Villandi, ef ekki rangur fréttaflutningur

Mér þykir ástandið í þjóðfélaginu alveg nógu klikkað og alvarlegt, þó svo að fjölmiðlar snúi ekki út úr upplýsingum á þann hátt sem hér um ræðir.  Fyrirsögnin "Útlánin jukust um 3.500 milljarða á einu ári" er villandi, ef ekki beinlínis röng.

Það er rétt að andvirði útlánasafns bankanna hækkaði um 3.500 milljarða miðað við þær upplýsingar sem koma fram í fréttinni.  Þegar betur er að gáð (og Morgunblaðið greinir skilvíslega frá), þá er ástæða fyrir 2.200 milljörðum breytingar á gengi krónunnar og verðbólga.  Höfuðstóll fyrirliggjandi lána hækkaði af þessum sökum, en ekki er fyrir nýjum útlánum að fara.  Útlánin jukust ekki, heldur varð breyting á höfuðstóli.  Útlán aukast ekki nema nýtt lán sé veitt eða eldra láni er skuldbreytt til hækkunar.

Til þess að svona samanburður sé marktækur, þá verður að gera hann á föstu gengi og á fastri vísitölu.  Morgunblaðið reynir það að hluta og segir að þegar tekið hefur verið tillit til gengisbreytinga, þá sé raunhækkun 1.300 milljarðar króna.  Hér er aftur fetað út á hálan ís.  Er verið að tala um raunhækkun út frá nýjum lánum, sem ekki voru áður til staðar eða raunhækkun sem hækkun umfram það sem hægt er að skýra út frá gengisþróun?  Í okkar verðbólguþjóðfélagi, þá er hugtakið raunhækkun notað um hækkun umfram verðbólgu.  Verðbólga var nálægt 15% frá miðju ári 2007 fram á mitt ár 2008 (ágúst til ágúst).  Nú er bara spurningin hvað stór hluti þessara 1.300 milljarða er umfram verðbólguhækkun útlánasafnsins.

Niðurstaða mín er að Morgunblaðið setur fram í þessum stutta stúf á mbl.is tvær villandi, ef ekki rangar staðhæfingar.  Hin fyrri, sem síðan er leiðrétt í fréttinni, er að útlánin hafi aukist um 3.500 milljarða.  Sú síðari er að raunhækkun hafi verið um 1.300 milljarða.  Hvorugt stenst skoðun.

Síðan skil ég ekki hvers vegna eftirfarandi setningu er skotið inn í frétt mbl.is:

Á tímabilinu var mikil lausafjárkreppa í heiminum og margar lánalínur bankanna höfðu þegar lokast.

Er þarna verið að skýra hækkun andvirði útlánasafnanna eða er verið að skýra út af hverju þau hækkuðu ekki meira?

Útlánin jukust um 3.500 milljarða á einu ári

Athugasemdir

[Þorgeir Ragnarsson (IP-tala skráð) 25.11.2008 kl. 09:25]

"Er þarna verið að skýra hækkun andvirði útlánasafnanna eða er verið að skýra út af hverju þau hækkuðu ekki meira?"

Er ekki bara verið að gagnrýna bankana fyrir að auka útlán þegar aðstreymi lánsfjár til þeirra var að þorna upp? Er það ekki eðlilegt? Það er ljóst að úlánin jukust á tímum þegar þau hefðu ekki átt að gera það, hvort sem aukningin er sú sama og kom fram í frétinni eða ekki. En það breytir því ekki að það þarf að fara rétt með tölur.

[Jóhannes (IP-tala skráð) 25.11.2008 kl. 09:27]

Marinó,

  Þetta heldur náttúrulega ekki vatni hjá þér. Útlán bankana jukust einfaldlega um þessa krónutölu. Síðan talar bankinn um það hvað sé á bak við tölurnar. Það var jú verðbólga. Það er það eina relevant í þessu, sem lækkar tölurnar.

  Þegar gengi krónunnar var hátt, þá kostaði nú útrásin ekki mikinn pening, og útlán bankanna var lág. MÁLIÐ ER HINS VEGAR AÐ KRÓNAN VAR EKKI RÉTT SKRÁÐ!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

   Þú verður að átta þig á því. Hver er rétta upphæðin? Málið er þegar öllu er á botnin hvolft að útlánaaukningin var mikil!!!!!!!! PUNKTUR OG BASTA......................GET OVER IT!!!!!

[GU (IP-tala skráð) 25.11.2008 kl. 10:26]

Held ad meginpunkturinn i tessarri frett se ad lanalinur bankanna vaeru lokadar og teir tvi ekki ad fa mikinn pening inn. Tratt fyrir tetta eru teir ad auka utlan um tugi prosenta. Hver svo se nakvaem utlanaaukningin er ta er  hun oedlileg midiad vid fjarmognun bankans.

[Marinó G. Njálsson, 25.11.2008 kl. 11:59]

Þorgeir, það er ekki tilgreint í fréttinni hvenær á tímabilinu aukning útlánanna um 1.300 milljarða átti sér stað, þannig að við vitum ekki hvort það gerðist jafnt og þétt eða á ákveðnu tímabili.  Ég hef ekki hugmynd um hvenær lánalínur tóku að lokast, en samkvæmt fréttum frá bönkunum, þá áttu þeir ekki í slíkum vandamálum fyrr en eftir mitt þetta ár.

Jóhannes, ég skil hvorki upp né niður í því sem þú ert að segja.  Ég er ekki að verja útlán bankanna eða gagnrýna.  Ég er að benda á ranga framsetningu Morgunblaðsins á upplýsingum.  Þetta hefðu alveg eins geta verið um sölu sumarblóma.

[Gunn (IP-tala skráð) 25.11.2008 kl. 17:40]

Sæll Marínó.

Það verður gaman að fylgjast með Brennpunkt, einum besta rannsóknarblaðamennskuþætti Norðurlanda.  Hann er sýndur á besta senditíma í kvöld og þar er farið í kjölin á Glitni og Jón Ásgeir og þar er engu til sparað.  Þeir telja sig hafa fundið skúrkinn. Hér eru önnur tök en hjá þessum ömurlegu fréttastofum á Íslandi.Þeir eru með beittustu fréttamenn Noregs, þeir hafa fullan aðgang að endurskoðendum, hagfræðingum og lögræðingum og þar er engu til sparað þegar grunur er um maðk í mysunni.  Þetta er alvöru fréttamennska en ekki þessir sömu hræddu og keyptu amatörarnir sem við höfum á Íslandi.

http://www.nrk.no/programmer/tv/brennpunkt/1.6322990.

[Sævar Finnbogason, 26.11.2008 kl. 13:54]

Enn og aftur frábær fersla hjá þér Marinó. Það verður að olesa fjölmiðla afar gagnrýnið nú um stundir (eins og reyndar síðustu ár)

Eins og þú segir er þetta ekki til að hjálpa fólki að átta sig á stöðunni.