Eru gjaldeyrishöftin stór hættuleg?

Ég velti því fyrir mér í nóvember og desember 2008 hvort gjaldeyrishöftin væru mistök.  Hreinlega hættuleg efnahag þjóðarinnar.  Rök mín fyrir því voru, og eru enn, að hér á landi er heilmikið fé bundið sem er í eigu erlendra aðila.  Þetta er það sem Gylfi Magnússon hefur stundum kallað "óþolinmótt fé", þar sem eigendur þess vilja gjarnan koma því úr landi.  Nú hefur það verið bundið hér í rúmlega eitt og hálft ár á alveg hinum bestu vöxtum allt meira og minna í boði okkar skattborgara.  Það sem var 100 milljarðar í nóvember 2008 er orðið að 120 milljörðum, þó eingöngu sé miðað við sæmilega vexti af ríkisskuldabréfum.

Þetta fé mun fara úr landi.  Spurningin er bara hvenær og á hvaða gengi.  Ef við bíðum í tvö til þrjú ár eftir að hleypa þessu fé úr landi, þá mun það tæma gjaldeyrisforða þjóðarinnar.  Það gengi vissulega nærri honum núna og hefði líka gert það fyrir hálfu ári.  Málið er að það hefðu farið mun færri evrur í að flytja 100 milljarða úr landi þegar evran var um 190 kr., en í dag þegar evran er um 165 kr. og að maður tali nú ekki um eftir tvö til þrjú ár, þegar evran er vonandi kominn niður í 125 kr.  Munurinn er gríðarlegur.  100 milljarða kr. er 526 milljónir evra á genginu 190, 606 milljónir evra á genginu 165 og 800 milljónir evra á genginu 125.  Það er því mun hagstæðara fyrir þjóðarbúið, að losna við "óþolinmóða féð" núna, en eftir 2 - 3 ár.  Raunar er líklegt að ef við bíðum í þessi 2 - 3 ár, þá verði 100 milljarðarnir orðnir um 150 milljarðar, sem jafngildir 909 milljónum evra miðað við gengið 165 og 1.200 milljónum evra miðað við gengið 125 eða meira en tvöföld sú upphæð 100 milljarðarnir voru á genginu 190.

Miðað við þetta erum við að skjóta okkur í fótinn með að halda þessum peningum inni í landinu.  Hversu grimmt sem það er, þá er hagstæðast fyrir þjóðarbúið að losna við þetta fé úr landi strax.  Það eru örugglega til margar leiðir, svo sem gefa út ríkisskuldabréf í evrum með ásættanlegum vöxtum, stuðla að því að lífeyrissjóðirnir kaupi þessar inneignir, nota hluta gjaldeyrisforðans, o.s.frv.  Ef við gerum þetta ekki, erum við að kalla yfir okkur mjög mikla og erfiða gjaldeyriskreppu í fyrirsjáanlegri framtíð.  Gjaldeyriskreppu, sem gæti valdið öðru og jafnvel verra hruni, en það sem við erum núna að glíma við.

Hugvekja um ótrúlegt ástand í landinu

Mér barst í gær afrit af tölvupósti sem m.a. var sendur nokkrum þingmönnum.  Mér fannst efni þessa pósts eiga erindi við fleiri og óskaði eftir leyfi höfundar til að birta það hér.  Það leyfi var góðfúslega veitt.  Hér er pósturinn:

Mér datt í hug að senda þér smá hugvekju vegna hins ótrúlega ástands í landinu, nú þegar Héraðsdómur Reykjavíkur hefur í tvígang staðfest ólögmæti gengistryggingar, annars vegar í dómi frá 12. febrúar sl. og nú aftur í úrskurði frá 30. apríl sl.  Þetta virðist engu breyta – þessi fjármálafyrirtæki eru öll við sama heygarðshornið og pönkast í viðskipta(vinum) sínum með lögfræðihótunum, vörslusviptingum, fjárnámsgerðum, gjaldþrotabeiðnum og nauðungarsölum, eins og ekkert hafi í skorist.  Hvers vegna grípa stjórnvöldin í landinu ekki inn í þetta ferli og knýja í það minnsta þessa starfsleyfisskyldu aðila til að bíða niðurstöðu Hæstaréttar?

 

FME (sem n.b. veitir þessum aðilum starfsheimildir) gerir ekkert.   Neytendastofa ekkert.  Lögreglan hlær að fólki þegar það í öngum sínum tilkynnir um að brotist hafi verið inn til þeirra og bifreiðir fjarlægðar.  Brotist er inn í opinberar stofnanir einnig í sama tilgangi, allt án dóms og úrskurða, lögreglan brosir bara blíðlega og segir um „einkaréttarlegan ágreining“ að ræða, þrátt fyrir að við blasi skýr brot gegn 260. gr. hegningarlaga (Gertæki).  Viðskipta- og dóms- og mannréttindaráðherra virðast bara alls ekki vera með meðvitund, en þetta eru þó yfirmenn þessara málaflokka og bera á þeim stjórnskipulega ábyrgð.  Munum hvernig R[annsóknar]N[efnd] A[lþingins] fjallar um ábyrgð ráðamanna vegna AÐGERÐARLEYSIS.  Á sama tíma fylgjumst við með félagsmálaráðherranum sem með örvæntingarfullu lagafrumvarpi sínu um breytingar á bílalánaskilmálum (sem samið er á skrifstofu SP fjármögnunar skv. frétt Mbl.) er að reyna að tryggja stöðu þessara lögbrjóta áður en dómur Hæstaréttar verður kveðinn upp.  Því í ósköpunum liggur svona á þessu núna?

 

Með því að Hæstiréttur Íslands dæmi skv. lögunum í samræmi við tvær áðurgreindar niðurstöður Héraðsdóms Reykjavíkur, væri í raun framundan ein mikilvægasta „efnahagsaðgerð“ sem fram hefði farið hér á landi frá Hruni.  Allt í einu myndi stærstur hluti lánþega, bæði einstaklinga og fyrirtækja, endurheimta þá skuldastöðu sem þessir aðilar raunverulega sömdu um.  Allt í einu væru hér forsendur til að halda áfram að lifa eðlilegu lífi og reka starfsemi með raunverulegan rekstrargrundvöll, laus undan ólögmætri aðför fjármálafyrirtækjanna sem komu okkur í þessa dæmalausu stöðu.  Þetta getur varla heldur komið mönnum á óvart eða komið illa niður á hinum nýju bönkum, enda sendi ég öllum þingmönnum og ráðherrum í ríkisstjórn Íslands bréf hinn 29. maí í fyrra, þar sem ég vakti sérstaka athygli á þessum málum og að gera þyrfti ráð fyrir að þessir samningar væru ólögmætir við yfirfærslu eigna gömlu bankanna yfir í þá nýju.  Að vísu sagði Birna Einarsdóttir bankastýra Íslandsbanka mér það persónulega fyrir nokkrum vikum, að við yfirfærslu lánasafns gamla bankans til hins nýja, hefði ekki tekist að koma inn fyrirvörum varðandi ólögmætið „þrátt fyrir þessa miklu lagalegu óvissu“ svo ég kvóti beint í Birnu sjálfa.  Ég get þó allavega sagt að ég hafi varað við í tíma...  Stjórnvöld hafa ekki viljað taka neina opinbera umræðu um málið, viðskiptaráðherrann lúrir á „leyniskýrslu“ um málið og enginn bregst við þeim úrlausnum Héraðsdóms sem ég nefndi.

 

Annað mál sem hefur að talsverðu leyti plagað mig að undanförnu varðandi lyklafrumvarpið.., sem ... situr á og ætlar sér að svæfa í Alsherjarnefnd.  Mér barst nýlega í hendur umsögn Viðskiptaráðs vegna frumvarpsins.  Þar er lamið frá sér með ákvæði 72. gr. stjskr. eins og við var að búast.  Ég vek sérstaka athygli á að 72. gr. mælir fyrir um skilyrði þess að aðilum verði gert að láta af hendi „eign“ sína.  Þar er krafist „almannaþarfar“ og þá einnig að „fullt verð“ komi fyrir.  Þarna liggur lykillinn að Lyklafrumvarpinu.  Það getur varla verð vafa undirorpið að almannaþörf er til staðar, enda hefur verið sýnt fram á að 40-50% heimila eru í neikvæðri eiginfjárstöðu og stór hluti þeirra mun velja gjaldþrotaleiðina út úr sínum vandamálum, fremur en að hneppa sig í „greiðslufangelsi“.  Slíkt hefði gríðarlega neikvæð hagfræðileg og samfélagsleg áhrif, enda upplifir slíkt fólk sig sem útlaga í hinu efnahagslega umhverfi hér á landi – því miður.  Þá komum við að „fullu verði“.  Hvert skyldi vera raunverulegt verðmæti samningskrafna í eftirfarandi dæmi, sem nb. er raunverulegt dæmi af mínu borði:

 

Fólk flutti heim úr framhaldsnámi 2007, fjárfesti í 70 millj. kr. fasteign.  Þau áttu 20 millj. (tæp 30%) og tóku 50 að láni.  Í dag stendur húsið í 50 millj. skv. mati bankans og lánið er reiknað út í 130 millj.  Það hafa því tapast kr. 100.000.000,- á þessari einu fjárfestingu í fasteign!  Annar aðilinn hefur misst vinnuna (var í banka) og hinn þurft að taka á sig launaskerðingu.  Fólkið er búið að greiða allt sem það getur inn á lánin, taka m.a. út tæpar 3,5 millj. af séreignarsparnaðinum sínum og dæla í hítina.  Til hvers?  Þetta fólk getur ekki og vill ekki halda áfram að greiða umfram verðgildi hússins, það er alveg á hreinu.  Krafan er því töpuð, því blessað fólkið er meira að segja búið að hirða af ellilífeyrinum til að borga bankanum, allt í trausti þess að hin raunverulega skjaldborg færi að rísa.  Fólkið skynjar óréttlætið loksins og fyrirverður sig nú fyrir að hafa látið gabbast af loforðum um raunveruleg úrræði sem síðan hafa ekki skilað sér.  Skítt með kennitöluna, fólkið heldur þó sínum framtíðartekjum þrátt fyrir gjaldþrot, þá er a.m.k. hægt að byrja aftur á núlli og byrja eignamyndun (n.b. skráð á aðrar kennitölur).  Þetta fólk ætlar aftur úr landi – lætur ekki bjóða sér skuldaþrælkun og skattpíningu í sínu lífi.  Það eina sem eftir er er framtíðin – hana vilja bankarnir hirða líka, með dæmalausum þvergirðingshætti sínum og áskilnaði um ósanngjarna hlutdeild í framtíðartekjum.

 

Skv. þessu er virði þess sem umfram er hið raunverulega og áþreifanlega virði veðandlagsins EKKERT!  Bankinn VERÐUR að horfast í augu við þessa stöðu – og stjórnvöld líka!  Það gæti orðið þrautin þyngri fyrir lánastofnanir að sanna tjón sitt, séu þær yfir höfuð svo skyni skroppnar að láta sér detta í hug að stefna ríkinu fyrir brot á 72. gr. stjskr., enda er það þeirra að sanna hið raunverulega tjón ef í slíkt er komið.  Neytendur eru að vakna til vitundar, þeir munu boycottera slík fyrirtæki, láti þau sér þetta til hugar koma.  Ríkissjóður er okkar allra! 

 

Það þarf 40 - 65% lækkun til að mæta 80 - 135% hækkun - SP-fjármögnun hefur ekki starfsleyfi fyrir gjaldeyrisviðskiptum

Það er merkilegt að lesa þessi ummæli Kjartans Georgs Gunnarssonar.  Auðvitað getur hann sætt sig við 20 - 35% lækkun, þegar Héraðsdómur Reykjavíkur er rétt búinn að dæma að lækka eigi höfuðstól láns um tæp 60%.  Nei, Kjartan, þú fékkst tilboð frá almenningi og það tók þig of langan tíma að svara, auk þess sem í millitíðinni hefur þú borið vitni fyrir þessum sama héraðsdómi, þar sem þú staðfestir að fyrirtæki þitt hafi marg ítrekað brotið gegn starfsleyfi þess.  Þú fékkst þitt tækifæri, en féllst á tíma.  Nú þarft þú og Árni Páll að fara aftur að teikniborðinu.  Það er komið mun betra tilboð frá Héraðsdómi Reykjavíkur.

Ég held að fjármálafyrirtæki ættu að taka dóm héraðsdóm alvarlega.  Hæstiréttur dæmir líklega í málinu innan tveggja vikna, þar sem um gjaldþrotamál er að ræða.  Samkvæmt rannsóknaskýrslu nokkurra lögfræðinema frá Bifröst, sem ég hef undir höndum, þá munu lántakar eiga skaðabótarétt á hendur fjármálafyrirtækjunum. 

Nú SP-fjármögnun er alveg sérdæmi, þar sem fyrirtækið hafði ekki, samkvæmt starfsleyfi gefnu út af Fjármálaeftirlitinu, heimild til flestra þeirra viðskipta og fjármálafærslna sem Kjartan Georg Gunnarsson bar í aðilaskýrslu fyrir dómi, að fyrirtækið legði stund á.  Mér skilst að það mál hafi verið sent eða sé á leið [viðbót kl. 09:54] til efnahagsbrotadeilda ríkislögreglustjóra, sérstaks saksóknara og Fjármálaeftirlits enda liggur refsing við þeim brotum sem Kjartan Georg Gunnarsson viðurkennir í aðilaskýrslunni að hafa framið. Hér má sjá upplýsingar um starfsleyfi eins og þau voru skráð á vef FME í maí 2007og hér eru upplýsingar um breytingar á starfsleyfum frá 1. júlí 2007.  Takið sérstaklega eftir hvað vantar inn hjá SP-fjármögnun og Avant.

Bílalán lækka um 20-35%