Hvar standa samtök launafólks í baráttu heimilanna og atvinnulífsins? Áskorun til verkalýðshreyfingarinnar

Í næstu viku eru sjö mánuðir frá því að ríkið tók yfir Landsbankann, Glitni og Kaupþing.  Á þessum tíma hefur grátlega lítið gerst hvort heldur til bjargar heimilunum eða atvinnulífinu.  Fátt snertir launafólk meira en þetta tvennt.  Ég hef oft velt því fyrir mér hvers vegna samtök launafólks hafa verið jafn óvirk og raunber vitni á þessum umbrotatímum.  Raunar finnst mér sem samtök atvinnurekenda hafi ekkert staðið sig betur.  Langar mig að vita hvernig stendur á því og hvar samtök launafólks standa í baráttu heimilanna og atvinnulífsins fyrir tilveru sinni?

Ég skil raunar ekki, að á þessum krepputíma sem við erum að fara í gegnum, þá hefur verkalýðshreyfingin nokkurn veginn í heild staðið á hliðarlínunni.  Undantekning á þessu er Verkalýðsfélag Akraness, en það er eina félagið sem ég man eftir að hafa risið upp og lagst á sveif með heimilunum í landinu.  Á þessu þarf að verða breyting.

Hagsmunasamtök heimilanna áttu fund með ráðuneytisstjóra fjármálaráðuneytis í gær.  Þar máluðum við upp tvær myndir.  Önnur var spírall niður á við.  Hin spírall upp á við.  Það sem skilur á milli þessara tveggja mynda er hvort heimilin hafi eitthvað eftir til að setja í annað en brýnustu nauðsynjar.  Um leið og við komum neyslunni í gang, þá munu hjól atvinnulífsins fara að snúast.  Ég sé það gerast með tvennu móti:  A.  Greiðslubyrði lána og þar með höfuðstóll lánanna, verði lækkað þannig að saman fari greiðslugeta og greiðslubyrði.  B.  Greiðsluverkfall.  Fólk einfaldlega hættir að greiða af lánum sínum og notar peninginn frekar í neyslu.  Ég ætla ekki að mæla með leið B, en hún verður sjálfkrafa farin verði ekki gengið hratt eftir leið A.

Um leið og neysla heimilanna kemst í gang, þá aukast tekjur fyrirtækjanna.  Með auknum tekjum fjölgar störfum.  Aukin velta skilar sér í meiri tekjum ríkissjóðs í veltusköttum og tekjuskatti og hjá sveitarfélögunum í útsvari.  Við náum þjóðfélaginu ekki út úr kreppunni með því að fækka þeim sem bera byrðarnar.  Ég hélt að þetta væri öllum ljóst.  Því get ég ekki annað en furðað mig á því að tvær ríkisstjórnir hafa ekkert gert sem heitið getur til að styðja við heimilin og atvinnulífið.  Mér liggur við að segja, að það hafi meiri áhersla verið lögð á að koma fólki á atvinnuleysisbætur en að vernda störfin.  Við megum ekki gleyma því, að eftir því sem fleiri fara á atvinnuleysisbætur fjölgar þeim sem lenda í greiðsluvanda.  Ekki bara einstaklingar heldur líka fyrirtæki.  Dæmi eru um að fyrirtæki sem stóðu alveg ágætlega sl. haust er að komast á vonarvöl, ef þau eru ekki þegar komin þangað.  Ég er viss um að stjórnmálamenn kenna bankahruninu um, en þá verða þeir líka að endurskoða tímasetningu sína á því hvenær það átti sér stað.  Það byrjaði nefnilega að halla mun fyrr undan fæti.

Hér fyrir neðan er síðan áskorun Hagsmunasamtaka heimilanna og Húseigendafélagsins til verkalýðshreyfingarinnar, en hún var send út fyrir stundu:

Hagsmunasamtök  heimilanna og Húseigendafélagið

skora á

verkalýðshreyfinguna

___________________________

 

Ofangreind hagsmunasamtök, skora á launþegasamtök og verkalýðsfélög landsins að taka afgerandi stöðu með heimilunum í landinu vegna gríðarlegs og hratt vaxandi fjárhagsvanda þeirra, sem er m.a. afleiðing ófyrirsjáanlegra, óeðlilegra og jafnvel ólöglegra hækkana á gengis- og verðtryggðum veðlánum heimilanna í kjölfar efnahagshrunsins.

Um 42% heimila eru með bága eða neikvæða eiginfjárstöðu skv. gögnum Seðlabanka Íslands frá síðustu áramótum.  Allt bendir til að efnahagur þeirra hafi versnað enn frekar frá áramótum og muni halda áfram á þeirri voðabraut, nema gripið verði inn í með almennri leiðréttingu lánanna.  Um 25% heimila landsins eru með gengistryggð veðlán og um 90% þeirra eru í tímabundinni frystingu.  Umsóknum Íbúðarlánasjóðs vegna greiðsluerfiðleika hefur fjölgað um 900% á milli ára.

Forsendur verð- og gengistryggðra lána eru brostnar og þeim heimilum fjölgar ískyggilega hratt sem geta ekki staðið í skilum eða sjá hvorki  tilgang né skynsemi í að greiða af lánum sem hækka stjórnlaust úr öllu valdi .  Kaupmáttur rýrnar óðum og atvinnuleysi er í sögulegum hæðum, sem leiðir til samdráttar í einkaneyslu, sem eykur svo atvinnuleysið enn frekar.

Með samhentu átaki má rjúfa þennan vítahring og snúa þessari óheillaþróun við.  Aukið fjárhagslegt svigrúm heimilanna mun fljótt efla atvinnulífið, draga  úr atvinnuleysi og styrkja afkomu fjármálakerfis, sveitarfélaga og ríkissjóðs.

Undirrituð samtök skora á launþegahreyfingar landsins að knýja á stjórnvöld og kalla eftir tafarlausum almennum leiðréttingum á gengis-og verðtryggðum lánum heimilanna.  Í þessu samhengi er vert að benda á nýlega kynnta sáttartillögu talsmanns neytenda vegna sama vanda.

Skráðir félagar í ofangreindum samtökum eru samtals um 11.000.

________________________________________

 

Reykjavík, 30.apríl 2009

Virðingarfyllst,

       f.h. Hagsmunasamtaka heimilanna

       Þórður B. Sigurðsson formaður.

f.h. Húseigendafélagsins

     Sigurður Helgi Guðjónsson formaður.

 

Stóra krafan er félagslegt réttlæti

Verðbólgan eykst vegna lækkunar krónunnar

Fyrirsögnin er kannski í mótsögn við veruleikann, í síðasta mánuði var verðhjöðnun upp á 0,56%, en núna er verðbólga upp á 0,45%.  Ég var sjálfur búinn að reikna með þessu, þ.e. að það yrði verðbólga en ekki hjöðnun, þar sem krónan virðist hafa tekið upp þann leiða sið að lækka mikið í mars.

11,9% ársverðbólga er náttúrulega framför, en ef krónan hefði ekki lækkað jafn mikið og raun ber vitni, þá værum við að tala um 10,5%.  Það jákvæða er að það ætti að vera hægt að lækka stýrivexti niður í 12,5% á nóinu.  Mér finnst fremur ólíklegt að það verði gert þar sem það gæti haft áhrif á ávöxtun fjármagnseigenda skítt með skuldarana, það er um að gera að vinda hverja einustu krónu út úr þeim.

Það er líka sláandi að vísitala neysluverðs án húsnæðis er 15,6%.  Það þýðir að nafnverð húsnæðishefur lækkað um eitthvað í kringum 26% á síðustu 12 mánuðum! (15,6-11,9=3,7*7=25,96).

Verðbólgan nú 11,9%

Á að sameina Seðlabankann og Fjármálaeftirlit?

Davíð Oddsson segir í viðtali við Daily Telegraph, að rangt hafi verið að skilja á milli Seðlabankans og bankaeftirlitsins á sínum tíma og færa bankaeftirlitið yfir í hið nýstofnaða Fjármálaeftirlit.  Þó ég teljist ekki sérfræðingur, þegar kemur að skipulagi stjórnsýslu, þá þekki ég vel inn á hæfiskröfur í tengslum við úttektir á vottunarhæfum kerfum.  Út frá þeirri sérfræðiþekkingu minni, þá vil ég andmæla þessari fullyrðingu fyrrverandi forsætisráðherra og Seðlabankastjóra.

Við stofnun FME runnu saman í eina eftirlitsstofnun nokkrum stofnanir/deildir sem sáu um eftirlit með fjármálaumsýslu og tryggingastarfsemi.  Margt var líkt með þessum aðilum og því voru samlegðar áhrifin af sameiningu þessara aðila mikil.  Það sem meira var, að eftirlit var samræmt og eflt (eða það var a.m.k. meiningin).

Í mínu starfi hef ég aðstoðað fjölmörg fyrirtæki við að uppfylla hluta af kröfum FME.  Hefur það auðveldað mitt starf og um leið gert ráðgjöf mína verðmætari fyrir viðskiptavini mína, að ég er hjá öllum þessum aðilum að fást við sömu grunnkröfur FME.  Það sem mér hefur hins vegar þótt neikvætt við þetta fyrirkomulag, er að það hefur vantað einhvern aðila til að hafa aðhald með FME.  Vandamálið er að FME setur reglurnar sem fyrirtækin eiga að uppfylla og hefur eftirlit með að þau uppfylli þær.  Hvað gerist ef reglurnar eru rangar eða virka ekki rétt?  Nú, FME setur auk þess kröfur til sjálfs sín um hvernig skuli staðið að eftirlitinu.  Hvað gerist ef þessar kröfur eru ekki nógu góðar eða þeim ekki fylgt eftir?  Vissulega á Ríkisendurskoðun að sinna eftirliti með FME, en það er ekki nógu reglulegt eftirlit.

Mér finnst mikilvægt að greint sé á milli þess aðila sem setur reglurnar og þess sem sér um eftirlitið.  Raunar þætti mér best, ef sem mest af reglusmíðinni lendi á einum aðila.  Vandamálið er að hluti eftirlitsskyldra aðila sem falla undir FME, falla ekki undir Seðlabankann.  Þannig hefur Seðlabankinn engan áhuga á regluverki í kringum tryggingastarfsemi eða lífeyrisstarfsemi.  Eigum við þá að henda því í einhverja aðra stofnun?  Tryggingastarfsemi er fyrst og fremst neytendamál, en innan fyrirtækjanna er líka umfangsmikil eignaumsýsla. Starfsemi lífeyrissjóða byrjaði sem hagsmunamál launafólks sem síðan varð lögbundin, en þar er líka umfangsmikil eignaumsýsla.  Eins og ég segi, þá er það alls ekki í verkahring seðlabanka að hafa áhyggjur af regluverki þessara aðila.  Það má svo sem gera það, en mér þætti það óeðlilegt.

Önnur leið sem hægt væri að fara, er að óháðir aðilar fengju faggildingu frá Seðlabankanum/FME til að sjá um þetta eftirlit.  Það væri síðan SÍ/FME að hafa eftirlit með eftirlitsaðilanum og jafnframt tækju SÍ/FME stikkprufur.  Hér fengju eftirlitsskyldir aðilar "vottun" upp á að hafa uppfyllt skilyrði laga og reglna.  Gæta yrði þess að hinir faggiltu eftirlitsaðilar hefðu engin tengsl við aðilann sem haft er eftirlit með.  Ókosturinn við þessa aðferð, er að hún er dýrari, í okkar fámenni væri erfitt að viðhalda þekkingu og hæfi og vald eftirlitsaðilans væri hægt að rengja.  Helsta "vopn" eftirlitsaðilans væri að svipta viðkomandi fyrirtæki vottun eða að setja það á athugunarlista. Gera mætti sömu kröfur um störf svona aðila og gert er varðandi ytri endurskoðanda. Við megum svo ekki gleyma því, að það á að vera hlutverk innri eftirlits allra fyrirtækja (og regluvarða fjármálafyrirtækja) að fylgjast með því starfsemi þeirra sé í samræmi við lög og reglur.  Vandamál íslensku bankanna var að þessar deildir, þ.e. innri endurskoðun/eftirlit, voru hvorki nógu vel mannaðar (fjölmennar eða starfsfólk með næga þekkingu) né höfðu þær það vald, sem þær hefðu þurft að hafa til að þvinga fram breytta starfsþætti.  Vilji menn efla eftirlit með fjármálastarfsemi, þá er sterkasta leiðin, að mínu mati, í gegn um úttektir á innra eftirlit og regluvörslu fyrirtækjanna.  Ef mönnum er haldið á tánum þar, þá smitar það út um allt fyrirtækið.

Ég skil alveg þá hugsun að færa allt eftirlitið undir SÍ.  Mér finnst bara meiri hagsmunum vera fórnað fyrir minni.  Það er þekkt að "kínverskir veggir" halda ekki og því er hætta á því að eftirlitsaðilinn lendi í því að hafa eftirlit með eigin reglum.  Slíkt kann ekki góðri lukku að stýra, þegar svona mikið liggur undir.  Í mínum huga er hlutverk Seðlabankans að ákvarða regluverk fjármálamarkaðarins ásamt viðeigandi ráðuneyti.  Hann á m.a. að gera kröfu um að fjármálafyrirtæki leggi fram sannanir fyrir því, að þær uppfylli kröfurnar og hann á jafnvel að gera skyndikannanir, þar sem framlagðar sannanir eru sannreyndar.  Með þessu er mönnum haldið við efnið, þar sem þeir geta átt von á skyndiheimsókn hvenær sem er.

Fundur um skuldastöðu þjóðarbúsins hjá FVH

Ég var að koma af fundi um stöðu þjóðarbúsins, sem Félag viðskiptafræðinga og hagfræðinga hélt.  Frummælendur voru Haraldur Líndal Haraldsson, framkvæmdastjóri Nýsis og talnagrúskari, og Tryggvi Þór Herbertsson, alþingismaður.  Auk þess tóku þátt í umræðum Sigríður Ingibjörg Ingadóttir, alþingismaður, og Jón Þór Sturluson, fyrrverandi aðstoðarmaður viðskiptaráðherra.  Fundurinn var vel sóttur.

Haraldur flutti fyrst framsögu sem hann nefndi Erlendar skuldir þjóðarbúsins.  Var hann ákaflega vel undirbúinn og með allar tölur á hreinu.  Setti hann hinar ýmsu skuldatölur í margvíslegt samhengi og verður að segjast eins og er að það var sama hvernig hann horfði á málið, það var matsmál hvort er svartara, kolsvart eða sótsvart.  Áhugaverður var sá punktur hjá honum að einstakir aðilar og fyrirtæki tengd þeim skulda allt af sex sinnum það sem heimilin skulda í gengisbundnum lánum.  (Án þess að hann hafi neitt fjallað um það, þá má gera ráð fyrir að almenningur verið krafinn um allt upp í topp en hinir fyrrum auðmenn þurfi ekki að borga neitt.  Vissulega tapa þeir eignum sínum, en það gerir almenningur líka.)  Það var annars álit Haraldar að almenningur hafi varlega í lántökur í gengisbundnum lánum.

Haraldur skoðaði útlánasöfn á Íslandi 30/9/08 eins og þau koma fram í gögnum Seðlabankans.  Það er áhugavert að skoða að gengisbundin lán voru þá 2.963 milljarðar króna og höfðu hækkað um ríflega 80% frá áramótum.  Áður hafði hann bent á að gengisbundin lán heimilanna hefðu verið um 156 milljarðar.  Það eru því fyrst og fremst fyrirtæki sem sitja í súpunni eftir hrun krónunnar.  Leggur hann til að farin verið sú leið sem Hagmunasamtök heimilanna hafa lagt til varðandi leiðréttingu þessara lána, þ.e. að höfuðstól verði breytt í verðtryggt lán frá útgáfudegi.  Taldi hann að 20% lækkun dygði engan vegin til að rétta af fyrirtæki og heimili.

Tryggvi Þór var aftur ekki eins vel undirbúinn og Haraldur.  Mér fannst erindi hans ruglingslegt, þar sem hann mismælti sig ítrekað og var maður ekki alveg með á hreinu stundum hvað hann var að fara.  Hann sagði þó, að gert væri ráð fyrir að færa 4.000 milljarða af innlendum útlánum gömlu bankanna til þeirra nýju með 50% afslætti.  Hann bjóst einnig við að stofnefnahagsreikningur nýju bankanna yrði umtalsvert minni en upphaflega var gert ráð fyrir, en tók ekki tillit til þess í tölum sínum. Líkt og Haraldur sagði hann brýnt að koma fram með raunhæfar aðgerðir í efnahagsmálum og sérstaklega að taka á sívaxandi vanda fyrirtækja og heimila.

Þá kom að pallborðsumræðum.  Sigríður Ingibjörg byrjað á því að lýsa því yfir að hún væri alveg rugluð á öllu talnaflóðinu.  Það var nú ekki það eina sem hún átti erfitt með, því ég held að fátt hafi komið rétt út hjá henni nema mantran sem hún var beðin um að fara ekki með, þ.e. "ESB-aðild bætir allt".  Hún sagði þó eitt sem var mjög áhugavert og skýrir þá miklu áherslu sem ESB-flokkurinn, fyrirgefið Samfylkingin, leggur á inngöngu. Hún sagði: "Það hafa komið skilaboð frá Brussel, að ef við hefjum aðildarviðræður, þámun ESB hjálpa okkur við að styðja við krónuna."  Einnig tók hún fram að almenningur ber ekki ábyrgð á hruninu, en mun samt ekki komast hjá því að borga!

Jón Þór Sturluson er snillingur í að leika af sér.  Hann blammeraði fundarmenn með því að segja alla vitlausa sem hefðu tekið gengisbundin lán og þegar hann reyndi að taka það til baka, þá kom ennþá verri blammering.  Ég verð að segja, að ég hef það fram yfir hann að vera bara vitlaus, samkvæmt þessari skilgreiningu hans.  Hann er bæði vitlaus og glæpsamlega vanhæfur.  Við skulum hafa í huga að þetta er maðurinn sem var aðstoðarmaður viðskiptaráðherra í aðdraganda bankahrunsins.  Miðað við árangur hans í starfi, þá er vanhæfi hans til að gegna svo ábyrgðarfullu starfi æpandi.  Að því slepptu, þá taldi hann skynsamlegt að færa útlán yfir í nýju bankana miðað við greiðslugetu, en sagði það ekki sitt að útfæra það nánar.  Hann væri jú hættur sem aðstoðarmaður viðskiptaráðherra.

Tryggvi ítrekaði, það sem hann hefur sagt áður, að jafnvægisgengi íslensku krónunnar væri í kringum 150, þ.e. gengisvísitalan.  Hann benti líka á, að trúverðugleikinn verði ekki úthýstur og skaut þar föstuskoti á Sigríði "ESB-aðild bjargar okkur" Ingadóttur.  Tók hann sem dæmi að lánshæfismat Slóvakíu hefði lækkað við upptöku evrunnar.  Hafa yrði í huga að krónan væri einkunnarbókin okkar.  Við bætum ekkert einkunnirnar okkar með því að skipta um bók.  Tryggvi mótmælti svo misheppnuðum brandara Jóns um að þeir sem tók gengisbundin lán hafi verið vitlausir og sagði að fólk hafi stuðst við forsendur sem stjórnvöld og bankarnir höfðu gefið.  Það sé hreint og beint óréttlátt að væna fólk um heimsku, þegar þannig sé í pottin búið.

Vilhjálmur Þorsteinsson tók til máls og hélt því fram að skuldir bankanna lendi ekki á okkur heldur kröfuhöfum.  Í mínum huga er það ekki alveg rétt.  Vegna þess hve  kröfuhafar þurfa að afskrifa mikið vegna bankanna, þá verða þeir tregari til að afskrifa hluta af skuldum almennings og fyrirtækja.  Þess vegna lenda skuldir bankanna á okkur í hærri greiðslubyrði okkar lána en annars hefði orðið.

Mín skoðun á þessum fundi er að þingmennirnnir okkar nýju lofa ekki góðu.  Sigríður kom varla einni setningu frá sér óbrenglaðri, nema hún innihéldi "ESB-aðild bjargar öllu".  Hún var á einum tímapunkti beðin um að skýra út hvað ætti að gera, eins og fyrirspyrjandinn væri 6 ára.  Það var henni gjörsamlega fyrirmunað.  Nú eftir að hafa hlustað á Jón Þór, þá skil ég bara mjög vel að bankarnir hafi getað gert hvað sem er.  Tryggvi var eitthvað taugaóstyrkur og náði sér ekki á strik.  Sá eini sem var með allt á hreinu, var Haraldur.  Munurinn á honum og hinum þremur, er að hann rekur fyrirtæki og er því á hverjum degi að kljást við afleiðingar vanhæfni hinna.

Tvær leiðir til að ná jafnvægi

Í mínum huga eru þær leiðir til að ná jafnvægi atkvæða í kosningum.  Önnur er að gera landið að einu kjördæmi.  Hin er að færa til kjördæmakjörna þingmenn. 

Ef ná á fullkomnu jafnvægi milli kjördæmanna í núverandi mynd, þá þyrfti að fjölga þingmönnum RN í 12, RS í 12 og SV í 16.  Á móti kæmi að þingmönnum SU fækkaði í 9, NA í 8 og NV í 6.  Þingstyrkur framboðanna myndi ekki breytast, þannig að best er fyrir kjósendur RN, RS og SV að líta svo á að 10. þingmaður SU, 9. og 10. þingmenn NA og 7., 8. og 9. þingmenn NV séu einfaldlega þingmenn fyrir höfuðborgarsvæðið. Það vill nú hvort eð er svo til að margir af þessum þingmönnum eru og hafa verið búsettir á höfuðborgarsvæðinu, þannig að þetta það skiptir ekki máli í hvaða kjördæmi var krossað á seðilinn.

Misvægi minnkað næst

Lausnin er utanþingsstjórn

Ég vil óska Samfylkingunni til hamingju með að hafa steypt landinu í stjórnarkreppu innan við sólarhring eftir að niðurstöður kosninganna voru kunnar.  Mér finnst alveg með ólíkindum að flokkurinn ætli að setja ESB-aðild á oddinn, meðan heimilunum og atvinnulífinu blæðir út.  Haldi þeim áfram að blæða, þá verður þetta ekki spurning um inngöngu í ESB eða ekki, heldur hvort við verðum hérað í Noregi, Danmörku, Bretlandi, Kanada eða Bandaríkjunum.  Síðan ræðst það af því hvaða land hirðir upp leifarnar af íslenska lýðveldinu hvar við endum.

Það er ljóst að hér verður ekkert stjórnhæft stjórnvald meðan stjórnmálamenn rífast um hvort túlka megi niðurstöður kosninganna sem vilja kjósenda um aðildarviðræður eða ekki.  Ég legg því til að komið verði á utanþingsstjórn hæfra einstaklinga.  Hana má setja á fót í samráði við Alþingi eða án samráðs við það.  (Betra að gera það í samráði og með stuðningi þess.)  Hér verði því fram að næstu kosningum ópólitískir ráðherrar sem hafa ekki neinn annan starfa, en að sinna þeim brýnu úrlausnarefnum, sem liggja á borðum stjórnvalda.  Umræðan um ESB eða ekki verður þá ekki til að trufla vinnu þeirra og alla blaðamannafundi, spjallþætti og viðtöl sem þessir aðilar veita.  Stjórnmálamennirnir (lesist Samfylkingin) hafa þá nægan tíma til að velta fyrir sér hvort túlka megi niðurstöður kosninganna á þann hátt sem þeir vilja.

Ástæðan fyrir því að ég legg þetta til er í mínum huga nokkuð augljós.  Hér hefur orðið stórslys.  Atvinnulífið og heimilin lentu í efnahagslegu hópslysi.  Sjúkraliðið sem sent var á vettvang er ekki alveg með á hreinu hvað á að gera.  Hluti liðsins segir þetta ekki þeirra vandamál.  Þetta gerðist ekki á þeirra vakt.  Aðrir hafa meiri áhuga á hátæknisjúkrahúsinu sem til stendur að reisa, enda fullvissri um að nýja tæknin sem kemur með hátæknisjúkrahúsinu bjargi öllu. Aðrir geta ekkert gert vegna þess að stjórnendur hópsins eru að rífast um það hvort byrja eigi á hátæknisjúkrahúsinu strax eða ekki. Menn fara nú ekki að taka fram fyrir hendurnar á yfirmönnum á slysstað. Bráðaliðar hafa þó sett plástra á nokkra af hinum slösuðu, en hvorki losað þá út flaki Íslandsrútunnar, sem allir voru í, né hugað að svöðusárum, beinbrotum, blóðmissi, öndunarfæraerfiðleikum eða höfuðhöggum sem flestir hafa fengið.  Nokkrir hafa látist eftir að sjúkraliðið koma á vettvang.  Það er vissulega búið að kalla út nokkra sérfræðinga, en þeir eiga að rannsaka hvernig slysið vildi til.

Heimilunum og atvinnulífinu mun blæða út á næstu dögum, vikum eða mánuðum nema hendur verða látnar standa fram úr ermum.  Ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks og Samfylkingar gerði næstum ekki neitt fyrir þessa aðila. Sama gilti um ríkisstjórn Samfylkingar og Vinstri grænna.  Þjóðin hefur ekki efni á að bíða lengur.  Hún hefur ekki efni á því að dýrmætur tími fari í þjark stjórnmálamanna og fjölmiðla um að það hvort túlka beri niðurstöður kosninganna á einn eða annan hátt varðandi vilja þjóðarinnar til ESB.  Við þurfum stjórn sem getur unnið óháð slíku dægurþrasi.  Utanþingsstjórn er eina lausnin.

Hugsanlega næst sama niðurstaða með því að mynda stjórn án Samfylkingarinnar, en ESB umræðan mun samt taka upp allan tíma þjóðkjörinna fulltrúa.  Ég verð að viðurkenna, að ég er búinn að fá nóg eftir einn dag.

Það má ekki túlka orð mín þannig að ég sé á móti ESB-aðild.  Það bara hefur allt sinn tíma.  Síðustu tvær ríkisstjórnir hafa því miður sannfært mig um að stjórnvöld ráða ekki við að hugsa nema um eitt mál í einu.  Núna þurfum við að leysa efnahagsvandann og þess vegna þarf ESB-umræðan að bíða betri tíma.

Ljóst að kjósendur óska eftir aðildarviðræðum við ESB

Samfylkingin dregur fólk og fjölmiðla á asnaeyrunum

Ég skil ekki þessa umræðu um að þjóðin hafi verið að kjósa um ESB.  Hafi hún verið að gera það, þá var ESB hafnað!  Skoðum niðurstöður kosninganna nánar.

Í töflunni hér fyrir neðan hef ég bætt við einum dálki við þessar hefðbundnu upplýsingar sem hafa verið framreiddar fyrir þjóðina. Ég skoða hver er hlutfallslegur munur á fylginu núna og síðast:

Ef þessar upplýsingar eru skoðaðar, þá sést að Sjálfstæðisflokkurinn tapaði 35,2% af fylginu sínu og Frjálslyndir töpuðu rúmum 69% meðan aðrir flokkar bættu við sig.  Samfylkingin bætti við sig 11,2%, Framsókn 26,5% og VG heilum 51,7%.  Svo bætir Borgarahreyfingin við sig öllu.  Þó við tökum breytingunni í prósentustigum eða atkvæðamagni, þá bæta Framsókn, Borgarahreyfingin og VG við sig meira fylgi en Samfylkingin.  Nú get ég ekki annað en velt því fyrir mér hvernig tekst mönnum að túlka þessar niðurstöður sem sigur Samfylkingarinnar!  Ég fæ ekki betur séð en að Borgarahreyfingin og VG séu sigurvegarar kosninganna.

Vilji menn túlka niðurstöðurnar þannig að ESB fylgjendur í Sjálfstæðisflokknum hafi farið yfir til Samfylkingarinnar og Framsóknar, þá hafa einhverjir aðrir fylgjendur þeirra flokka farið yfir til VG.  3% kjósenda er bara rétt um 5.600 atkvæði. 12,9% eru 24.146.  Hafi stórhluti af þessum 24 þúsund farið í Samfylkinguna, þá hafa 18.500 manns ákveðið að hætta að kjósa Samfylkinguna.  (Vissulega koma inn í þetta nýir kjósendur, þannig að þetta er einföldun.)  Eigum við þá að túlka að 13.850 fyrrum kjósendur Samfylkingarinnar hafi verið óánægðir með ESB fókus Samfylkingarinnar og ákveðið að kjósa VG?  Eða lýstu um 5.000 fyrrum kjósendur Samfylkingarinnar óánægju sína með svikin loforð um skjaldborg um heimilin og ákváðu að kjósa Borgarahreyfinguna og Framsókn?

Það er bull að "kosningasigur" Samfylkingarinnar sé yfirlýsingum um að sækja eigi um ESB-aðild. 70,2% þjóðarinnar kaus flokka sem vildu fara aðra leið en Samfylkingin.  Af hverju eru úrslit kosninganna ekki yfirlýsing kjósenda að þeir vilji ekki leið Samfylkingarinnar?  70,2% þjóðarinnar studdi framboð, sem vilja fá upplýsta umræðu um hvað aðildarviðræður þýða og vilja fá að kjósa um viðræðurnar áður en eitthvað annað sé gert.  70,2% þjóðarinnar hafnaði leið Samfylkingarinnar að hefja viðræður eins og beiningarmaður á stétt hjá ríkisbubbanum.  70,2% þjóðarinnar hafnaði aðgerðaleysi Samfylkingarinnar í málefnum heimilanna og atvinnulífsins.  70,2% þjóðarinnar keypti ekki "já, já, nei, nei" atvinnustefnu Samfylkingarinnar sem kom fram í orðum Össurar Skarphéðinssonar á borgarafundi um daginn. 70,2% þjóðarinnar hafnaði Samfylkingunni og það sem hún stendur fyrir.  Samfylkingin er vissulega stærsti flokkur landsins.  Því er ekki að neita, en flokkurinn er samt með innan við 30% fylgi.  Hvenær hefur það tíðkast að 30% myndi þvingaðan meirihluta?

Málið er að margir fjölmiðlamenn eru mjög veikir fyrir ESB-aðild.  Það var t.d. furðulegt að hlusta á umræðuna hjá Agli áðan, þar sem ESB-mantran var kyrjuð eins og ekkert annað skipti máli.  Staðreyndin er sú, að ESB skiptir engu máli, ef við leysum ekki þau brýnu efni, sem Samfylkingin hefur verið óhæf um að leysa, þ.e. vanda heimilanna og atvinnulífsins.  Hættum þessu endalausa blaðri um ESB og snúum okkar að því sem stendur okkur næst.  Upphefðin kemur ekki að utan.  Lausnirnar koma ekki að utan.  Ef við björgum okkur ekki sjálf, þá mun enginn bjarga okkur.  Um leið og aðrar þjóðir sjá að við höfum getu, vilja og þor til að takast á við vandamál okkar, þá fyrst munu þær taka okkur alvarlega og hæf til inngöngu í ESB.  Við eigum að fara í uppbyggingu samfélagsins með það í huga að uppfylla skilyrði ESB og Maastricht samkomulagsins án tillits til þess hvort við göngum í ESB og tökum upp Evru eða ekki.  Það mun alltaf færa okkur fram á við og gera Ísland og það sem íslenskt er samkeppnishæfara í samfélagi þjóða.

VG verður að gefa eftir í Evrópumálum

Þjóðin hefur talað - verkefnin framundan eru stór

Niðurstaðan orðin ljós.  Þjóðin hefur kveðið upp úrskurð sinn.  Sjálfstæðisflokknum er refsað, Framsókn og Samfylkingu fyrirgefið, en Vinstri grænir fá traustsyfirlýsingu.  Kjósendur voru ekki nógu óánægðir til að vilja meiri breytingu og er það í dúr og moll við skoðanakannanir.  Verst þykir mér að Samfylkingunni tókst að beina umræðunni frá vandanum innanlands yfir á ESB-aðild á síðustu metrunum og héldur því blákalt fram að eingöngu þeir hefðu vilja til að tala við ESB.

Framsókn 27.699 atkvæði eða 14,8% og 9 þingmenn,
Sjálfstæðisflokkur 44.369 atkvæði  eða 23,7% og 16 þingmenn,
Frjálslyndi flokkurinn 4.148 atkvæði eða 2,2% og engan mann,
Borgarahreyfingin 13.519 atkvæði eða 7,2% og 4 þingmenn,
Lýðræðishreyfingin 1.107 atkvæði eða 0,6% og engan mann,
Samfylkingin 55.758 atkvæði eða 29,8% og 20 þingmenn,
Vinstrihreyfingin grænt framboð 40.580 atkvæði eða 21,7% og 14 þingmenn

Sjálfstæðisflokkurinn náði einum manni af Framsókn á síðustu metrunum og sýnist mér Framsókn vanta 35 atkvæði (0,13%) á landsvísu til að endurheimta manninn.  Þá fengi Framsókn jöfnunarmann á kostnað Sjálfstæðiflokksins. Aðrar breytingar eru langsóttari.

Ef landið væri eitt kjördæmi og þingmönnum væri dreift á flokka eftir heildaratkvæðafjölda, þá hefðu úrslitin orðið:

B-10, D-15, F-0, O-5, P-0, S-19, V-14

Þetta þýðir að Sjálfstæðisflokkur og Samfylking eru að nýta atkvæðin sín betur en atkvæðahlutfall segir til um á kostnað Borgarahreyfingar og Framsóknar.

Væru ekki 5% mörkin hefðu úrslitin orðið sem hér segir:

B-9, D-15, F-1, O-5, P-0, S-19, V-14

Jafnvel í þessum samanburði ætti Borgarahreyfingin að fá 5 menn.

Verkefnin framundan

Ég verð að viðurkenna, að mér finnst ekki brýnasta verkefnið framundan að ákveða hvort tala eigi við ESB.  Brýnasta verkefnið er kljást við efnahagsvanda þjóðarinnar.  Það er nokkuð sem Samfylkingunni hefur ekki tekist í tveimur ríkisstjórnum.  Ég spyr bara:  Af hverju ætti þeim að takast eitthvað betur upp núna?  Heimilunum og atvinnulifinu er að blæða út.  ESB leysir ekki þann vanda.  Ef við eigum að bíða eftir ESB aðild áður en tekið verður á þessum vanda verður ekkert eftir.  Núna eru tæpir 14 mánuðir frá því að hagkerfið missti fótanna og tæpir 7 mánuðir síðan bankarnir hrundu.  Það sem hefur gerst á þessum mánuðum er að ástandið hefur versnað dag frá degi.  Þökk sé hugmyndasnauð og aðgerðaleysi tveggja ríkisstjórna sem Samfylkingin hefur setið í.  Nú heyrist mér Samfylkingarfólk ekki komið einni setningu frá sér án þess að segja ESB og mér finnst það hryllilegt.

Í færslu sumardaginn fyrsta (sjá Brýnustu málin eftir kosningar - verkefni þjóðstjórnar) set ég fram  þau verkefni sem ég tel vera brýnast að leysa úr á næstu vikum og mánuðum.  Þetta eru nákvæmlega sömu verkefni og brýnast var að leysa úr í október, nóvember, desember, janúar, febrúar, mars og núna í apríl.  Þessi verkefni eru brýnust þangað til mönnum tekst að leysa þau.  Takist það ekki, er ein sniðug lausn að draga norska fánann að húni.  Takist það ekki, er tilgangslaust að velta fyrir sér umsókn um ESB aðild.  Takist það ekki, er vonlaust að láta sig dreyma um að krónan rétti úr kútnum, hvað þá að taka hér upp Evru.

Þessi brýnu verkefni eru:

1.  Koma á fót starfhæfu bankakerfi

2.  Stöðva aukningu atvinnuleysis

3.  Skapa atvinnulífinu eðlilegt rekstrarumhverfi svo endurbygging þess geti hafist

4.  Skapa heimilunum eðlileg skilyrði svo þeim hætti að blæða

5.  Fara í aðgerðir til að verja velferðarkerfi

6.  Móta framtíðarsýn fyrir Ísland

Nýtt Alþingi Íslendinga

B-9, D-16, O-4, S-20, V-14 kl. 09:13 - Lokatölur

Þetta eru þær tölur sem ég fæ.

Kl. 23:30  B-8, D-15, F-0, O-5, P-0, S-22, V-13

Kl. 00:30  B-9, D-15, F-0, O-5, P-0, S-21, V-13

Kl. 01:56  B-9, D-15, F-0, O-5, P-0, S-20, V-14

Kl. 05:06  B-9, D-15, F-0, O-5, P-0, S-20, V-14

Kl. 05:31  B-10, D-15, F-0, O-4, P-0, S-20, V-14

Niðurstaðan orðin ljós.  Sjálfstæðisflokkurinn náði einum manni af Framsókn á síðustu metrunum

B-9, D-16, F-0, O-4, P-0, S-20, V-14

Mér sýnist Framsókn vanta 35 atkvæði (0,13%) á landsvísu til að endurheimta manninn.  Þá fengi Framsókn jöfnunarmann á kostnað Sjálfstæðiflokksins. Aðrar breytingar eru langsóttari. Síðast vantaði Framsókn 11 atkvæði til að fá inn sinn áttunda mann og þá þótti ekki ástæða til að telja aftur, auk þess sem ekki virðist hefði fyrir því hér á landi.  Þessum bát verður því líklegast ekki ruggað frekar, en við skoðun á útstrikunum, þá myndi ég í sporum Framsóknarmanna vera mjög gagnrýninn á það hvort hlutirnir séu rétt framkvæmdir og hvort hugsanlega komi þar fram 35 ógild atkvæði.

Reynslan frá 2007: Hvert atkvæði skiptir máli!

Það er áhugavert að skoða úrslit síðustu Alþingiskosninga.  Þá rýndi ég í tölur (sjá Rýnt í tölur) að kosningum loknum og komst að því að fáein atkvæði á réttum stöðum hefðu breytt heilmiklu.

1. 11 atkvæðum munaði á 8. þingmanni Framsóknar og 25. þingmanni Sjálfstæðisflokksins.
2. 86 atkvæðasveifla hjá Samfylkingunni í Reykjavík norður og suður, þ.e. fjölgun í norðri og fækkun í suðri hefði sett af stað hringekju sem hefði haft áhrif á 7 frambjóðendur og með atkvæðunum 11 í lið hefði Jón Sigurðsson farið inn og væri líklega ennþá formaður Framsóknarflokksins.
3. 57 atkvæða sveifla frá Sjálfstæðisflokks til Samfylkingar á Suðurlandi hefði þýtt að þingmönnum Samfylkingarinnar hefði fjölgað á kostnað Sjálfstæðimanna og hringekja hefði farið af stað hjá 5 öðrum.
4. Innan við 200 atkvæða sveifla frá Framsókn til annað hvort Sjálfstæðisflokks eða Samfylkingar í Kraganum hefðu fært til kjördæmakjörna þingmenn og jöfnunarmenn.
5. Nú ef 104 atkvæði hefðu sveiflast frá D til B í Norðvesturkjördæmi, þá hefði farið af stað hringekja og Jón Sigurðsson orðið þingmaður.
6. Svo má nefna að 117 atkvæði í viðbót til Frjálslyndra hvar sem er á landinu hefðu fjölgað þingmönnum þeirra um einn og fellt ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks og Framsóknar.  Þá hefði Kaffibandalagið (þ.e. VG, Samfylking og Frjálslyndir) náð meirihluta á þingi og líklegt að stofnuð hefði verið ríkisstjórn þessara flokka. Spurningin er hvort við stæðum þá í þeim sporum efnahagslega sem við stöndum í dag.  117 atkvæði svaraði til 0,88% atkvæða Frjálslyndra í kosningunum.

Á þessari samantekt sést að öll atkvæði telja. Þó þau hjálpi ekki í kjördæmi viðkomandi, þá er aldrei að vita hvaða áhrif þau hafa annars staðar.