Lýðræðisleg umræða verður að eiga sér stað

Í gær áttu sér stað umræður á Alþingi um hvort draga eigi til baka kæru á hendur Geir H. Haarde.  Ég viðurkenni það fúslega, að ég fylgdist ekki með umræðunni og kaus frekar að horfa á handbolta en fréttir.  Ég er því gjörsamleg ómengaður af þeirri umræðu sem þar átti sér stað.

Til að byrja með þá vil ég segja, að mér finnst hugmyndin galin.  Tekin var ákvörðun af Alþingi í september 2010 að fela ákæruvaldinu að skoða hvort fótur væri fyrir því að kæra Geir H. Haarde fyrir landsdóm á grundvelli ákvæði laga um ráðherraábyrgð.  Saksóknari Alþingis ákvað eftir að hafa rannsakað gögn málsins, að rétt væri að höfða mál á grundvelli 6 ákæruatriða og það var gert.  Landsdómur kom saman, málið dómtekið og ákveðið var að fjögur ákæruatriði væru dómtæk.

Höfum í huga, að ákæruvaldið, þ.e. saksóknari Alþingis, má ekki leggja fram kæru nema að líkur á sakfellingu séu taldar mjög miklar.  Saksóknari taldi svo vera um sex atriði, en verjandanum tókst að fá tveimur þeirra vísað frá dómi.  Eftir standa fjögur atriði sem Landsdómur áleit að ekki væri haldbær rök fyrir frávísun.  Það eitt ætti að senda þau skilaboð til kærandans í málinu, þ.e. Alþingis, að um réttmæta kæru sé að ræða.

Tillaga Bjarna Benediktssonar um fallið verði frá kæru eftir að Landsdómur er búinn að komast að því, að kæran sé réttmæt, er eins galin og hægt er að hugsa sér.  Málið hefði litið öðruvísi við, ef tillagan hefið komið áður en niðurstaða frávísunarkröfunnar var ljós eða bara áður en málið var dómtekið.  Að ætla að grípa inn í núna er eins og að Alþingi breyti lögum afturvirkt svo mál sem er fyrir héraðsdómi verði látið niður falla, þar sem áður ólöglegt athæfi er allt í einu löglegt.

En gott og vel, þingsályktunartillagan er komin fram.  Þá er það réttur hvers þingmanns að tillaga hans fái þinglega meðferð.  Um það snúast m.a. þingsköp fyrir utan að stjórnarskráin tilgreinir rétt alþingismanna til að leggja fram ályktanir.  Hversu vitlaus ályktun er, að mati annarra þingmanna, þá á Bjarni Benediktsson stjórnarskrárvarinn rétt til að leggja fram þessa tillögu.  Þá kemur að þingsköpun (lög nr. 55/1991), en um meðferð þingsályktana er fjallað í 45. gr. Þar segir m.a.:

Er fyrri umræðu er lokið gengur tillagan til síðari umræðu og þeirrar nefndar er forseti leggur til. Atkvæða skal þó leitað ef einhver þingmaður óskar þess, svo og ef önnur tillaga kemur fram um til hvaða nefndar málið fari.

Þarna segir hreint út að eftir fyrri umræðu skal þingályktunartillaga gagna til nefndar, sem síðan vinnur með málið áfram. 

Undir þessa málsmeðferð gangast alþingismenn, þegar þeir setjast á þing.  Það er því ekkert sorglegt við það að málið hafi farið þessa leið.  Raunar má frekar segja, að hin rökstudda dagskrártillaga um frávísun málsins, hafi verið aðför að venjum og hefðum sem birtast í þingsköpum.

Vilji einhver hluti þingmanna ekki, að þingsályktunartillaga Bjarna Benediktssonar komist til síðari umræðu og þar með atkvæðagreiðslu, þá er ekkert annað en að setjast á málið í nefndinni.  Mörg dæmi eru um að málum hefur verið stungið undir stól, þ.e. þau ýmist ekki tekin til umræðu í nefndum eða þau ekki afgreidd úr nefndunum.  Ætli þetta séu ekki örlög 95% allra þingmannamála.

Þó við séum ekki öll sammála því að einhver umræða þurfi að eiga sér stað, þá er það samt lýðræðislegur réttur hvers og eins að ræða málin.

Versta sem getur gerst fyrir lýðræðislega umræðu er að hún eigi sér ekki stað.

(Bara til að hafa það á hreinu, þá hef ég ekki tekið neina afstöðu til ákæruatriða og er í þessari færslu ekki að fjalla um ákæruna sjálfa.  Þessi færsla er um efnismeðferð.)

Afstaða til landsdómsmálsins ekki ljós

Athugasemdir

[Kristján Sigurður Kristjánsson, 21.1.2012 kl. 15:10]

Mér finnst Marinó G. Njálsson gleggsti lögskýrandi landsins. Hann talar ma. um kæru en ekki ákæru Alþingis. Þetta er alveg í samræmi við 14. gr. Sts.

[Marinó G. Njálsson, 21.1.2012 kl. 15:21]

Takk fyrir það, Kristján

[Ásthildur Cesil Þórðardóttir, 21.1.2012 kl. 15:27]

Ég hlustaði á flestar ræður og andsvör, og ég er alveg sammála þér með þetta mál, sérstaklega eftir ræðu Atla Gíslasonar.  Það er svo allt annað mál hvort þessi frávísunartillaga Bjarna verður samþykkt eða felld, í gær sigraði lýðræðið á alþingi. 

[Hrannar Baldursson, 21.1.2012 kl. 15:48]

Auðvitað er þetta galið, Marinó. Hins vegar hefur Sjálfstæðisflokknum með þessari fléttu tekist að fella ríkisstjórnina. Nú er bara tímaspursmál hvenær hún gefur upp öndina.

[Ásthildur Cesil Þórðardóttir, 21.1.2012 kl. 15:51]

Ef það var allan tímann tilgangurinn Hrannar, hefði þá ekki bara verið nær að flytja vantrauststillögu á ríkisstjórnina?

[Marinó G. Njálsson, 21.1.2012 kl. 16:00]

Ég setti þetta inn á facebook á miðvikudaginn sem athugasemd við færslu á Eyjunni:

Er krafa Bjarna Ben um afturköllun afleikur eða snilldarbragð? Ég hef velt þessu fyrir mér upp á síðkastið. Ljóst er að Alþingi hefur nákvæmlega ekkert að gera með að krukka í mál sem búið er að dómtaka. Með þvi er löggjafarvaldið að skipta sér að dómsvaldinu. Hvað er næst? Fer Bjarni Ben í smölun til að koma í veg fyrir að Sigurður Einarsson verði dregin fyrir dóm eða einhverjir aðrir sem sérstakur saksóknari eru að rannsaka? En er þetta afleikur eða pólitískt snilldarbragð? Ég hef heyrt frá mönnum sem segja að þetta sé pólitískt sjálfsmorð. Sjálfstæðisflokkurinn græði mun meira á samúðinni sem Geir fær og verði einfaldlega jarðaður af kjósendum ef hann ætli að láta löggjafarvaldið stjórna dómstólum.

Þá er það hin hliðin á peningnum. Fór Bjarni fram með tillöguna vitandi að hún kæmi af stað mikilli ólgu í stjórnarflokkunum en þó ekki meiri en svo að hún yrði felld, þó naumlega yrði. Komið hefur í ljós að stjórnarflokkarnir loga stafna á milli í skoðanaágreiningi. Menn sem ekki kunna að gera mun á málefnalegum ágreiningi og stefnumálum eru stóryrtir í fjölmiðlum og ásamt fleirum kalla á afsagnir og úrsagnir. Í þessu fellast kostir tillögunnar, þó varla séu þeir neitt snilldarbragð í bili.

Þegar fram í sækir, þá kæmi það Sjálfstæðisflokknum best að málið héldi áfram fyrir landsdómi, en hægt væri um leið að pota í veikgeðja stjórnarþingmenn sem líða ekki skoðanamun. Það verður á þeim sem ríkisstjórnin spryngur, en ekki þeim sem hugsa sjálfstætt. Þannig að til lengri tíma litið, þá gæti Bjarni Ben verið byggja upp góða stöðu, þó svo að hann sætti sig við að tapa biskup í stöðunni. (Tekið fram að þetta er ekki biskupsfórn, frekar að hann hafi leikið honum af sér.)

Er það þetta sem þú ert að hugsa, Hrannar.

[Séra Jón (IP-tala skráð) 21.1.2012 kl. 19:56]

Umræðan hafði átti sér stað! Það eru tugir þingsályktanatilagna fyrir þinginu núna. Maður er nú ekki að sjá að margar þeirra fái mikið pláss í umræðunni á Austurvelli.

Þá hlýtur að vera jafn mikilvægt að tillögur Þórs Saris um að ákærur gegn ISG, BGS og ÁM verði ræddar.

Eða eru sumar tillögur betri en aðrar?

[Arnór Valdimarsson (IP-tala skráð) 21.1.2012 kl. 21:25]

Sælt veri fólkið.

Er það svo erfitt að sjá að í þessu mái er keisarinn ekki bara nakinn heldur stendur hann eins og trúður á sprellanum fyrir framan alla?

Saksóknari málsins hefur þegar gefið út trúverðuga ákæru og birt vitnalista, sem merkilegt nokk inniheldur 1/2 Alþingis og restin eru banksterarnir sem uppvísir voru af því að MÚTA flestum vitnana.

Það er ekki sjéns frekar en að sólin sé svört að Alþingi sé á nokkurn vitmunalegan hátt eða siðferðilegan, hæft lengur til að koma að málinu aftur.

Þessi krafa hefði átt að koma fyrir dómtöku Landsdóms.

Skömm þess verður dýpri og meiri með hverju bakka klórinu.

Og ekki hjálpar það málstað þeirra að fyrir rakinn aulaskap (lack of professionalism) þá hafði Alþingi ekki dug í sér (sennilega viljandi) að framlengja ábyrgð hrunastjórnarinnar eða allavega

4menningana fram yfir úrskurð Landsdóms.

Nú er nóg komið af hrunverjum.

Burt með hvern einasta hrunaraft af OKKAR Alþingi.

Burt með 4flokka mafíuna og nýtt fólk inn takk.

[Gunnar Kristinn Þórðarson (IP-tala skráð) 22.1.2012 kl. 01:43]

Er hér verið að fullyrða að ákæruvaldið sé hjá saksóknara Alþingis, en ekki hjá Alþingi sjálfu.  Hvernig er hægt að færa rök fyrir því?

[Anna Benkovic Mikaelsdottir (IP-tala skráð) 22.1.2012 kl. 02:55]

algerlega ósammála, enda fór þessi umræða fram í sept/okt 2010 á Alþingi. Atkvæðagreiðslan var hinum venjulega borgara vonbrigði, því allir 4 ráðherrar attu að fara fyrir dóm. Það mun hinsvegar gerast með Landsdómi og eina leið Geirs (sem Haarderar = ekkert er að) til að endurheimta æru sína.

Látið vera að koma fram við hann eins og leikskólabarn. Ef ekki...drepið mig sem fyrst, sem frjálsan borgara í lyðveldisríki. Þetta er allt "show" fyrir orðatækni aðalsins til að niðurlægja mig sem venjulega manneskju. Ef þið hin hafið ekki fattað það..enn, þá munu barnabörnin ykkar það!

[Richard Ulfarsson (IP-tala skráð) 22.1.2012 kl. 08:34]

Kæri Marinó

Ertu að halda því fram að saksóknari Alþingis geti án samþykkis Alþingis fellt niður eða bætt við ákæruna á hendur Geir?

Þannig að ef saksóknari Alþingis teldi að litlar líkur á sakfellingu, þá yrði hann að fella málið niður og Alþingi gæti á engan hátt hindrað það?

[Friðgeir Sveinsson (IP-tala skráð) 22.1.2012 kl. 10:13]

"ALL ANIMALS ARE EQUAL, BUT SOME ANIMALS ARE MORE EQUAL THAN OTHERS."

Þessi gullsetning er í bókinni Animal Farm eftir Georg Orwell - Þarna er hann að lýsa því hvernig spylling verður til... Sérhagsmunapot og réttlætinu dreift misjafnt á öll dýrinn... Sögupersónan Napóleon "Svínið" sem breitti lögunum svona í sögunni kristallast í persón Bjarna Benedikssonar... Og svínin sem fylgja honum eru stuðningsmenn spyllingar...

Þessi gjörningur á Alþingi hefur ekkert með lýðræðislega umræðu að gera... Þvert á móti er þetta til að kæfa hana... Grímulaust er alþingi að lýsa frati á þjóð sína og sannleikann!!!

Það er ömurlegt að vera Íslendingur í dag... ÖMURLEGT!

[Sveinn Óskar Sigurðsson (IP-tala skráð) 22.1.2012 kl. 11:20]

Kæri Marinó

Framangreint hjá þér finnst mér hreint galið. Þú byrjar á því að segjast ekki hafa fylgst með umræðunum og þeim rökum sem málinu fylgdu. Síðar úttalar þú þig um málið út frá lögfræðilegum þáttum. Alþingi hefur fulla heimild, eins og færð vöru rök fyrir í umræðunni og í máli Bjarna Benediktssonar, til að afturkalla ákæru gegn Geir H. Haarde. Þetta hafa lögfræðingar, mjög virtir, einnig gert, m.a. prófessor Stefán Már Stefánsson.

Orð þín dæma sig sjálf.

Mbkv

Sveinn Óskar

[Séra Jón (IP-tala skráð) 22.1.2012 kl. 11:40]

Lýðræðisleg umræða þarf að fara fram!

http://blog.eyjan.is/margrett/2012/01/21/hin-sorglegu-orlog-thingmannamala/

Bendi á fyrri pistil minn. Menn völdu sér hvaða lýðræðislega umræða átti að eiga sér stað.

[Hjálmtýr V Heiðdal, 22.1.2012 kl. 11:57]

Það er stór hluti þessa máls, eins og ýmsir hafa bent á, að með þessari afgreiðslu er verið að riðlast á þrískiptingu ríkisvaldsins. Landsómur er búinn að meta ákærunar og dómtekið 4 af 6. Það er hægt að afturkalla ákæru ef efnisatriði gefa tilefni til. En annars ekki. Ef það hefði komið í ljós við nánari rannsókn að Geir var ekki forsætisráðherra umrætt tímabil þá er það veigamikið efnisatriði. En öll tiltæk gögn benda til þess að hann hafi verið löglega kjörinn kapteinn. Ákæran gegn honum var tekin gild og líkleg til sakfellingar. Í þessu ljósi skiptir ekki öllu máli hvort þingmönnun hafi tekist að smygla öðrum ráðherrum frá dómi - þeir verða í raun einnig dæmdir í þessu máli eftir því sem við á. Það munu vitnaleiðslurnar draga fram í dagsljósið. Það er þetta dagsljós sem Bjarni Ben vill ekki að falli á fortíðina.

[Marinó G. Njálsson, 22.1.2012 kl. 12:52]

Svo þetta sé á hreinu: 

Allir geta kært og því fallið frá kæru.  Aðeins ákæruvald getur ákært og því fallið frá ákæru.  Ákæruvaldinu berast á hverju ári óteljandi kærur sem aldrei er ákært fyrir.  Skýrasta dæmið um þetta eru kynferðisofbeldismál.

Alþingi kærði, það ákærði ekki.  Alþingi getur því dregið kæru til baka, en það er samt í valdi saksóknara Alþingis að ákveða eftir það hvort ákæra sé dregin til baka.  Raunar er ákæruvaldinu skylt að halda áfram með ákæru, ef það telur að refsivert brot hafi verið framið.

Eftir að kæra Alþingis barst til saksóknara Alþingis, bar honum að rannsaka málið sjálfstætt til að ákveða hvort kæran varðaði við lög og hvort meiri líkur en minni væru fyrir því að sakfelling fengist úr málarekstrinum.  Saksóknari Alþingis gat því ákveðið, áður en ákæra var gefin út, að vísa bæri kæru Alþingis frá.

Dæmi eru um að ákæruvaldið hafi haldið áfram með ákæru þrátt fyrir að kærandi hafi fallið frá kæru sinni.

[Marinó G. Njálsson, 22.1.2012 kl. 12:58]

Sveinn Óskar, þú ert alltaf jafn málefnalegur eða hitt þó heldur.  Hvernig væri að halda bullinu í þér annars staðar?  Ég man ekki eftir einu innleggi frá þér hér á þessa síðu eða annars staðar sem þú skrifar sem hefur haft snefil af rökvísi í sér.  Hver tilgangur er hjá þér að koma inn á þessa síður til þess eins að kom með ávirðingar í minn garð, er mér hulin ráðgáta.  Vinsamlegast haltu þinni "visku" frá þessari síðu eða a.m.k. farðu að temja þér kurteisi.

[Hjálmtýr V Heiðdal, 22.1.2012 kl. 13:38]

Það er rétt Marínó - kæra er ekki það sama og ákæra. Maður þarf að vanda sig.

[Richard Ulfarsson (IP-tala skráð) 22.1.2012 kl. 14:50]

Kæri Marinó

Þannig að þú er ósammála úrskurði Landsdóms frá 3/10/2011, sem segir að „Saksóknari Alþingis hefur hvorki  ákæruvald í málinu né hefur hann forræði á því hvers efnis ákæran er.“?   

http://www.sakal.is/media/skjol/Urskurdur-landsdoms-03-10-2011.pdf

[Marinó G. Njálsson, 22.1.2012 kl. 14:59]

Richard, hafi Landsdómur sagt þetta, þá er ég greinilega að snúa hlutunum á haus og biðst forláts á því.

[Gunnar Kristinn Þórðarson (IP-tala skráð) 23.1.2012 kl. 02:59]

Þótt að sakamálalöggjöfin eigi að gilda eftir breytingar um það efni árið 2009, þá er ekki annað hægt að lesa út úr sakamálalögunum að saksóknari Alþingis sé ekki ákæruvaldið.  Væri saksóknari Alþingis með ákæruvaldið væri það kýrskýrt í lögunum sjálfum:

"18. gr. Ákærendur eru ríkissaksóknari, héraðssaksóknari og lögreglustjórar. Að auki, í umboði þeirra, vararíkissaksóknari, varahéraðssaksóknari, saksóknarar, aðstoðarsaksóknarar og saksóknarfulltrúar, svo og löglærðir aðstoðarlögreglustjórar."

[Eggert Guðmundsson, 23.1.2012 kl. 16:16]

Ég vil benda fólki á að lesa sératkvæði Ástríðar Grímsdóttur í úrskurði Landsdóms frá 3. okt. 2011.- Þar fjallar hún um vanhæfiskröfuna.