Var sleggju beitt þar sem hamar hefði dugað?

Jæja, ég hef verið að kalla eftir viðbrögðum frá ríkisstjórn og Seðlabanka vegna fjármálakreppunnar sem gengið hefur yfir undanfarna ríflega 13 mánuði.  Nú sannast hið fornkveðna, að menn eigi að gæta hvers þeir óska.

Ég get ekki gert að því að velta því fyrir mér hvort viðbrögð ríkisstjórnar og Seðlabanka vegna beiðni Glitnis um aðstoð/þrautarvaralán hafi ekki verið full ofsafengin.  A.m.k. eru þessir aðilar búnir að útiloka að Kaupþing, Landsbanki eða nokkuð annað fjármálafyrirtæki láti sér detta í hug að leita til þeirra um aðstoð.  Viðbrögð Þorsteins Más Baldvinssonar sögðu allt sem segja þarf.  Hann telur að ríkisstjórn og Seðlabanki hafi sett fram ofurkosti sem séu í engu samræmi við stöðu mála.  Mér sýnist að þarna hafi sleggju verið beitt þegar hamar hefði dugað.

Annars tók ég líka eftir því að bæði Lárus Welding og Þorsteinn Már neituðu staðfastlega að gjaldþroti hafi blasað við Glitni meðan Davíð, Geir og Björgvin ásamt þingmönnum stjórnarandstöðu hömruðu á því að Glitnir hefði verið gjaldþrota.  Mér finnst nú vera himinn og haf á milli ummæla þessara tveggja fylkinga og það kalli nú á einhverjar skýringar.

Það verður síðan forvitnilegt að sjá hversu víðtækar aukaverkanir lyfsins verða.  Ef með aðgerðinni hefur verið þurrkaðir út rúmlega 50 milljarðar af eigin fé Stoða.  Aðrir stórir hluthafar munu líka fá mikinn skell og má þar nefna Þáttur International, Saxbygg, Lífeyrissjóði Bankastræti 7 og Salt Investment.  Ég get ekki séð að þessir aðilar gangi sáttir frá borði.  Lyfið mun örugglega verka á sjúkdóminn sem Glitnir er að kljást við, en hefur þegar valdið mun alvarlegri sjúkdómi annars staðar í þjóðfélaginu.

Seðlabanki og ríkisstjórn eru vissulega búin að sýna fjárhagslegan styrk sinn.  Upphæðin sem sett er í þessa björgunaraðgerð er 20% hærri en pakkinn stóri í Bandaríkjunum, ef tekið er mið að höfðatölunni góðu.  (Nei, 19,5%.  Nei, 19%. 18%.  Úps, ég gleymdi mér.  Ég var að fylgjast með gengisskráningunni.)  En, ef banki leitar til Seðlabankans um þrautavaralán, eins og Glitnir gerði, á hann þá ekki að geta fengið slíkt lán?  Er það ekki það sem felst í þrautavaraláni, að það er veitt í neyð?  Af hverju fékk Glitnir ekki slíkt lán, þegar hann leitaði til Seðlabankans?  Þessum spurningum þarf að svara á viðhlítandi hátt.  Hvað átti Þorsteinn Már við þegar hann segir að ekkert annað hafi verið í boði?  Hvers vegna segir Lárus að enginn aðkallandi vandi hafi verið, þó lausafjárskortur hafi verið fyrirsjáanlegur, en pólitíkusarnir og Davíð tala um gjaldþrot?  Það þarf svör við þessu líka.  Var versta úrræði beitt, þegar mildari aðgerðir hefðu dugað?

Án þess að hafa nokkuð fyrir mér, þá held ég að hluthafar Glitnis muni setja sig í samband við Nordea eða aðra stóra banka á Norðurlöndum og bjóða bankann til sölu.  Vandamálið er að ríkið hefur sett á hann ákveðinn verðmiða, sem mér telst vera 113 milljarðar, og engum dettur í hug að bjóða hærra en það.

Geta treyst styrk Glitnis áfram

Athugasemdir

[Skaz, 29.9.2008 kl. 13:58]

Eins og mælt af mínum vörum...

Langar rosalega að vita þessa hluti. Sérstaklega þar sem þeir eru að valda alveg rosalegum aukaverkunum í íslensku efnahagslífi með þessum aðgerðum. Fer Bónus á uppboð eða Magasin du Nord? Munu Jón Ásgeir og Ingibjörg lenda á götunni? Hver mun eignast þennan hlut í Glitni seinna meir? Fá aðrir eigendur forkaupsrétt? Verður þetta selt í pörtum eða einum stórum bita?

[haraldurhar, 29.9.2008 kl. 15:02]

Tek undir hvert orð er þú skifar í pisli þínum.  Það er áhyggjuefni að jafn stórkostlegar eignatilfærslur eigi sér stað í skjóli nætur. Nú komast eins og stefnt hefur verið að eigir og völd í hendur réttra aðila, en ekki götustráka.

[Gunn (IP-tala skráð) 29.9.2008 kl. 16:12]

Ástand á alþjóðahlutafélagamörkuðum bíður ekki upp á meira en þetta. Þetta hefur hluthöfum annara gjaldþrota banka verið boðið upp á. Bearn-Sterns bankinn fór á 1% af verðmæti bankans fáum vikum áður og minna en verðmæti höfuðstöðvanna á Manhattan.

Eigendur annara gjaldþrota/fjárþrota banka hafa misst allt sitt.

Við höfum séð hvernig Glitnir hefur sjálfur ráðist að öðrum fyrirtækjum eins og Mest sem þeir skiptu í tvennt í Mest og "næst Mest" og tóku eignir úr félaginu. Margir hluthafar hafa grætt stórlega á starfsemi bankans. Á að einkavæða gróðan og þjóðnýta tapið.

Við höfum séð hvernig komið er fram við bankastofnanir í Bandaríkjunum þar sem forstjórum hefur verið kastað á dyr. Af hverju á að fara um Glitni og hluthafa hans með silkihönskum? Þeir náðu þá að greiða sér stóra bónusa blessaðir.

Tel þetta séu mikilvæg skilaboð til viðskiptalífsins, það er engrar miskunnar að vænta hjá ríkinu. Það verður ekki skrifað undir ábyrgðir þannig að eigendur halda sínu, þeir fá að blæða og það ríflega... Það tel ég í raun hið besta mál og hefur mikilvæg uppeldisleg áhrif á markaðinn. Það telja menn raunar bæði austan hafs og vestan.

[Marinó G. Njálsson, 29.9.2008 kl. 16:27]

Ég skil alveg hvað þú ert að segja, Gunn, en munurinn á Bear Sterns og Glitni, er að annar var fjárfestingabanki sem ekki naut verndar Seðlabanka Bandaríkjanna og því hafði SB engum skyldum að gegna gagnvart honum.  Hinn er viðskiptabanki með Seðlabanka Íslands sem þrautarvaralánveitanda og á að geta leitað til SÍ um þrautavaralán.  Á þessu er gríðarlegur munur.  Munurinn á Glitni og MEST (sem ég verslaði mikið við), er að annar aðilinn var kominn í gjaldþrot eftir mikinn hallarekstur, en hinn (sem vissulega lítur út eins og hrææta í þessu MEST-máli og hugsanlega kemur vel á vondan) missir fjármögnunarsamning vegna riftunar erlendsviðskiptaaðila.  Glitnir bað SÍ um aðstoð til skamms tíma, þar til hægt væri að bjarga málunum.  Svar SÍ er mjög öfgakennt og ætlast hann til þess að eigendur bankans afskrifi 87% af eign sinni í bankanum eða rúmlega 170 milljarða.  Mér þykir hún vera súrsæt hefndin.

[Gunn (IP-tala skráð) 29.9.2008 kl. 16:59]

Það er rétt að Bear Sterns var fjárfestingabanki en Það er núna hægt að finna ótal önnur dæmi um aðrar fjármálastofnanir. Eitt dæmið eru íbúðarlánasjóðirnir Federal Home Loan Mortgage Corporation (FHLMC) sem kallast daglega Freddie Mac og Federal National Mortgage Association (FNMA) kallaður Fannie Mae, sem ekki gátu staðið við sinn hluta af skuldbindingum og þar var í einu tilfelli stjórnendum kastað á dyr og í báðum tilvikum missstu hluthafar allt sitt.

Það á ekkert skjól að vera að hafa hjá ríkinu. Bönkum og sjóðum er bjargað til að minnka áhrif á þjóðfélagið og ekki til að bjarga hluthöfum og hagsmunum þeirra, það er vert að merkja sér. Björgunaraðgerðir eiga að vera að mestu á kostnað hluthafa og sem minnst á kostnað skattborgara.

Ekki hægt að einkavæða hagnaðinn og þjóðnýta tapið. Mikilvægt er einnig uppeldislegi þátturinn fyrir hluthafanna, þeir græða ef allt gengur vel og þeir fá að tapa og það illilega ef það fer illa.

Hluthafar Glitnis geta auðvitað neitað þessu tilboði og leitað annað. Ríkið gæti þá kanski greitt ennþá minna fyrir þetta enda fylgja þessu miklar skuldbindingar. Í Noregi fyrir ca. 20 árum þar þurfti ríkið að yfirtaka banka og þar var enga miskunn að fá heldur. Þetta var að mestu á kostnað hluthafa, og ríkið stórgræddi á þessu þegar tímar liðu og það er í hæsta máta eðlilegt. Þetta er þá svipan sem kennir fjármálastofnunum að haga sér og sýna varkárni framvegis enda hafa þeir farið sér mjög gætilega í Noregi miðað við önnur lönd.

[Marinó G. Njálsson, 29.9.2008 kl. 23:32]

Gunn, það er ekkert tap sýnilegt ennþá hjá Glitni.  Útlánatöp eru í lágmarki og eiginfjárstaðan sterk. 

Það er eitt sem ég skil ekki.  Ríkið ákveður að leggja 85 milljarða kr. sem nýtt hlutafé í Glitni og ætlar með því að eignast 75% af banka sem á yfir 200 milljarða í eigið fé.   Þetta er ekki bara gríðarleg eignaupptaka, þetta er hrein og klár kúgun sem þýðir að ekki verður hægt að treysta Seðlabankanum sem þrautarvaralánveitanda.

Ég held að besta samlíking sem ég hef heyrt í dag á því sem gerðist sé eftirfarandi:

Velefnaður maður fer í hraðbanka til að taka út pening sem hann ætlar að nota á næstu dögum.  Hraðbankinn var tómur, þannig að maðurinn fer í bankaútibú til að taka út pening beint frá gjaldkeranum.  Þar er hann snúinn niður af útibússtjóranum og neyddur til að afklæðast öllu nema nærklæðnaði og afhenda nær allar eigur sínar.

Harkan í aðgerðum Seðlabankans er svo mikil að þeim verða að fylgja ítarlegar skýringar.  Af hverju segir Davíð að bankinn hefði annars orðið gjaldþrota?  Ef eigið fé bankans er 200 milljarðar og bankann vantar 600 milljónir evra, hvernig getur það orðið til þess að hann verði gjaldþrota? Sérstaklega þar sem Lárus Welding fullyrðir að bankinn hafi ekki verið kominn í þrot, bara að það væru vandræði við sjóndeildarhringinn.

Ég er að byggja og hef því þurft á fjölmörgum fyrirgreiðslum að halda undanfarna mánuði.  Ég hef haft það fyrir vana að fara til bankans míns um 4 - 6 vikum áður kemur að stórum útgjöldum.  Mér þætti það helvíti hart, ef bankinn minn stillti mér upp við vegg og krefðist þess að ég afhenti honum allar eignir mínar endurgjaldslaust bara af því að hann áttaði sig á því að ég þyrfti fyrirgreiðslu.  Ég fæ ekki betur séð en það hafi einmitt hent eigendur Glitnis.  Þeir voru rændir eigum sínum í skjóli nætur.

[Marinó G. Njálsson, 29.9.2008 kl. 23:46]

Varðandi þessa 85 milljarða.  Geir leggur áherslu á að þeir séu ekki lán heldur hlutafé og Davíð segir að Glitnir hefði annars orðið gjaldþrota.  Málið er að verði  Glitnir gjaldþrota, þá lendir ríkið aftast í röð kröfuhafa sem hluthafi.  Ef um lán hefði verið að ræða, þá hefði það geta tekið veð í eigum Glitnis fyrir láninu og þannig komist nokkuð framarlega í kröfuröðinni.  Í mínum huga er ríkið því að taka meiri áhættu sem hluthafi en lánadrottinn. 

Þetta er bara ennþá eitt atriðið sem gengur ekki upp i mínum huga í þessu máli.

[Georg P Sveinbjörnsson, 30.9.2008 kl. 02:59]

Já, það er margt skrýtið í þessu og maður getur illa varist þeirri tilhugsun að tækifærið hafi verið notað til að koma þungu höggi á Jón Ásgeir fyrst að tækifærið kom upp í hendurnar á áhveðnum óvildarmönnum, miklu púðri hafði þegar verið eitt í að knésetja manninn í Baugsmálinu með hlægilegum árángri miðað við það sem lagt var upp með, kannski að þetta dugi til.

[Gunn (IP-tala skráð) 30.9.2008 kl. 08:45]

Ég er ekki sammála þér Marínó.  Þetta er á allan hátt sambærilegt við önnur bankaþrot.  Þar eru framtíðarhorfurnar oft góðar og það vantað fjármagn til skemmri tíma.

Bankinn gat ekki staðið við skuldbindingar sínar við erlenda lánadrottna það voru að falla á bankann stór erlend lán um miðjan mánuðinn.  Þetta gátu þeir ekki fjármagnað.  Eigendur bankans höfðu auðsýnilega ekki fjárhagslega burði til að standa við skuldbindingar sínar við bankann og þrot var því óumflýjanlegt.  Það hefur enginn farið varhluta af að það eru mjög skuldsett fyrirtæki sem standa að Glitni.
Það hefði verið ákaflegt veikleikamerki að senda til umheimsins á þessum tíma  með umrót á fjármagnsmörkum að íslenskur banki væri valtur  og það hefði valdið þvílíku ölduróti og hefði bitnað á hinum íslensku bönkunum og öllu íslensku fjármálalífi að mínu mati.  Mikilvægast var að koma á festu. Þetta er engin smá aðgerð ef þetta er tekið sem hlutfall af þjóðhagsstærðum ein stærsta aðgerð sem vitað er um til að bjarga banka og hlutfallslega mun stærri en það sem er talað um í Bandaríkjunum. 
Við höfum öll séð hvernig FL-group nú Stoðir hefur staðið sig í sínu fjármálaspili og þeir er komnir út í horn.  Hef ég í raun litla/enga samúð með þeim.  Því miður eru aðrir eigendur þarna einnig sem verða sárt úti.  Að afhenda þessu fólki gjaldeyrisvarasjóð Íslendinga á silfurfati er að flestra mati út í hött.  Þeir fá að halda eftir 25% af bankanum sem mér finnst ansi rausnarlegt, annars staðar þar sem opinberir aðilar hafa yfirtekið þetta er þetta yfirtekið fullkomlega því þetta er í raun og veru gjaldþrot. Við skulum heldur ekki gleyma því að þegar ríkisbankarnir voru einkavæddir fyrir 12 árum voru þeir nánast gefnir. Núna 12 árum seinna eru Glitnir komnir í þrot og þurfa björgun.  Mikilvægast er núna að róa þetta niður.  Þegar þetta álþjóðlega fjármálaóveður er yfirgengið er ráð að ganga vel frá málum, að fá stóran/öruggan og helst erlendan banka eins og Nordea eða aðra varkára og stóra skaninavíska banka til að yfirtaka þetta.  Þar sem hagsmunir skattgreiðenda og viðskiptamanna bankans eru höfð að leiðarljósi og ekki minnst stöðugleiki.  Fjárglæframenn gærdagsins fá að sigla sinn sjó. 

[Marinó G. Njálsson, 30.9.2008 kl. 12:26]

Gunn, ég er svo sem ekkert ósammála þér, en það eru veikleikamerki í bankaheiminum út um allan heim.  Að ríkið taki yfir Glitnir felur ekkert þau veikleikamerki, það er miklu fremur verið að leggja áherslu á þau með skærbleikum áherslupenna.  Og ekki bara það, Seðlabankinn er að senda út þau skilaboð, að hann er valtari í sínum aðgerðum. 

Eftir því sem upplýsingar leka út, þá koma í ljós mjög ólík viðhorf manna til þess sem gerðist.  Sumir segja að öll sund hafi verð lokuð, aðrir að um þvergirðingshátt hafi verið að ræða hjá Seðlabankanum.  Ég held að það sé mjög mikilvægt að sannleikurinn komi í ljós, sérstaklega í ljósi þess að ríkið hefur þegar hagnast um 200 milljarða á gjörningnum.  Ég neita að trúa því að það hafi verið markmiðið með þessu.

Talandi um að Stoðir séu komin út í horn vegna glæfraskapar. Það getur vel verið að fyrirtækið hafi farið út í óábyrgar fjárfestingar á undanförnum árum, en ég fæ ekki betur séð en að þar hafi verið unnið mjög vel úr þeim málum.  Félagið átti þar til í gær góða eign í traustum banka (að því að allir héldu).  Síðan er 60 milljörðum eða um 70% af eigin fé fyrirtækisins kippt í burtu með einni ákvörðun Seðlabankans.  Ég veit ekki um neinn aðila sem þolir slíkt án þess að eitthvað hrikti í.  Það merkilegasta við þetta allt, er að ríkið er búið að hagnast um nær allt sem hluthafar bankans töpuðu sem gerir yfirtökuna ennþá furðulegri.

[Marinó G. Njálsson, 6.10.2008 kl. 00:03]

Mér finnst rétt að færa það til bókar, að áhrifin af sleggjuhöggum Seðlabankans eru að koma í ljós með geigvænlegum afleiðingum.

1. Lánshæfismat þjóðarinnar féll 
2. Lokað var fyrir lánalínur annarra banka
3. Tryggingar fyrir lánum í hinum bönkunum urðu að engu
4. Það litla traust sem borið var til Seðlabankans hvarf
5. Gengi krónunnar féll með hvelli
6. Þjóðinni var ýtt út á brún hengiflugs fjármálaöngþveitis

[Georg P Sveinbjörnsson, 6.10.2008 kl. 22:58]

þeim sem lesa reglulega skrif Jóhannesar Björns á vaf hans vald.org kemur ekkert af atburðum síðasta árs og undanfarinna vikna á óvart, hann er búinn að vera að vara við því að öðruvísi gæti ekki farið í mörg ár...við litlar undirtektir, Geir Hilmar hefði betur verið fastagestue á síðunni hans líka.

[Marinó G. Njálsson, 6.10.2008 kl. 23:29]

Georg, ég sé að við Jóhannes erum á sömu línu.  Ég hef margoft skrifað um málið á þessa vegu, en verð að viðurkenna að ég hef ekki lesið skrif hans áður.

[Georg P Sveinbjörnsson, 6.10.2008 kl. 23:43]

Já, ég hef séð margt afar skynsamlega skrifað á þinni síðu síðan ég rakst fyrst hér inn.