp ķ slįturhśsunum?  Veršur aš loka slįturhśsum eša framleišslufyrirtękjum vegna žess aš ekki er hęgt aš gefa śt heilbrigšisvottorš?  Žetta eru allt spurningar sem sérfręšingar śti ķ heimi eru aš velta fyrir sér.  Menn eru sérstaklega aš velta vöngum yfir žvķ hvaš gerist ef žetta tvennt fer saman, ž.e. alvarlegur matarskortur og skęšur alheimsfaraldur.  Viš skulum vona aš faraldursnefnd Almannavarna hafi skošaš žetta. 


mbl.is Ašgerša er žörf strax
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

Nęsta sķša »

Höfundur

Marinó G. Njálsson
Marinó G. Njálsson
Upplýsingaöryggi og persónuvernd eru mínar ær og kýr, þó ég blaðri um allt og ekkert hér á blogginu. Er í Hagsmunasamtökum heimilanna og berst fyrir réttlæti fyrir heimili í landinu.  Loks er ég faggiltur leiðsögumaður.  Netfangið mitt er mgn@islandia.is og netfang fyrirtækisins oryggi@internet.is.

Heimsóknir

Flettingar

  • Ķ dag (19.3.): 1
  • Sl. sólarhring: 6
  • Sl. viku: 26
  • Frį upphafi: 1676995

Annaš

  • Innlit ķ dag: 1
  • Innlit sl. viku: 23
  • Gestir ķ dag: 1
  • IP-tölur ķ dag: 1

Uppfęrt į 3 mķn. fresti.
Skżringar

Mars 2024
S M Ž M F F L
          1 2
3 4 5 6 7 8 9
10 11 12 13 14 15 16
17 18 19 20 21 22 23
24 25 26 27 28 29 30
31            

Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband