Hver er kostnaðurinn af niðurfærslu húsnæðislána? Fyrir hvern vinnur ASÍ?

Í Morgunblaðinu í dag er birt undir stúfnum Skoðun grein eftir Henný Hinz, hagfræðing hjá ASÍ.  Greinin ber yfirskriftina Greiðsluaðlögun er grundvallaratriði. Mig langar að birta þessa grein hér og vonandi fyrirgefur Morgunblaðið mér það.

„Aðgerðir stjórnvalda í þágu heimilanna miða allar að því, með einum eða öðrum hætti, að gera fólki kleift að standa við skuldbindingar sínar,“ segir Henný Hinz, hagfræðingur hjá ASÍ. „Þetta er kjarninn í flestum þeim aðgerðum sem kynntar hafa verið. Það er hins vegar ljóst að það er ekki verið að gefa neitt eftir af skuldum fólks.“

Henný segir að ASÍ hafi að undanförnu talsvert mikið skoðað þau mál er snúi að stöðu heimilanna.  Hagdeild sambandsins hafi til að mynda sent frá sér skýrslur í síðasta mánuði um skuldir heimilanna
annars vegar og horfur í efnahagsmálum hins vegar.

„Niðurstaða okkar var meðal annars sú, að niðurfærsla á skuldum heimilanna, eins og lagt hefur verið til, sé engan veginn raunhæfur kostur þar sem kostnaðurinn yrði allt of mikill. Því yrði að beina aðgerðum í þágu heimilanna að þeim hópi þar sem þörfin er mest. Það þurfi að grípa til almennra aðgerða sem fólk í tímabundnum vanda, svo sem vegna tekjuskerðingar eða atvinnuleysis, geti nýtt
sér, þar til fram líða stundir og viðkomandi getur farið að greiða af lánum sínum með eðlilegum hætti
á ný.“

Eini raunhæfi kosturinn

Að sögn Hennýjar duga almennar aðgerðir í þágu heimilanna ekki öllum. Segir hún að ASÍ telji að greiðsluaðlögun sé nauðsynlegt úrræði þessum heimilum til handa.

„Þeir sem þurfa á greiðsluaðlögun að halda eru þau heimili sem eru allra verst stödd og sem sjá ekki fram á að nokkuð muni lagast með þeim almennu aðgerðum sem boðið verður upp á, þó svo að aðstæður í þjóðfélaginu breytist til hins betra. Þetta eru heimilin sem eru komin í þá stöðu að það er fyrirséð að dæmið gengur ekki upp. Við metum það svo, að greiðsluaðlögun sé eini raunhæfi kosturinn fyrir þessi heimili.“

Henný segir að ASÍ leggi ríka áherslu á að Alþingi samþykki lög um greiðsluaðlögun áður en þingi verður slitið. „Það er mikið eftir áður en greiðsluaðlögun verður orðin að lögum. Við höfum lengi lagt áherslu á þetta úrræði og það er aldrei mikilvægara en einmitt nú,“ segir Henný.

Það eru nokkur atriði í orðum Hennýjar sem ég verð að fjalla um:

1.  Því hefur aldrei verið haldið fram að niðurfærsla höfuðstóls muni ein og sér duga öllum.  Með slíkri niðurfærslu mun þeim fækka sem munu þurfa viðameiri aðgerðir.

2.  Að ætla að taka 30, 40 eða jafnvel 80 þúsund manns í gegnum greiðsluaðlögun mun taka mörg ár, ef ekki áratugi.  Það er því ekki raunhæfur kostur.  Mun betra er að koma með almennar aðgerðir sem taka kúfinn af hópnum og eingöngu þeir verst settu fara í greiðsluaðlögun.

3.  Henný nefnir, eins og svo margir aðrir, kostnaðinn af niðurfærslunni en segir hvorki hver kostnaðurinn er né hver beri þann kostnað.  Ég hélt í einfeldni minni að ASÍ væru hagsmunasamtök launþega, en ekki fjármálafyrirtækja.  Ég hef greinilega eitthvað misskilið hlutina.  Mér finnst það alveg út í hött, að hagsmunasamtök launþega telji það eðlilegra að launþegar greiði fyrir klúður fjármálafyrirtækja, en ekki öfugt.  En burt séð frá þessum viðsnúningi í hagsmunabaráttu ASÍ, þá langar mig að fá að vita hver er þessi kostnaður.  Samkvæmt bestu manna útreikningi eru húsnæðisskuldir landsmanna eitthvað á bilinu 1.300 - 1.500 milljarðar.  20% niðurfærsla, sem Framsókn hefur lagt fram (og ég tek fram eru önnur leið en Hagsmunasamtök heimilanna mælir með), þýðir þá 260 - 300 milljarða kr.  Það vill svo til að gert er ráð fyrir að erlendir kröfuhafar þríburanna gefi eftir 2.800 milljarða af verðmæti innlendra lánasafna bankanna.  Við skulum líka hafa í huga að ríkisstjórnin ætlar/er búin að borga 270 milljarða inn í Seðlabankann, ábyrgjast 1.100 milljarða vegna innistæðna í bönkunum og lagði 200 milljarða inn í peningasjóði.  Af hverju á það þá að vefjast fyrir mönnum að nota 9,5 - 11% af 2.800 milljörðum, sem eiga að fara í afskriftir hjá bönkunum, til að færa niðurhúsnæðisskuldir heimilanna.  Ok, hvað með lífeyrissjóðina og Íbúðalánasjóð?  Sjóðfélagalán lífeyrissjóðanna er 10% af eignum.  20% niðurfærsla nemur því 2% af eignum sem er brotabrot af öðru tjóni sjóðanna.  Þessi tala skiptir sjóðina engu máli.  Gagnvart Íbúðalánasjóði, þá vill svo til að bankarnir eiga 135 milljarða í íbúðabréfum.  Þar sem þeir eiga 2.800 milljarða til að afskrifa, þá er einfaldast að þeir afskrifi þessa upphæð.

4.  Skoðum kostnaðinn fyrir húsnæðismarkaðinn og bankana af því að gera þetta ekki.  Þurfi bankarnir að leysa til sín tugi þúsunda húseigna, þá mun það hafa skelfilegar afleiðingar fyrir húsnæðismarkaðinn og stefna stórum hópi fólks í gjaldþrot.  Ekki bara þeim sem eru í vanda núna, heldur mun bætast verulega í hópinn.  Fólk verður bundið í átthagafjötra, þar sem skuldir þess verða mun hærri markaðsverð. Tap bankanna verður auk þess mun meira. Stór hluti niðurfærslunnar sem Framsókn er að leggja til, er þegar tapaður peningur fyrir bankana.  Auk þess vil ég benda mönnum á að lesa tillögurnar áður en haldið er áfram að fullyrða um flatan niðurskurð fyrir hvern sem er.  Hér hef ég klippt út fyrirsögn greinarinnar úr tillögum Framsóknar:

AÐGERÐIR TIL BJARGAR SKULDSETTUM HEIMILUM 
OG FYRIRTÆKJUM
 
 
20% niðurfelling skulda (með hugsanlegu hámarki á heildarupphæð)

Hvað segir þarna?  Á að bjarga öllum um allt? Nei, það er nefnt hugsanlegt þak á upphæðir.  En ég ætla ekki að verja hugmyndir Framsóknar, heldur snýst þetta um það réttlæti að almenningur sitji ekki einn uppi með klúður í efnahagsstjórn, að almenningur sitji ekki einn uppi með fall krónunnar og afleiðingar þess í hækkun verðbólgu.

5.  Hver er ávinningurinn fyrir samfélagið?  Velta í einstökum geirum smásöluverslunar dróst saman í febrúar um allt að 56% (að mig minnir) samkvæmt frétt sem birtist í síðustu viku. Fólk er búið að skrúfa fyrir neyslu.  Ég hefði nú haldið að ASÍ hefði meiri áhyggjur af því, þar sem slíkt er ávallt undanfari aukins atvinnuleysis.  Slíkur samdráttur á neyslu bitnar líka á ríkissjóði og verður til þess að skera þarf niður útgjöld ríkissjóðs.  Og þegar búið er að skera niður alla fitu, þá verður velferðarkerfið næst.  Hefur ASÍ virkilega meiri áhyggjur af því að bankar og lífeyrissjóðir þurfi að færa niður húsnæðisskuldir, en að hér aukist atvinnuleysið enn frekar eða að skera þurfi niður í velferðarkerfinu.  Ávinningurinn af því að fólk hafi meira milli handanna til að setja í neyslu er mun mikilvægari tala en kostnaðurinn af niðurfærslunni.

Ofurhagfræðingur sammála Hagsmunasamtökum heimilanna

Mig langar að fá lánað hér efni frá Sigmundi Davíð Gunnlaugssyni.  Hann skrifar á eyju-blogginu í færslunni Ofurhagfræðingur sammála Framsókn að "ofurhagfræðingurinn" Nouriel Roubini telji að eina skynsamlega sem hægt er að gera í húsnæðislánavandanum sé flöt niðurfærsla höfuðstóls lánanna.  Roubini var uppnefndur "doktor dómsdagur", þegar hann kom ítrekað fram og varaði við fyrirsjáanlegu hruni bankakerfisins meðan allir aðrir voru uppveðraðir af "efnahagsundrinu".

So what can the government do? The easy part is lowering interest rates and buying toxic assets. The hard part, he says, will be tackling housing. Roubini says that the housing market, like a company restructuring in bankruptcy, needs to have “face value reduction of the debt.” Rather than go through mortgages one by one, he says reduction has to be “across the board…break every mortgage contract.”
 
Hvað getur þá ríkisstjórnin gert? Auðveldi hlutinn er sá að lækka vexti og kaupa eitraðar (óseljanlegar) eignir. Það erfiða, segir hann, er að fást við húsnæðismálin. Roubini segir að húsnæðismarkaðurinn, rétt eins og fyrirtæki sem endurskipulagt er við gjaldþrot, þurfi „nafnverðslækkun skulda” Fremur en að skoða húsnæðislán hvert fyrir sig þarf ,,flata niðurfellingu…rjúfið hvern einasta húsnæðislánasamning.”

Hagsmunasamtök heimilanna, og áður mörg okkar sem eru þar í forsvari, hafa krafist leiðréttingu á höfuðstóli húsnæðislána. Það sé ekki um annað að ræða, ef koma á í veg fyrir fjöldagjaldþrot heimilanna sem muni síðan hafa í för með sér víðtæk áhrif fyrir fyrirtæki og samfélagið í formi minnkandi samneyslu, snertrar opinberar þjónustu og flutnings fólks úr landi í stórum stíl.

Sjálfur hef ég skrifað óteljandi færslur og athugasemdir um nauðsyn þess að koma til móts við húsnæðiseigendur vegna mikillar hækkunar höfuðsstóls lána og aukinnar greiðslubyrði.  Fyrsta færsla um þetta mál á þessum nótum er frá 28.9.2008.  Þar segi ég:

[R]íkið verður að koma að því að greiða niður slíkar skuldir.  Það getur gert það með breytingu á vaxtabótakerfinu, þar sem vaxtabætur verða þre- til fjórfaldaðar næstu 10 árin eða svo.  Það getur gert það með því að stofna einhvers konar afskriftarsjóð lána, þar sem bankar geta sótt pening til að afskrifa/lækka höfuðstóla húsnæðislána og bílalána.  Svo gæti ríkið í samvinnu við sveitarfélögin afnumið fasteignagjöld af íbúðarhúsnæði eða a.m.k. lækkað verulega.  Loks getur ríkisstjórn og Seðlabanki lagt út í viðmiklar aðgerðir til að styrkja íslensku krónuna.

Síðan hafa komið alls konar tillögur, en markmið þeirra allra er að færa höfuðstól og greiðslubyrði lána niður svo fólk geti staðið í skilum, bankarnir fengið peninga inn í veltuna og komið verði í veg fyrir fjöldagjaldþrot og brunaútsölur.

Hér fyrir neðan eru nokkrar krækjur frá mér:

Hugmyndir að úrræðum fyrir almenning

Tillögur talsmanns neytenda

Hinn almenni borgari á að blæða

Færa þarf höfuðstól lánanna niður

Nú hef ég sem sagt fengið stuðning (samkvæmt færslu Sigmundar Davíðs) frá ekki ómerkari manni en "doktor dómsdegi" Nouriel Roubini.  Sýnist mér það vera til merkis um að vert sé að gera meira en að hugsa um þessa leið.  Það þarf að útfæra hana og hrinda í framkvæmd.

Nú áður en einhver fer að tala um að greiða skuldir óreiðumanna, þá snýst þetta ekki um það.  "Óreiðumenn" eru um allt í samfélaginu (samkvæmt skilgreiningu ömmu Davíðs Oddssonar) og þeim verður ekki "bjargað" með svona aðgerð.  Þetta er spurningin um að koma í veg fyrir að veltan í samfélaginu dragist saman niður í ekki neitt.  Þetta er spurningin um að öll sparnaðarform séu meðhöndluð á sama hátt.  Þetta er spurningin um að koma í veg fyrir mestu fjöldagjaldþrot sem þjóðin hefur upplifað.

Tekið skal fram að Hagsmunasamtök heimilanna hafa aldrei nefnt flata 20% niðurfærslu heldur viljum við:

• að sett verði afturvirkt þak á verðbætur, þannig að þær geti hæst verið 4% á ári frá 1. janúar 2008. 
• að öllum verðtryggðum húsnæðislánasamningum verði breytt þannig að þetta þak verði sett inn í þá. 
• að sett verði þak á vexti, þannig að ekki verði hægt að sækja bætur fyrir verðbólguna með hærri vöxtum. 
• að boðið verði upp á að breyta gengistryggðum lánum í verðtryggð lán miðað við upphæð höfuðstóls á útgáfudegi.  Verðbætur fram til 1. janúar 2008 fylgi verðbólgu, en eftir það komi 4% verðbótaþakið. 
• að veð takmarkist við þá eign sem sett er að veði (og skiptir þá ekki máli hver eignin er)
• samfélagslega ábyrgð lánveitenda 
• að ekki sé hægt að elta fólk ævilangt vegna skulda heldur virki fyrningarfrestur þannig að skuld fyrnist við lok hans.  Það er út í hött, að hægt sé að rjúfa fyrninguna endalaust og halda fólki þannig í ævilöngu skuldafangelsi.

Við teljum að ávinningur af þessum aðgerðum verði:

• Fjöldagjaldþrotum heimilanna og stórfelldum landflótta er afstýrt
• Unnið er gegn frekara hruni efnahagskerfisins
• Jákvæð áhrif á stærðar- og rekstrarhagkvæmni þjóðarbúsins
• Líkurnar á að hjól atvinnulífsins og hagkerfisins haldi áfram að snúast aukast, þar sem fólk mun hafa ráðstöfunartekjur til annarra útgjalda en afborgana af íbúðum
• Þjóðarsátt skapast um vanda heimilanna vegna efnahagskreppunnar
• Traust almennings í garð stjórnvalda og fjármálastofnanna eflist á ný

Við teljum að ofangreindur ávinningur skili mun meira í þjóðarbúið og til fjármálafyrirtækja, en hin leiðin.  Ástæðan er einföld:  Vegna lækkandi húsnæðisverðs munu lánveitendur hvort eð er þurfa að afskrifa háar upphæðir.  (Raunar er þegar farið að reikna slíkt inn í virði lánasafna nýju bankanna.) Við sjáum ekki muninn á því að núverandi eigendur, sem margir hafa verið tryggir viðskiptavinir fjármálafyrirtækjanna (og forvera þeirra) í áratugi, njóti þessara afskrifta eða að einhverjir aðrir njóti þeirra.  Við teljum að það sé mikilvægara fyrir viðskiptabankana og sparisjóðina að halda viðskiptavinum sínum með því að koma til móts við þá, en að hrekja þá í burtu, þess vegna úr landi.  Það er nefnilega það sem gerist, ef gjaldþrotaleiðin verður farin.

Ávinningurinn skiptir máli, ekki kostnaðurinn

Mark Flanagan heldur áfram með þessa klisju.  Ekki er rétt að fara í 20% niðurfærslu íbúðalána, þar sem "[m]argir fengju aðstoð, sem ekki þurfa á henni að halda, og hún yrði afar kostnaðarsöm fyrir ríkið", eins og segir í frétt mbl.is.

Ég hef ítrekað bent á nokkur atriði í tengslum við þetta:

1.  Það var ekki spurt um það, þegar allar innistæður á innistæðureikningum voru tryggðar í topp, hvort þar ættu einhverjir innistæður sem ekki þyrftu á björguninni að halda.  Auk þess var það þessi aðgerð sem er aðalástæðan fyrir icesave deilunni.

2.  Þessi aðgerð þarf ekki að kosta ríkið neitt.  Kröfuhöfum gömlu bankanna er ætlað að gefa nýju bönkunum ríflegan afslátt innlendum lánasöfnum.  Mér telst til að þessi afsláttur sé eitthvað í námundann við 2.800 milljarða.  Íbúðalán landsmanna eru á bilinu 1.350 - 1.500 milljarðar og því eru 20% af þeirri tölu 270 - 300 milljarðar eða 9,5 - 11% af eftirgjöf erlendu kröfuhafanna.

3.  Það er lífsspursmál fyrir íslenskt efnahagslíf að veltan í þjóðfélaginu komist á meiri skrið.  Samkvæmt frétt í hádegisfréttum Bylgjunnar, þá dróst velta í ýmsum greinum smásöluverslunar saman um ríflega 50% í febrúar. Haldi þetta áfram verða afleiðingarnar ógnvænlegar í formi atvinnuleysis og fjöldagjaldþrota.  Síðan má ekki gleyma áhrifum þessa á tekjur ríkissjóðs í formi veltuskatta.

Það er mín skoðun, að rangt sé að horfa til kostnaðarins af því að færa niður íbúðalán.  Horfa þarf til ávinningsins af aðgerðinni.

Svigrúm til stýrivaxtalækkana

Við vitum vel að norrænir menn voru ekki fyrstir

Ég hélt að það væri viðurkennt, að hér voru menn áður en norrænir menn námu hér land.  Ártalið 874 (eða 871) er viðmiðun fyrir landnám norrænna manna.  Líklegast verður því ekki breytt.  Aftur á móti er ekki vitað hvenær keltar/Írar/papar komu hingað.  Það er heldur ekki vitað hve víða þessir aðilar voru hér eða hve margir.  Ari fróði talar um einsetumenn, en hver segir að þetta hafi alltaf verið einsetumenn.

Fyrstu heimildir um Ísland samkvæmt Íslendinga sögum Jón Jóhannessonar birtust í riti eftir Pýþeas frá Massalíu (Marseille).  Hann fór "til Vestu- og Norður Evrópu, líklega seint á 4. öld f. Kr...Pýþeaskvað hafa getið lands þess, er hann nefndi Thule og lægi sex daga siglingu norður frá Bretlandi, nálægt hinu frosna hafi.  Enn fremur virðist hann hafa talið, að sól sæist þar allan sólarhringinn um sumarsólstöður."  Síðan segir Jón:  "En ekki verður betur séð annað en Thule það, sem Pýþeas nefndi, hafi verið byggt land, og kemur Ísland þá ekki til greina, því að ekki eru minnstu líkur til, að það hafi verið byggt svo snemma."

Hver veit nema Pýþeas hafi haft rétt fyrir sér og hér hafi verið byggð á þeim tíma.  Er það nokkuð fjarstæðukenndara en að steingervarleifar hjartardýrs hafi fundist í Vopnafirði eða að íslenska bankakerfið hafi allt fallið á þremur dögum.

Síðan má ekki gleyma á síðustu öld fundust "á Austfjörðum þrír rómverskir koparpeningar, svo nefndir antoninianar, frá árunum 270-305 e. Kr." svo vitað sé í Jón.  Hugsanlega bárust þeir með norrænum mönnum hingað, en ekki er hægt að útiloka að hingað hafi hrakist skip í hafvillu, svo vitnað sé í Kristján Eldjárn, fyrrverandi þjóðminjavörð og forseta lýðveldisins.

Nú írski munkurinn Dicuilus samdi um 825 ritið De mensura orbis terrae og nefnir þar hugsanlega eyjuna Thule.  Einnig er talið að í ritinu In libros regum quæstionum xxx liber eftir Beda prest, að menn sem búi á Thule sjái sólina allan sólarhringinn nokkra daga á sumrin.  Dicuilus nefnir að svo bjart sé á kvöldin að menn geti tínt lýs úr skyrtum.

En aftur að 871.  Fornleifafræðingar hafa svo sem talið að allt þetta með Ingólf Arnarson sé bara góð þjóðsaga, sem höfundar Landnámu og Íslendingabókar hafi bara fundið upp til að tryggja eignarrétt sinn á landi.  Menn hafi byrjað snemma að bera fyrir sig hefðarréttinum sem sönnun fyrir eignarrétti.

Það er þó best að taka öllum ártölum með varúð.  Öll tækni hefur sínar takmarkanir og það hefur öskulagaaðferðin líka.

 

Landnám fyrir landnám?

Gjaldmiðlastríð að hefjast?

Svo virðist sem svissneski seðlabankinn hafi ákveðið að grípa til aðgerða til að auka samkeppnishæfni landsins.  Aðgerðin felst í inngrip í gjaldeyrismarkað með það að markmiði að lækka gengi svissneska frankans gagnvart öðrum gjaldmiðlum.  Undanfarið hefur gengið frankans stigið mikið og verið nálægt sínu hæsta gengi gagnvart evru, CHF 1,43 fyrir evru, samanborið við 1,6 - 1,7 mest allt árið 2007.  Þegar haft er í huga að almennt hefur verið sterk fylgni milli gengis frankans og evrunnar, þá verður þetta að teljast mikil sveifla.  Sterk staða frankans er því farin að hafa neikvæð áhrif á samkeppnishæfni útflutnings og vöxt svissneska hagkerfisins.

Greinendur telja að þessi aðgerð geti leitt til gjaldmiðlastríðs, þar sem seðlabankar um allan heim keppist um að lækka gengi gjaldmiðla sinn til að örva hagvöxt.  Stýrivextir eru víða komnir niður undir 0% og því er ekki margt sem er hægt að gera til viðbótar til að örva hagkerfin annað en að grípa inn í gjaldeyrismarkaðinn með því í huga að veika eigin gjaldmiðilinn.

Ég hef svo sem séð það fyrir að japanska jenið hljóti að veikjast til að vega á móti minnkandi útflutningi.  Það hefur svo sem verið að gerast og er að ná svipaðri stöðu gagnvart evrunni og það var í um miðja október, en á ennþá nokkuð í land með að ná þeirri stöðu sem það var 2007.  Kannski er ekki rétt að nota 2007 til viðmiðunar, þar sem evran var mjög sterk það ár.  En þó 2006 væri notað til viðmiðunar, þá er jenið ennþá um 15% sterkara gagnvart evru en þá. 

Útflutningur frá  hefur dregist það mikið frá Japan, að það er farið að hafa veruleg áhrif á stærstu fyrirtæki landsins.  Með stýrivexti þar 0 - 0,10%, þá er ekki margt sem kemur til greina til að örva útflutninginn annað en að jenið veikist gagnvart myntum helstu viðskiptalanda.  Takist það ekki, gæti kreppan skollið á ströndum landsins með svipuðum afleiðingum og á síðasta áratug síðustu aldar.  

Hefjist svona gjaldmiðlastríð gæti það haft jákvæð áhrif fyrir okkur Frónbúa.  Stór hluti erlendra skulda er í jenum og frönkum meðan útflutningstekjur eru í evrum.  Áhrifin á viðskiptajöfnuð yrðu því vægast sagt góð.  Vandamálið er að evran má ekki styrkjast of mikið gagnvart öðrum gjaldmiðlum til að skekkja ekki samkeppnisstöðu Evrópulanda og því er óljóst hver heildaráhrifin verða.  Kannski endar þetta allt í því að dollarinn styrkist mest á kostnað annarra mynta, en líklegast finna seðlabankar nýtt jafnvægi eða, eins og ég las einhvers staðar um daginn, að menn hreinlega komi sér saman um gengi gjaldmiðla.

Tvö námskeið um stjórnun upplýsingaöryggis, áhættustjórnun og stjórnun rekstrarsamfellu

Mig langar að vekja athygli á tveimur námskeiðum sem haldin verða í apríl. 

Fyrra námskeiðið er haldið 2. apríl á vegum Staðlaráðs Íslands og er um  Stjórnun upplýsingaöryggis samkvæmt ISO/IEC 27001 og 27002 - Lykilatriði og notku. 

MARKMIРnámskeiðsins er að þátttakendur geti gert grein fyrir lykilatriðum staðlanna ISO/IEC 27002 og ISO/IEC 27001 og þekki hvernig þeim er beitt við stjórnun upplýsingaöryggis.

Staðlarnir eru nánar tiltekið:

• ÍST ISO/IEC 27001:2005 Upplýsingatækni - Öryggistækni - Stjórnkerfi upplýsingaöryggis - Kröfur
• ÍST ISO/IEC 27002:2005 Stjórnkerfi upplýsingaöryggis - Starfsvenjur fyrir stjórnun upplýsingaöryggis
  

Farið er yfir lykilatriði og uppbyggingu staðlanna. Verklegar æfingar í hópum.

Dagsetning og tími:	2. apríl
Staður:	Staðlaráð Íslands, Skúlatúni 2.
Verð:	43.000 kr.
Hámarksfjöldi þátttakenda: Leiðbeinandi:	16 manns Marinó G. Njálsson, tölvunarfræðingur og sérfræðingur í stjórnun upplýsingaöryggis.

Hægt er að skrá sig með því að senda póst á Staðlaráð [e-mail] 

Síðara námskeiðið verður haldið dagana 20. og 21. apríl á vegum Betri ákvörðunar ráðgjafaþjónustu og er um  Áhættustjórnun og stjórnun rekstrarsamfellu

MARKMIРnámskeiðsins er að kynna aðferðafræði við áhættumat og samspil áhættumats og stjórnunar rekstrarsamfellu. 

Meðal þeirra staðla og aðferða sem stuðst er við á námskeiðinu má nefna ISO 27001, ISO 27002, ISO 27005, BS 25999, BS 31100 og CobiT (Control Objectives for Information and Related Technology).

Leiðbeinandi á námskeiðinu er Marinó G. Njálsson, tölvunarfræðingur og sérfræðingur í stjórnun upplýsingaöryggis, M Sc og Engineer Degree Operations Research, Stanford University.

Verð kr. 80.000, innifalið námskeiðsgögn, léttar veitingar og hádegisverður.  Veittur er 10% afsláttur ef tveir eða fleiri koma frá sama aðila.

Námskeiðið verður haldið annað hvort í Reykjavík eða Kópavogi, en staðsetning hefur ekki verið ákveðin á þessari stundu.

Skráning á námskeiðið er hafin og fer hún fram með því að senda tölvupóst á [e-mail].  Þar eru einnig veittar nánari upplýsingar, ef óskað er.

 

Uppstokkun almannatrygginga tímabær

Til stóð í fyrra haust að leggja fram frumvarp að nýjum almannatryggingalögum.  Nefnd hafði verið starfandi um þetta mál í rúmt ár og áttu, samkvæmt upplýsingum frá Ágústi Þór Sigurðssyni skrifstofustjóra tryggingasviðs, niðurstöður nefndarinnar að liggja fyrir 1. nóvember sl.  Lítið hefur borið á niðurstöðunum.

Ég sendi félags- og tryggingamálaráðherra bréf 27. ágúst 2008 um fjármagnstekjur og áhrif þeirra á lífeyrisgreiðslur. Vil birta hluta þess hér lítillega breytt:

Nú er fullt af lífeyrisþegum í þeim sporum að vera búnir að kaupa og eiga eftir að selja.  Sér fólk jafnvel fram á að selja fyrr en eftir 9 – 12 mánuði.  Til að brúa þetta bil hefur fólk kanna eða farið þá leið að leigja húsnæðið út, en þá kemur „fátæktargildran“ til sögunnar.  Samkvæmt almannatryggingalögum þá skerða fjármagnstekjur (og þar með leigutekjur) lífeyrisgreiðslur í samræmi við einhverja reiknireglu.  Það þýðir að ef lífeyrisþegi hefur leigutekjur af húsinu sínu, þá bitnar það á þeim greiðslum sem hann/hún fær.  Það er ekki bara að viðkomandi þurfi að greiða 10% fjármagnstekjuskatt, afborganir lána, opinber gjöld og tryggingar, heldur skerðast lífeyrisgreiðslurnar líka.  Þegar fólk vill reyna að bjarga sér, þá er því refsað grimmilega af óréttlátu kerfi.

Ég gæti alveg skilið þetta, ef leigutekju dygðu til að greiða afborganir lána, fasteignagjöld og tryggingar.  Þá er mjög eðlilegt að það sem er umfram skerði lífeyrisgreiðslur, en í tilfelli lífeyrisþegans er ekki um slíkt að ræða.  Fólk getur ekki selt og er að reyna að bjarga því að allt fari á versta veg fjárhagslega með því að hafa einhverjar tekjur á móti þeim kostnaði sem það hefur af eldra húsnæðinu. Þrátt fyrir að væntanlegar leigutekjur hrökkvi ekki til að greiða þau útgjöld sem það hefur af húsnæðinu, þá munu lífeyrisgreiðslur þess skerðast samkvæmt núverandi reglum. (Þetta á að sjálfsögðu líka við aðila, sem flytja tímabundið til vandamanna.)

Það er eitthvað stórvægilega rangt við kerfi, sem refsar fólki á þennan hátt.  Það getur ekki verið markmið kerfisins, að refsa fólki fyrir að reyna bjarga sér úr fjárhagslegum vanda.  Það getur ekki verið markmið kerfisins að það eigi að vera helmingi erfiðara fyrir lífeyrisþega að bjarga sér úr fjárhagsvanda, en það er fyrir þá sem ekki þiggja lífeyrisgreiðslur.  Þetta er það sem ég kalla fátæktargildru. 

Ég fékk svar frá Árna Þór Sigurðssyni, þar sem hann benti bara á það óréttlæti að meðan flestir landsmenn borga 10% fjármagnstekjuskatt, þá greiða lífeyrisþegar allt að 55% skatt af fjármagnstekjum. Ég sendi honum því eftirfarandi:

Ég vil taka það fram að ég þekki vel til þeirra atriða sem valda þessum skerðingum sem hér um ræðir.  Ástæða er einföld.  Ég sá um að greina stikur í reiknilíkaninu þegar ALMA var í kerfisgreiningu á sínum tíma.

Það sem ég er að benda á og vona að ráðherra taki til athugunar, er að þegar fólk hefur augljósan kostnað á móti fjármagnstekjunum, þá er alls ekki óeðlilegt að fólki sé gefinn kostur á að draga hann frá áður en til skerðingar á tekjum kemur.  Mér finnst t.d. furðulegt að fjármagnstekjuskattur sé ekki dreginn frá fjármagnstekjunum áður en þær skerða bætur.  Annað er að nú eru í þjóðfélaginu sérstakar aðstæður sem verða til þess að fólk situr uppi með húsnæði sem það getur ekki selt.  Það situr því uppi með tvöfalda greiðslubyrði, sem það gerði annars ekki.  Vilji það bjarga sér frá alvarlegum fjárhagsvanda, þá eru því allar bjargir bannaðar.  Auki það atvinnutekjur, þá skerðast bætur.  Fái það leigutekjur á móti útgjöldunum, þá skerðast bætur líka.  Ég neita að trúa því að almannatryggingakerfinu sé ætlað að notfæra sér slæmt efnahagsástand eða sérstaka stöðu eins og núna er á fasteignamarkaði.  Þetta er það sem ég kalla fátækagildru.

 

Málið er að almannatryggingakerfið er fullt af svona fátæktrargildrum.  Stefán Ólafsson hefur verið manna duglegastur að benda á þessar gildrur.  Nú bíð ég eftir því að niðurstöður komi úr vinnu endurskoðunarhópsins, en það má ekki dragast lengi.  Lífeyrisþegar, og þá sérstaklega stórir hópar ellilífeyrisþega, eru að gera allt til að bjarga sér út úr þeim þrengingum sem efnahagskreppan hefur skapað.  Fólk, sem hefur verið að taka út aukalega séreignasparnað, hefur þurft að greiða hátt í 70% skatt af slíkri greiðslu, þ.e. fyrst tekjuskatt og síðan hafa bætur skerst um helminginn af því sem eftir er.  Það getur varla verið ætlun ríkisstjórnarinnar að hafa lífeyrisþega að féþúfu.

Nú er vonandi búið að setja fyrir þetta með lögum sem sett voru í fyrradag, en dag skal lofa að kveldi og mey að morgni, þannig að ég lofa þessa aðgerð þegar ég sé niðurstöðuna.

 

Tillögur að samræmdum reglum á næstunni

Áhugaverð lesning

Ég renndi í gegnum glærur Seðlabankans (sjá Skýrslan í heild ) og þar kemur margt áhugavert fram.  Mér finnst samt ekki allt stemma, en hugsanlega er það vegna þess að mig vantar forsendur.  Ég held samt að þessi útreikningur Seðlabankans fegri hugsanlega stöðuna.  Skoðum nokkur atriði:

1.  Samkvæmt skilgreiningu á bls. 3 í glærum Seðlabankans er greiðslubyrði skilgreind sem "meðalmánaðargreiðsla frá útgáfu láns ásamt síðustu greiðslu (febrúar)".  Hvað segir þetta okkur um greiðslubyrði lána núna?  Endurspeglar þetta greiðslubyrði með tilliti til frystingu, greiðslujöfnunar o.s.frv.?

2.  Á bls. 25 er verið að bera saman mismun "á síðustu greiðslu og meðalmánaðargreiðslu á líftíma hvers fasteignaveðláns".  Þar  segir að "aukning í mánaðarlegri greiðslubyrði heimila með verðtryggð fasteignaveðlán er nær undantekningarlaust undir 50 þ.kr." og að "um 30% heimila eingöngu með fasteignaveðlán í erlendri mynt hafa orðið fyrir meira en 50 þ.kr. hækkun greiðslubyrði". Er þarna verið að skoða það sem raunverulega var greitt eftir að fólk hefur gripið til ráðstafana, eins og frystingu afborgana eða frystingu afborgana og vaxta, eða eru þetta tölur sem fólk hefði þurft að greiða, ef það hefði ekki gert neitt?

3. Einnig varðandi samanburð á bls. 25.  Hefði ekki verið nær að bera saman meðalmánaðargreiðslur til 1. mars 2008 í staðinn fyrir að skoða meðalmánaðargreiðslur allan tímann?  Krónan féll í mars í fyrra og verðbólgan tók kipp í febrúar 2008 með mestu hækkun milli mars og apríl.  Gengistryggð lán hækkuðu því fyrst í mars 2008 og verðtryggð lán í apríl 2008 (febrúarverðbólgan kemur fram í verðbótum í apríl).  Ef meðalgreiðsla láns, sem tekið er í júní 2007, er mæld, þá vega greiðslur eftir fall krónunnar í mars og verðbóta frá og með apríl mjög mikið í útreikningunum og gera minna úr hækkun greiðslubyrði.  Síðan er nauðsynlegt að bera þetta saman við reiknaða greiðslu í febrúar miðað við að fólk hefði ekki gert neitt.

Tvennt finnst mér vanta, sem hefði verið fróðlegt að sjá.  Annað er greiðslubyrði sem hlutfall af tekjum og hitt er að sjá mismun á upprunalegum höfuðstóli lána og núverandi stöðu.

Flestir greiða minna en 150 þúsund

Bjargar ný króna málunum?

Helsta vandamál hagkerfisins um þessar mundir, er að mikið magn þeirra peninga sem eru í umferð eru hreinlega týndir.  Þeir eru ekki í bönkunum og aðeins að hluta hjá almenningi.  Stórar fúlgur fjár eru á einhverjum "leynireikningum" auðmanna í útlöndum eða hvar það nú er sem þeir eru geymdir.  Spurningin er hvernig sé hægt að nálgast þessa peninga og koma þeim í umferð.  Það virðist ekki vera hægt að þvinga fólk, félög og fyrirtæki til að koma þessum peningum í umferð og margir virðast liggja á þeim eins og Grótta á gullinu forðum.

Mig langar að leggja til róttæka leið til að koma höndum yfir, ef svo má að orðum komast, þann pening sem menn hafa skotið undan.  Hún er að skipta um krónu og taka upp nýja krónu.  Þetta virðist tilgangslaust, en þegar betur er að gáð er það alls ekki.  Ef við búum til yfirfærslugengi milli gamallar myntar og nýrrar myntar, t.d. með því að klippa eitt núll aftan af krónunni (þetta er útfærsluatriði), þá værum við að neyða peningana fram.  Menn gætu jú ekki skipta úr gamalli krónu í nýja nema með því að fara í íslenskan banka á Íslandi.  Þannig yrðu menn að flytja féð af leynireikningum, kom inn með ferðakoffortin eða hvaða aðferð það nú er sem er notuð við vörslu peninganna, sem ekki í umferð í þjóðfélaginu.

Það skal tekið fram að markmiðið með þessu snýst ekkert um fjárhagslegan stöðugleika eða umbætur í fjármálakerfinu, heldur eingöngu að "svæla út" peningana sem hópur einstaklinga hefur sogið út úr þjóðfélaginu á undanförunum árum.

Verðtrygging vs. gengistryggingu

Í tilefni af færslu á Silfri Egils, þá langar mig að birta þetta graf.  Það sýnir þróun gengis nokkurra gjaldmiðla, gengisvísitölu og verðbólgu síðustu 9 ár eða svo.  Með því að smella tvisvar á myndina, sést hún í fullri stærð.