Getur einhver útskýrt fyrir mér...

Ég get stundum verið svo tregur að það er með ólíkindum.  Nú er svona fattleysi dottið yfir mig.  Þetta eru raunar tvö aðskilin mál.  Annað kom fram í málflutningi Sigríðar Ingibjargar Ingadóttur og hitt í frétt á visir.is.  Tökum fyrst Sigríði.

Sigríður hélt því fram í Silfri Egils að það kostað of mikið að færa niður lán heimilanna og síðan væri algjörlega út í hött að færa niður lán þeirra sem ekki þurftu á því að halda.  Vésteinn Gauti, félagi minn hjá Hagsmunasamtökum heimilanna, setti fram þá hugmynd til að koma í veg fyrir það, þá væri einfaldlega dregið frá niðurfærslunni sú upphæð sem viðkomandi fékk gefins frá okkur skattborgurum, þegar ákveðið var að tryggja allar innistæður.  Þannig að ef einhver "ríkisbubbi" ætti að fá 6 milljónir niðurfærðar af lánum sínum og hefði fengið 7 milljónir gefins vegna viðbótarinnistæðutryggingarinnar, þá einfaldlega fengi hann ekki neitt.  Sigríður var snögg til svara, en hugsaði ekki eins búast má við af dóttur skákmeistara og lék því af sér.  Hún sagði að það hefðu nú ekki verið svo margir sem hefðu fengið björgun! Stuttu áður hafði hún ekki neitað því að björgunin hefði ekki numið undir 600 milljörðum og ætti hún nú að vita töluna hafandi setið í bankaráði Seðlabankans.  Hún sagði jafnframt að það væri of kostnaðarsamt að færa niður húsnæðislán heimilanna.  Nú er það þetta sem ég fatta ekki:  Ef örfáir aðilar (einstaklingar og fyrirtæki) fengu björgun upp á að minnsta kosti 600 milljarða með innistæðutryggingum, af hverju er verið að hafa áhyggjur af því þó þeir fái nokkrar milljónir í viðbót? Og í þessu samhengi:  Var það virkilega nauðsynlegt að bæta þessum örfáu aðilum innistæður sínar upp í topp og koma þannig af stað icesave málinu?  Hefði ekki verið nóg að tryggja innistæður almennings upp í topp, en setja þak á innistæðutryggingu hinna sem betur voru stæðir? Er ekki bara málið, að verið var að bjarga einhverjum flokksgæðingum.  T.d. væri fróðlegt að vita hvað ráðherrar fyrri ríkisstjórnar högnuðust á botnlausri innistæðutryggingu.

En af því Sigríði finnst þessi aðgerð svo dýr, þá er ég búinn að reikna út hve mikið aðgerðir Hagsmunasamtaka heimilanna myndu kosta.  Við leggjum sem sagt til að gengistryggð lán þeirra sem þess óska verði færð yfir í verðtryggð lán frá útgáfudegi.  Þau taki verðbætur eins og önnur verðtryggð lán og afborganir til 1. janúar 2008 verði metnar inn á sama hátt og um verðtryggð lán væri að ræða.  Frá 1. janúar 2008 komi 4% þak á árlegar verðbætur verðtryggðra lána (og þar með líka gengistryggðu lánanna sem breytt var í verðtryggð).  Samkvæmt upplýsingum sem finna má með góðri yfirlegu yfir gögnum frá Seðlabankanum, þá voru gengistryggð húsnæðislána lánakerfisins eitthvað um 145 milljarðar.  107 milljarðar voru í lánum bankakerfisins (þ.e. þríburanna og sparisjóðanna) og síðan voru á að giska 37 milljarðar í útlánum annarra lánafyrirtækja.  Hugsanlega eru þessi 37 milljarðar of há tala.  Gerum nú ráð fyrir að helmingurinn af þessum 145 milljörðum sé tilkomin vegna falls krónunnar, þ.e. 72,5 milljarðar, og sama upphæð sé það sem eftir stendur af höfuðstól lánanna.  Gerum nú ráð fyrir 15% verðbótum ofan á höfuðstólinn til 1. janúar 2008 og þá stendur hann í rúmlega 83 milljörðum.  Loks bætist við 4% verðbótaþakið, þ.e. ríflega 3 milljarðar.  72,5 milljarðarnir af höfuðstólnum stendur þá í tæplega 87 milljörðum.  Kostnaðurinn við breytinguna á gengistryggðum húsnæðislánum er þá 145 - 87 = 58 milljarðar.

Þá eru það verðtryggðu húsnæðislánin.  Mér telst til að verðtryggð húsnæðislán alls lánakerfisins hafi verið um 1.250 milljarðar um síðustu ára mót.  Ef verðbætur fyrir 2008 eru takmarkaðar við 4%, þá þurfum við fyrst að taka 17,9% hækkun ársins frá og bæta síðan 4% ofan á.  Þá kemur í ljós að lánin stæðu í 1.102 milljörðum og kostnaðurinn við þessa leiðréttingu væri því 1.250 - 1.102 = 148 milljarðar.  Samtals væri því kostnaðurinn af hugmyndum Hagsmunasamtaka heimilanna 148 + 58 = 206 milljarðar.

Þetta er lægri tala en fór í peningasjóðina og þetta er líklegast vel innan við þriðjungur þess sem innistæðueigendum var tryggður með neyðarlögunum.  Þetta er rétt rúmlega 3/4 af kostnaði við björgun Seðlabankans, sem síðan er búið kosta meira vegna þrots Sparisjóðabankans og SPRON og fyrirhugaðrar greiðslu ríkissjóðs inn í smærri fjármálafyrirtæki.

Þá er komið að hinu sem ég fatta ekki.  Sparisjóðabankinn og smærri fjármálafyrirtæki tóku endurhverf lán hjá Seðlabankanum.  Alls urðu þessi lán upp á 345 milljarða.  Smærri fjármálafyrirtæki lögðu skuldabréf, sem þau höfðu keypt af þríburunum, sem veð fyrir lánunum.  Við fall bankanna, þá gerði Seðlabankinn veðkall.  Hann eignaðist skuldabréfin frá þríburunum og mat þau verðlaus.  Samt seldi Seðlabankinn ríkissjóði bréfin á 270 milljarða, þ.e. með 75 milljarða afslætti.  Mér sýnist Seðlabankinn virka þarna eins og versti handrukkari að ég tali nú ekki um bílalánafyrirtæki.  Tekur eignina af eigandanum, en segir hann samt skulda öll lánin sem viðkomandi tók til að fjármagna eignina!  Finnur samt góðan kaupanda að bréfunum og selur með litlum afslætti. Loks heldur hann áfram að ganga á upprunalega skuldarann og krefur um fullt uppgjör.  Í mínum huga ætlar Seðlabankinn sér að fá töluna margfalda til baka.  Getur einhver skýrt út fyrir mér í hverju hugsanavillan er fólgin?

Til að skýra þetta betur

Áður en bankarnir féllu:

• Kaup smærri fjármálafyrirtækja á skuldabréfum þríburanna:  345 milljarðar
• Endurhverf lán smærri fjármálafyrirtækja hjá Seðlabankanum:  345 milljarðar
• Veð Seðlabankans í skuldabréfum sem smærri fjármálafyrirtæki leggja til: 345 milljarðar

Við og eftir fall bankanna:

• Seðlabankinn tekur yfir veðin sem smærri fjármálafyrirtæki lögðu fram og þau tapa eign sinni:  345 milljarðar
• Seðlabankinn metur veðin verðlaus og biður um frekari veð:  345 milljarðar (hugsanlega lægri tala)
• Seðlabankinn selur ríkinu skuldabréfin og tekur á sig 75 milljarða afskrift:  270 milljarðar
• Ríkið ákveður að afskrifa skuldabréfin sem það keypti af Seðlabankanum, eftirstöðvar: 50 milljarðar
• Skuld smærri fjármálafyrirtækja við Seðlabankann:  345 milljarðar (a.m.k. þannig er þessu stillt upp)
• Ríkið rukkar smærri fjármálafyrirtæki vegna skuldabréfanna.

Ef ríkið er búið að afskrifa allt nema 50 milljarða af 345 milljarða skuldabréfa eign smærri fjármálafyrirtækja sem lögð var fram sem trygging, hvernig stendur á því að Sparisjóðabankinn skuldaði Seðlabankanum 150 milljarðar?  Var þetta allt bara blöff?  Gat ekki ríkið alveg eins keypt þessi bréf af smærri fjármálafyrirtækjunum beint og þau notað peninginn til að greiða upp lán sín hjá Seðlabankanum? Eins og ég segi.  Ég er stundum svo einstaklega tregur og þetta fatta ég engan veginn.

Athugasemdir

[Offari, 22.3.2009 kl. 15:23]

Það ert ekki þú sem ert tregur. Þarna er einfaldlega verið að gera einfalt mál flókið og illskiljanlegt í þeim eina tilgangi að GRÆÐA.  Græðgin verður því miður aldrei útdauð en hún kemur sér alltaf í klípu.

Ég var líka að hlusta á Steingrím J sem sagði að 20% leiðin væri ekki fær því ef fenginn afslátur er notaður til að afskrifa skuldir myndu kröfuhafar heimta að fá afsláttinn til baka.

Hverjar voru eiginlega forsemdur fyrir þessum 50% afslætti? Það get ég heldur ekki fattað ef þær væru ekki til afskrifta.

[Haraldur Baldursson, 22.3.2009 kl. 18:53]

Skopleg þessi sjálfsmörk

[Marinó G. Njálsson, 22.3.2009 kl. 19:36]

Steingrímur virðist ekki fatta það, að megnið af þessum peningi er þegar tapaður.  Það er búið að ákveða að afskrifa hann.  Eða eru þessar afskriftir bara blöff?

Ég hjó eftir því að Steingrímur sagði að tap Seðlabankans vegna Sparisjóðabankans væri 150 - 180 milljarðar.  Hvernig getur Seðlabankinn hafa tapað 150 - 180 milljörðum, þegar hann var þegar búinn að selja ríkinu skuldabréfin?  Á sama hátt:  Hvernig gat ríkið tapaða 150 - 180 milljörðum þegar búið var að afskrifa allt nema 50 milljarða, Saga Capital er búið að semja um að greiða 15 milljarða og fleiri fyrirtæki eru að fara í sams konar samninga á næstu dögum?  Halda stjórnmálamenn að almenningur kokgleypi allt þetta bull sem kemur frá þeim?  Þó svo að stjórnmálamenn skilji ekki hlutina, þá er fullt af fólki hérna úti í þjóðfélaginu sem skilur þetta ágætlega.

[EE elle (IP-tala skráð) 22.3.2009 kl. 21:05]

Ekki skildi ég rök þessarar konu og fannst hún ´vita allt´ og vera á móti öllu eins og Árni Páll Árnason um daginn.  Fréttina í Vísi las ég ekki.  Og nenni oftast ekki að lesa Vísi.

[Aldís (IP-tala skráð) 22.3.2009 kl. 21:14]

Það sem ég skil heldur ekki af hverju stjórnmálamenn leggja fyrir sig þann kostnað sem felst í því að bjarga heimilunum. En spurningin um kostnað er ekki einu sinn lögð fram þegar bjarga á fyrirtækjunum í landinu, dæmi Milestone o.fl.

Það er eins og stjórnmálamenn líti á hagkerfið þannig að það er fyrst og fremst uppbyggt af fyrirtækjum. Það er eins og það gleymist að án fólksins eru engin fyrirtæki. Ef fólkið (heimilin) eru orðin alslaus og getulaus þá FYRST getum við farið að tala um stöðnun hagkerfisins. EKKI þegar fyrirtækin eru getulaus.

En með ofangreindar pælingar þá er ég heldur ekki að fatta þetta. Þessar afskriftir hafa greinilega verið blöff allan tímann.

[Benedikt Sigurðarson, 22.3.2009 kl. 21:35]

Nei Marínó, ég held að það geti nefnilega enginnn útskýrt þetta fyrir þér.  Þú skilur það nefnilega rétt að það er verið að hafa okkur öll að fíflum . . . og þeir sem eru að því neita að hlusta á röksemdir fyrir niðurfærslunni . . . .

Held að gengistryggðu lánin muni alltaf verða viðráðanlegri en verðtryggðu krónulánin . . .  vegna þess að þau skána með því að vera geymd . . . .  sama þó það taki kannski dálítið langan tíma.  Greiðsluaðlögun á gengistryggða pakkanum - - ef hann er miðaður við að greiða vexti án þess að vaxtaálag bankans verði hækkað upp úr öllu . .   verður þá bærilegt næstu 2-3 árin á meðan stýrivextir í nágrannalöndum eru niður undir 0

[Marinó G. Njálsson, 22.3.2009 kl. 23:28]

Benedikt, vegna gengistryggðu lánanna, þá tek ég það fram að þeir sem vildu gætu farið þessa leið og unnið sér þannig inn a.m.k. tímabundið eigið fé á fasteignina sína.  Það sagði við mig maður um daginn (sé má víst ekki nefna hann á nafn) að fjórum mánuðum eftir að gjaldeyrishöftin verða afnumin, þá verði gengisvísitalan komin ofan í 150 og evran 100.  Ég sel það ekki dýrara en ég keypti það.

[Páll A. Þorgeirsson (IP-tala skráð) 23.3.2009 kl. 01:28]

....................... Takk fyrir góða grein, ég er einn af þeim tregu sem reyni að skilja.   

Þessi blessuð kona (Sigríður) lækkaði töluvert í áliti hjá mér eftir Silfur-Egils.  Mér fannst allir karlarnir hafa mun meiri skilning á málinu en hún.  

Er Sigríður stóreignakona, dauðhrædd um að tapa fjármunum ef skuldir hjá fölskyldum og fyrirtækjum verða leiðréttar á einhvern hátt.

Hún sá greinilega ekki nema eina hlið á þessum málum.  Ég spyr sennilega eins og kjáni, og þá verður svo að vera;  Hver tók þá ákvörðun um að hækka ríkisábyrgðina úr 3 milljónum í ótakmarkaða upphæð, hve mikið hækkaði það ábyrgð ríkisins í milljörðum og hvaðan eiga þeir peningar að koma ?

Það er endalaust verið að tala um að allar hugmyndir til hjálpar heimilunum séu ekki mögulegar vegna þess að ekki séu til peningar.  Vinir "smáa fólksins", Steingrímur, Jóhanna og allir fræðingarnir sem þau umkringja eru nokkuð samtaka í að halda þeirri hugmynd á lofti.  Ég auglýsi eftir þeirra hugmyndum.

Allar góðar hugmyndir, sem eru nú að verða töluvert margar, eru skotnar niður af þessari ríkisstjórn.  Er það kannski málið hvaðan gott kemur eða er þetta lið komið með mikilmennskubrjálæði.  Steingrímur sagðist skoða allar hugmyndir, en ef honum þættu þær ekki góðar þá bla, bla, bla  eitthvað.  Ég held að Steingrímur og Jóhanna ofmeti getu sína andsko.... mikið, þau eru að verða eins og "einræðispar"   í þessu landi.     

[Rakel Sigurgeirsdóttir, 23.3.2009 kl. 02:03]

Ég tek undir orð Benedikts Sigurðarsonar um að málið er það að það er verið að hafa okkur að fíflum. Mér finnst alltaf jafnstórkostlegt að lesa pistlana þína vegna þess að þú ert einn þeirra sem setur mál þitt fram á svo skilmerkilegan hátt að maður skilur hvernig talnakúnstirnar eru notaðar í þeim tilgangi.

Þessi pistill þinn er t.d. alveg frábær þó að hann dragi fram dapurlegar staðreyndir um það hvernig við erum höfð af fíflum í gegnum reikniskúnstir sem virðast þjóna þeim eina tilgangi að hlífa þeim sem síst skyldi með því að færa kostnaðinn yfir á okkur almenning. Eðilega vakna spurningar um það hverjum er hlíft og í hvaða tilgangi.

Svarið getur því miður ekki verið annað en það að þeir sem ráða, hlífa þeim sem þeir græða sjálfir mest á að hlífa

[Marinó G. Njálsson, 23.3.2009 kl. 09:21]

Það sem ég óttast mest er að peningaöflin ráði svo miklu í þessu þjóðfélagi, að þokkalega heiðarlegur stjórnmálamaður, eins og ég tel Steingrím J vera, eigi sér ekki viðreisnarvon í þeirri baráttu.

Annars er ég feginn, að ég er ekki einn í þessu "fattleysi".   Málið er að stjórnmálamenn geta reynt að halda sig við sveppræktina (keep us in the dark and feed us shit) en þeir skulu ekki halda að við sjáum ekki í gegnum bullið í þeim.

[Árni (IP-tala skráð) 23.3.2009 kl. 10:47]

Ég skil þig og ykkur vel. Ég er svo óheppinn að vera hagfræðingur ef það má orða það svo og ég skil leiðina hans Tryggva, Framsóknarmanna og Hagsmunasamtökum Heimilana.  

Ég skil hinsvegar "kollega" minn ekki Sigríði Samfylkingu enda held ég að hún skilji ekki um hvað málið snúist.  Mér er alveg sama í hvaða ráðum hún sat í á sínum tíma eða situr í.    Sigríður setti mjög mikið niður við það hvernig hún hagaði sér  í viðtalinu við Tryggva sem og líka í Silfrinu.  Ef það á að vera hægt að reisa við landið okkar góða þarf bæði uppbrettar hendur og vilja til að "borga" óreiðuna alla. Það er ekki hægt með því að þurfa að þola mannlega hryðjuverkið sem framið var á t.a.m. krónunni okkar algjörlega á vakt Samfylkingarinnar.

Samfylkingin virðist hafa gengið í lið með fjármagnseigendum til að tryggja að þeir tapi sem minnstu og þessi innihaldslausi frasi þeirra "Skjaldborg um heimilin" er farinn að hljóma eins og skuldafangelsi í mínum huga.     Ríkisstjórnin og samverkamenn virðast vilja með ráð og dáð tryggja það en þora ekki að segja það nema á dulmáli svona rétt fyrir kosningar, en eftir það verður okkur væntanlega sagt að halda kjafti og borga.

[Marinó G. Njálsson, 23.3.2009 kl. 11:04]

Takk fyrir þetta innlegg.  Það skiptir miklu máli fyrir okkur sem erum í þessari baráttu að hagfræðingar stígi fram og segja þessa leið skiljanlega og virka.  Ég setti fyrst fram þessa hugmynd um niðurfærslu höfuðstóls í bloggi hér 28. september.  Henni hefur verið að vaxa fiskur um hrygg, en í veginum eru ennþá stórar hindranir.

Ég svaraði því á bloggi í gær hver væri tilgangurinn með niðurfærslunni og mig langar að setja svarið mitt hér:

Tilgangurinn er að minnka þann hluta af ráðstöfunarfé fólks sem fer í að greiða af lánum. Tilgangurinn er að stærri hluti ráðstöfunartekna geti farið í neyslu. Tilgangurinn er að koma hjólum atvinnulífsins aftur af stað. Tilgangurinn er að auka veltuna í þjóðfélaginu. Tilgangurinn er að tekjur ríkisins af veltusköttum aukist. Tilgangurinn er að viðhalda velferðarþjóðfélaginu.

Tilgangurinn er líka að koma í veg fyrir fjöldagjaldþrot, draga úr lækkun húsnæðisverðs, auka öryggi heimilanna, leiðrétta það misgengi sem hefur átt sér stað.

[Aldís (IP-tala skráð) 23.3.2009 kl. 13:26]

Sælir,

Talað er um að ekki megi létta byrðar þeirra sem ENN geta borgað og því sé þessi leið ekki fær. Í því samhengi gleymist að það fer að koma sá tími sem þessi hópur sér EKKI tilganginn í að borga lengur. Í raun er valmöguleikinn um vanskilamerkingu í 7 ár mun meira aðlaðandi en 35 ára skuldafangelsi. Þótt svo ég geti borgað eins og er þá er ekkert víst að maður vilji það neitt lengur...nema eitthvað róttækt verði gert (eins og t.d. þessi leið farin)

 Þannig að gott væri að spyrja hana Sigríði hvað hún ætli að gera þegar þetta gerist.

[Gunnr (IP-tala skráð) 24.3.2009 kl. 08:46]

Held í raun að VG með fastri skulda niðurfellingu sé raunhæfari en skuldaniðurfærsla eftir prósentustigi. Þeir sem skulduðu mest eru þeir sem höfðu það og sumir hafa það best. Í frétt á Stöð 2 í gærkveldi kemur þetta berlega í ljós.

http://vefmidlar.visir.is/VefTV/?channelID=&programID=d93d6ddc-f3df-4c27-90e2-28d49738f306&mediaSourceID=3959778f-dec8-4e0d-b709-38286f8c5897&mediaClipID=b07978a3-e9f7-4543-9842-14f427498577

[ragnar (IP-tala skráð) 24.3.2009 kl. 13:06]

Eins og Lilja Mósesd. sagði sjálf í Kastljósinu í gær, þá eru skiptar skoðanir innan VG um hvaða leið sé best, og því sennilega rétt að tala um "fasta skuldaniðurfellingu (4 millj.)" sem tillgögu Lilju, fremur en VG í heild.

[ragnar (IP-tala skráð) 24.3.2009 kl. 14:40]

Hvað fyndist þér, Marinó, um eftirfarandi hugmynd: Að taka 20% af höfuðstól (eins og rætt hefur verið um), en draga frá þeirri niðurfærslu gróða sem viðkomandi aðili hefði fengið í góðærinu af verðbréfaeign í bönkum.

Markmiðið er að takmarka útgjöld vegna 20% reglunnar, og auka sanngirni, á þann hátt að þeir sem græddu vel á góðærinu með verðbréfaeign í bönkum, fái nú ekki niðurgreiddar afleiðingar þessa góðæris, sem svo illa kom niður á öðrum.

Tökum dæmi:  Ég græddi kannski 1,5 milljónir á bankabréfum áður en ég seldi þau... geymdi í nokkra mánuði og keypti svo íbúð, sennilega lítið eitt stærri en ella, vegna þessa ágóða míns af sölu bankabréfanna. Væri ekki sanngjarnt að ég fengi 20% lækkun höfuðstólsins í íbúð minni (eins og aðrir, skv. 20% reglunni), en mínus þessar 1,5 milljónir, sem lentu í mínum vasa vegna þessarar óeðlilegu hlutabréfabólu. Ég væri samt að fá niðurfellingu, bara ekki eins mikla.

 Er vert að skoða þetta, sem leið til að minnka "óréttlætið" í 20% reglunni? Þar fyrir utan mættti svo setja þak, svo þeir sem skulda hundruð milljóna fái ekki sömu 20%, enda væri það út fyrir markmið aðgeraðnna, að halda örfáum einstaklingum í ofurhúsnæði á kostnað landsmanna, en það er önnur saga.

[Héðinn Björnsson, 24.3.2009 kl. 17:11]

Raunverulegi munurinn sem enginn vill segja frá er að við í haust vorum sjálfráða ríki, en í dag verður að bera allar ákvarðanir undir Alþjóða gjaldeyrissjóðinn.  Frystingarhugmyndir þær sem koma m.a. fram hjá Steingrími byggja m.a. á því að þannig verði hægt að forðast að þurfa að gefa þessar afskriftir fram sem útgjöld til Alþjóða gjaldeyrissjóðsins. Hin frystu lán er síðan hægt ákveða að afskrifa þegar við höfum endurheimt aftur vald yfir ríkissjóð og útgjöldum hans.  Í því samhengi má benda á að við eigum aðeins mat til tveggja mánuða ef lokað væri fyrir innflutning og erum því afar illa stödd gagnvart því verkefni að deila við drottna vora. Því getur verið að við munum ekki geta afskrifað þessa hluti fyrr en við höfum greitt AGS-lánið eða orðin sjálfbær um matvæli.

[Marinó G. Njálsson, 24.3.2009 kl. 20:07]

Ég held að þetta sé mergur málsins, Héðinn.  Jóhanna ýjaði að þessu um daginn, þegar hún sagði eitthvað á þá leið, að ekki væri hægt að fara í niðurfærslur fyrr en eftir 5 ár.  Það vill svo til að þessi 5 ár eru nákvæmlega endurgreiðslutími lána AGS/IMF.