Dómur héraðsdóms mun fjölga gjaldþrotum einstaklinga og auka á óstöðugleika í hagkerfinu

Ég hef verið að skoða hver áhrif dóms héraðsdóms er á ímyndað lán fyrstu 4 ár lánstímans miðað við að lánið hafi verið tekið í júlí 2006.  Niðurstaðan kemur mér verulega á óvart.  Lánið sem ég skoða er 20 m.kr. myntkarfa jen og svissneskir frankar.  Lántaki er búinn að vera í skilum allan lánstímann og mun vera það áfram.  Ég reikna með að krónan hafi styrkst um 20% frá lántökudegi fram á mitt ár 2007, hafi verið um 15% veikari frá miðju ári 2007 fram á mitt ár 2008 miðað við lántökudag, 120% næsta árið þar á eftir og 80% frá miðju ári í fyrra fram á mitt á í ár.  Hafa skal í huga að gengið var veikt í júlí 2006, gvt = 133, JPY = 0,66 og CHF= 61,8.  Notað er meðaltal vaxta Seðlabankans á hverju tímabili, sem var 15,85% fyrsta tímabilið, 16,94% annað, 17,40% það þriðja og 9,1% síðasta árið.  LIBOR vextir á þessum tíma með vaxtaálagi er reiknaðir 3,5%, sem er heldur yfir meðaltali tímabilsins.  (Tekið skal fram að sé lánið tekið ári fyrr eða síðar, þá fæst aðeins önnur mynd 

Niðurstaðan af þessu er að sá sem greiddi af gengistryggðu láni er búinn að greiða 9,6 m.kr. meðan að hann hefði átt að greiða 14,8 m.kr. ef lánið hefði borið vexti Seðlabankans allan tímann.  Munurinn er 5,2 m.kr. eða 54% af 9,6 m.kr.  Hvernig getur það staðist neytendarétt, að lántaki eigi að greiða 54% meira en hefur gert vegna þess að dómarinn metur að lánveitandi hafi liðið forsendubrest?  Það getur vel verið að yfir lánstímann þá geti þetta hugsanlega jafnast út.  Málið er að það er ekki vitað.  Dómarinn getur ekki leyft sér að geta til um framtíðina.  Hann getur eingöngu notað raunverulegar tölur.

Hér eru útreikningarnir sýndir:

Dómur héraðsdóms
Höfuðstól til vaxtaútreiknings	Seðlabanka-vextir	Greiðsla
19,5	15,85%	4,1
18,5	16,94%	4,1
17,5	17,40%	4,0
16,5	9,10%	2,5
Samtala	fyrstu 4 árin	14,8
15,5	8,00%	2,2
14,5	7,50%	2,1
13,5	7,00%	1,9
12,5	6,50%	1,8
11,5	6,00%	1,7
10,5	6,00%	1,6
9,5	6,00%	1,6
		27,7

 

Gengistryggt lán
Gengisbreyting	Höfuðstól til vaxtaútreiknings	LIBOR vextir	Greiðsla
-0,2	15,6	3,50%	1,3
0,15	21,3	3,50%	1,9
1,2	38,5	3,50%	3,5
0,8	29,7	3,50%	2,8
Samtala	fyrstu 4 árin		9,6
0,74	26,9	3,50%	2,7
0,68	24,3	3,50%	2,5
0,62	21,9	3,50%	2,4
0,57	19,7	3,80%	2,3
0,53	17,6	3,80%	2,2
0,49	15,6	3,80%	2,1
0,45	13,7	3,80%	2,0
			25,8

(Gert er ráð fyrir 8% styrkingu krónunnar á ári næstu 6 árin.  Ef hún er 5%, þá er samtalan 26,3 m.kr.)

Berum þetta síðan við greiðsluáætlun.  Hún hljómar upp á enga breytingu á gengi og niðurstaða hennar fyrir fyrstu 4 árin er 6,5 m.kr. eða 8,3 m.kr. (127%) frá niðurstöðu héraðsdóms og 3,1 m.kr. (47%) frá því sem viðkomandi greiddi miðað við gengistryggingu.

Það vill svo til að margir lántakar eru með lán sem eru svipuð þessu dæmi sem ég tek.  Upphæðir og dagsetningar ekki þær sömu.  Ég verð að viðurkenna, að 54% hækkun á greiðslu ofan á það sem lántakinn á að vera búinn að greiða og 127% ofan á greiðsluáætlun (það sem lántakinn miðaði við að greiða) er nokkuð sem fáir ráða við.  Ef lántakinn verður krafinn um þessa upphæð, þá á hann ekki margra kosta völ.  Einn er að lýsa sig gjaldþrota.  Það getur vel verið að eftir 10 ár, þá verði lántakinn kominn í plús, en það er honum líklegast lítil huggun harmi gegn.  Nei, héraðsdómur ákvað í gær (miðað við að dómurinn sé fordæmisgefandi fyrir svona lán sem ég tek dæmi um), að lántakinn eigi eftir að greiða 54% ofan á það sem hann hefur þegar greitt.  Ég verð að viðurkenna, að þetta gengur ekki upp í mínum huga.

Það er kannski ekki sanngjarnt í augum sumra að lántaki eigi inni hjá lánveitandanum mismuninn á því sem hann hefur greitt og upphæð greiðsluáætlunarinnar, en það margfalt sanngjarnara, en að lántaki eigi að greiða 54% til viðbótar við það sem þegar hefur verið greitt.

Hvernig sem á það er litið, þá er það arfavitlaus krafa að ætlast til þess að húseigandi greiði allt að 21% vexti af húsnæðisláni til 20 ára.  (Það er jafnvitlaus krafa að hann greiði 18,6% verðbætur ofan á lán.)  Að dómurinn hafi komist að þeirri niðurstöðu, að með þessu væri verið að bæta lánveitanda forsendubrest, er síðan gjörsamlega óskiljanlegt.  Hvernig er hægt að bæta einhverju forsendubrest með því að láta hann fá 267%% hærri greiðslu en nemur forsendubrestinum?  (267% = (14,8-6,5)/(9,6-6,5) = 8,3/3,1)  Ég skil ekki slíkan rökstuðning. 

Og hvað með forsendubrest lántakans.  Þegar hann tók lánið reiknaði hann með að greiða (miðað við sýnidæmið mitt) 6,5 m.kr. plús í mesta lagi 1 m.kr. (það er 15% hækkun höfuðstóls).  Allt umfram það, þ.e. 2,1 m.kr., er forsendubrestur. Gangi dómur héraðsdóms eftir, þá bætast 5,2 m.kr. ofan á þennan forsendubrest og hann verður samtals 7,3 m.kr. eða nærri jafn há tala og lántaki reiknaði með að verða krafinn um í versta falli.  Dómarinn blæs ekki bara á forsendubrest lántakans heldur ákveður að margfalda hann.  Því fæ ég ekki séð að þetta standist 36. gr. laga nr. 7/1936.

Athugasemdir

[Óskar Helgi Helgason (IP-tala skráð) 24.7.2010 kl. 14:39]

Heill og sæll Marinó; æfinlega !

Og; þakka þér fyrir, fölskvalausa varðstöðuna, til handa íslenzkri Alþýðu - í bráð og lengd.

Ég hygg Marinó; að gjörspillt og sístelandi valdastéttin, hér á Fróni, muni ekkert skilja, annað en ískalt stál byssuhlaupanna, við gagnauga sér, þér; að segja.

Auk tilheyrandi sprenginga; á opinberum byggingum - sem öðrum skúmaskotum, þessa rumpulýðs, úr því, sem komið er.

Þú manst; hversu Síkhar, austur á Indlandi, urðu að beita hörðu, þá þeir komu kerlingunni Indiru Ghandi, frá völdum 1984, svo eitt dæma sé tekið, úr samtímasögu okkar.

Með beztu kveðjum; sem jafnan, úr Árnesþingi /

Óskar Helgi  

[Benedikt Helgason (IP-tala skráð) 24.7.2010 kl. 15:06]

Lántakandinn er með öðrum orðum búinn að vera í bullandi vanskilum mest allan lánstímann án þess að hafa hugmynd um það.

Ég á erfitt með að sjá fyrir mér að þetta haldi í Hæstarétti en sjáum hvað setur.

[Kolbrún Hilmars, 24.7.2010 kl. 15:30]

Marinó, þú ert hugaður að þora að reikna þetta dæmi.

Vextir eru annars eðlis en verðtrygging að því leytinu til að þeir greiðast jafnóðum en jafnast ekki út á greiðslutímann. Okurvextir 20% af húsnæðisláni 20 milljónir til 20 ára þýðir staðgreidda vexti á fyrsta ári um 4 millj + afb 1 milljón. Samtals 5 milljónir í afborgun. Bara á 1. ári. Þá eru 19 ár eftir.

Hugsanavilla héraðsdómarans er að gera aðeins ráð fyrir því að lánveitandi hefði upphaflega aldrei lánað á Liborvöxtum+álagsþóknun, því lántaka hefði heldur aldrei dottið í hug að taka slíkt lán á Seðlabankavöxtum.

[Sigurður Sigurðsson, 24.7.2010 kl. 16:38]

Merkileg niðurstaða og því miður getum við ekki gefið okkur að vextir verði sambærilegir og í nágrannalöndunum. Meðan við búum við ofvaxið bankakerfi sem virkar ekki sem skyldi. Það verður okkur dýrt að hafa á fóðrum þrjá risastóra sparibauka sem gera ekki annað en leggja inn peninga í seðlabankann og hirða vexti af okkur skattborgurunum.

Talandi um að banksterarnir hafi tekið þjóðina í r*** áður, hvað eigum við þá að kalla þetta framferði. 

[Ómar Harðarson (IP-tala skráð) 24.7.2010 kl. 20:27]

Óverðtryggðir vextir Seðlabankans jafngilda um það bil 6,3% raunvöxtum að meðaltali frá júní 2006 til júní 2010 miðað við neysluverðsvísitölu. Á þessu tímabili greiddi fólk mjög lága vexti og afborganir af jen lánum allt þar til gengið byrjaði að hrynja í mars 2008. Því koma þessir útreikningar Marinós ekki á óvart.

Marinó reiknar hins vegar með ímynduðu dæmi um húsnæðislán til 20 ára tekið 2006 og ásakar dómarann fyrir að hafa gert skuldaranum mikinn grikk. Það get ég alls ekki séð. Alveg eins og dómarinn verður að horfa á staðreyndir en ekki framtíðarþróun (eins og MGN bendir réttilega á), þá verður hann að líta á viðkomandi mál en ekki ímynduð. Umrætt lán var tekið í lok nóvember 2007, þannig að skuldarinn naut ekki góðs af lágu gengi nema í 4 mánuði. Það er óumdeilt að hefði lánið verið raunverulega erlent lán hefði hann þurft að borga 1.3 milljónir til stefnanda. Dómarinn lætur hann borga 800 þúsund.

Það getur verið að til lengdar hefðu (sumir) skuldarar verið betur settir ef þeim hefði verið veitt alvöru erlend lán eins og þeir héldu að þeir væru að taka. Það er þó alls ekki í þessu máli.

[Marinó G. Njálsson, 24.7.2010 kl. 21:15]

Ómar, ertu sem sagt að segja að niðurstaða dómarans hefði orðið önnur, ef um húsnæðislán hefði verið að ræða?  Ég get ekki lesið annað út úr orðum þínum.

Ímyndaða dæmið er náttúrulega ekki ímyndaðra en svo að það er til í óteljandi útgáfum um allt land.  Þessi tímasetning er miðjan á tímabilinu 1.1.05 til 31.12.07, en langflest gengistryggð lán voru veitt á þeim tíma.

[SAS (IP-tala skráð) 24.7.2010 kl. 22:29]

Dómarinn valdi bara það hagstæðasta sem var í boði af varakröfum lýsingar fyrir hið tiltekna lán. Ef verðtrygging hefði verið hagstæðari þá hefði hann valið það. Það sem mér fannst vanta er ein varakrafa frá lántakanum. Þeas að lánið hefði borið samningsvexti og í stað gengistryggingar hefði komið spá Seðlabankans og bankanna á lántökudegi um þróun gengis (eða verðbólgu í stað verðtryggingar). Forsendur dómarans er að menn vissu að lánið væri tryggt á tökudegi. Hvað er þá sanngjarnara en að miða við opinberar skýrslur sem síðar reyndust falsaðar af stjórnvöldum og lánveitendum. Þessir aðilar verða því að bera umframkostnaðinn þar sem þeir einir þeas stjórnvöld og bankar hefðu mátt vita í hvað stefndi. Það er með öðrum orðum ekki hægt að líta á þennan dóm svona sem fordæmagefandi nema hæstiréttur láti samningsvexti gilda

[Ómar Harðarson (IP-tala skráð) 24.7.2010 kl. 23:05]

Marinó. Það eina sem ég veit er hvað sagt var í dómsorðinu og forsendum þess. Fyrir héraði lá spurningin hvaða hvort verðtrygging ætti að koma í staðinn og við hvaða vextir skyldi miða.

Dómarinn komst að þeirri niðurstöðu að vextir lánsins væru ákveðnir með hliðsjón af verðtryggingunni (gengistryggingunni) - af því leiðir að ekki kom til greina að fallast á óbreytta vexti. Af þeim kostum sem hann stóð þá frammi fyrir voru óverðtryggðir vextir Seðlabankans hagkvæmastir skuldaranum. Hér verður líka að athuga að stefndi gerði aðeins kröfu til sýknu, en gat fallist á fimmtu varakröfu stefnanda, sem ekki kom til greina.

Hefði dómur fallið í hinu ímyndaða dæmi þínu, Marinó, og sömu kröfur verið gerðar, geri ég ráð fyrir að dómurinn hefði fallið svipað. Annar lögfræðingur stefnda hefði hins vegar gætið hafa látið sér detta í hug (nú erum við í viðtengingarhætti viðtengingarháttar) að setja fram varakröfur, eins og t.d. íslenska verðtryggingu (í stað ógildrar verðtryggingar með gengistryggingu) + nafnvexti samnings, sem hefði sennilega komið best út.

Ég er hins vegar ekki sáttur við að þú skulir reikna ábyrgð á héraðsdómarann fyrir gjaldþroti hálfrar þjóðarinnar með ímynduðu dæmi. Hann (eða hún) var hér einungis að leysa úr dómsmáli eins og það var lagt fyrir og gerði það í samræmi við íslensk lög eins og hún vissi best.

[Ómar Harðarson (IP-tala skráð) 24.7.2010 kl. 23:31]

Ég sé að SAS hefur bent á eitthvað svipað og ég. Nú er ég ekki lögfræðingur en ég geri ráð fyrir að varakröfu verði að undirbyggja með einhverri lagagrein - þannig að uppástungur okkar SAS eru kannski draumur í dós.

Verði óverðtryggðu vextirnir, eins bölvanlegir og þeir eru, hagstæðastir skuldurum gæti verið ástæða fyrir (suma) skuldara að krefjast þess að gengistryggðum lánm þeirra sé breytt í raunverulega erlend lán (forsendubrestur etc.). Þetta á þó allt að koma í ljós þegar Hæstiréttur lætur ljós sitt skína.

[Margrét Ólafsd. (IP-tala skráð) 24.7.2010 kl. 23:58]

Sá sem tók íslenskt verðtryggt lán á miðju ári 2005 upp á 20 milljónir hefur horft á höfuðstól lánsins hækka í 30 milljónir þrátt fyrir að vera í skilum.  Afborganir hafa einnig hækkað um tugi prósenta.  Þetta veist þú auðvitað Marinó.

Ég vil að allir skuldarar fái leiðréttingu.  ALLIR.

Það að gengistryggðu lánin eru dæmd ólögleg þýðir það ekki endilega að það sé sanngjarnt að sá sem tók 20 milljón kr. gengistryggt lán skuldi núna um 10 milljónum minna en kjáninn sem tók lán í þeirri mynt sem laun hans eru í eða semsagt í íslenskum ruslkrónum.  Ég vona að Hagsmunasamtök Heimilanna muni starfa áfram í þágu allra skuldugra heimila.  Það verður að ná sátt í þjóðfélaginu.

[Óskar Helgi Helgason (IP-tala skráð) 25.7.2010 kl. 00:07]

Komið þið sæl; á ný !

Margrét Ólafsd.; og þið önnur, reyndar !

Það munu ALDREI; verða sættir, í samfélagi okkar, fyrr en við höfum komið af okkur, hinum 7 - 8000 afætum stjórnmála- og embættis manna kraðaksins, ykkur að segja.

Og það; með illu - ef ekki er hægt að fara friðsamari leiðir, gott fólk.

Með beztu kveðjum; sem öðrum fyrri /

Óskar Helgi 

[Marinó G. Njálsson, 25.7.2010 kl. 01:53]

Margrét, ég veit ekki hvaðan þú hefur þann skilning að Hagsmunasamtök heimilanna séu ekki að berjast fyrir fólk með verðtryggð lán.  Satt best að segja, þá hefur mun meiri tími okkar stjórnarmanna farið í fundi varðandi verðtryggð lán og breytingu á þeim.  Við ráðum ekki hvað ratar í fjölmiðla.

Bara svo það sé á hreinu, þá voru kröfur HH nokkurn vegin frá stofnun að gengistryggðum lánum yrði breytt í verðtryggð lán miðað við höfuðstól 1.1.2008.  Síðan að ÖLL verðtryggð lán (þar með lán sem áður voru gengistryggð) fengju 4% árlegt þak á verðbætur frá 1.1.2008.  Þetta þak færi síðan stiglækkandi.  Með þessu töldum við og teljum enn, að sátt geti náðst í þjóðfélaginu.  Ekki halda eitt augnablik að sátt náist nema hún nái til allra lánagerða, þ.e. verðtryggðra, gengistryggðra og óverðtryggðra.  Já, óverðtryggð lán urðu líka fórnarlömb fjármálaóreiðunnar.

Ómar, veistu hvað, ég nenni ekki að endurtaka sama hlutinn aftur og aftur.  Ég er búinn að benda þér á c-lið 36. gr. laga nr. 7/1936.  Þau rök gilda alveg jafnt á þessum þræði og hinum, sem þú commentaðir á.

Það er rétt að dómarinn átti ekki margra kosta völ eftir að hún ákvað að lögbrjótar ættu að fá forsendubrest sinn vegna lögbrotanna bættan.  Það er sú ákvörðun sem ég get ekki séð að standist neytendaverndartilskipun ESB og þess vegna mun þetta mál enda fyrir EFTA dómstólnum, ef Hæstiréttur kemst að sömu niðurstöðu. Raunar furða ég mig á, að ekki hafi verið leitað álits ESA á þessu atriði, þar sem verið er að túlka tilskipun ESB.

Varðandi reikninga eða ekki, þá eru þetta staðreyndir.  Sá aðili sem tök lán til 20 ára um mitt ár 2006 og hefur staðið í skilum, skuldar lánveitandanum 54% til viðbótar (með einhverjum skekkjumörkum) við það sem hann hefur greitt.  Þeir sem fengu frystingar eða hafa ekki getað staðið í skilum þurfa líka að greiða þessi auka 54%.  Ég fæ ekki betur séð, en að þetta leiði til þess að fleiri verði gjaldþrota.  Þó svo að það komi einhver lækkun síðar (sem flugar í skógi, en ekki hendi), þá er bráðavandinn núna og hann var að versna vegna þess að Lýsing bauð ekki upp á kost sem var á milli seðlabankavaxta og samningsvaxta.  Þeir kostir eru til staðar og það hefði alveg mátt setja þá inn, t.d. heldur Seðlabankinn utan um skaðabótavexti, sem eru núna 5,5%, Lýsing hefði getað lagt til hærra vaxtaálag, óverðtryggða vexti sem bankarnir eru að bjóða núna, að vextir Seðlabankans væri ekki afturvirkir heldur bara framvirkir.  Það eru svo margir aðrir kostir, en að skipta einum forsendubrestinum út með öðrum er engin lausn.

[Axel Pétur Axelsson, 25.7.2010 kl. 15:06]

Ótúlegt að stjórnvöld hafi ekki hlustað betur á tillögur HH ástandið í þjóðfélaginu væri öruggulega betra ef það hefði verið gert. Þessar tillögur hafa staðist tímans tönn.

Nú er spurning hvort hægt sé að skipuleggja öflugt Greiðsluverkfall.

[Þorsteinn Siglaugsson, 26.7.2010 kl. 17:54]

Ég held að þessi dómur byggi á sömu villunni og hæstaréttardómurinn. Í báðum tilfellum er verðtrygging og gengistenging lagt að jöfnu. Það er rangt. Verðtrygging verndar lánveitanda gagnvart verðlagsbreytingum. Gengistrygging gerir það hins vegar ekki. Bann við verðtryggingu á öðrum grunni en mv neysluverðsvísitölu bannar því að nota td breska eða franska verðtryggingu, ekki að tengja lán við pund eða evru. Það er áhyggjuefni að efnislegur skilningur dómara á málunum sé jafn grunnur og raun ber vitni, en þetta verðum við að búa við.