Brýnt að grípa til aðgerða strax

Heimilin í landinu hafa í nærri tvö ár mátt líða fyrir hækkun höfuðstóls lán vegna verðbólgu og lækkandi gengis krónunnar.  Fyrir ári var staðan orðin svo slæm að Íbúðalánasjóður ákvað að kynna ýmsar aðgerðir fyrir heimili í greiðsluerfiðleikum og síðan hefur ástandið bara versnað.  Í október kynnti talsmaður neytenda þáverandi félagsmálaráðherra tillögur sem miðuðu að því að draga úr greiðslubyrði lántakenda.  Ekkert gerðist þá.  Fjölmargir aðilar skoruðu á næstu vikum og mánuðum á fjármálastofnanir og stjórnvöld að gera eitthvað til styrktar heimilunum, en fátt gerðist.  Það var ekki reynt að sporna gegn auknu atvinnuleysi eða tekjusamdrætti heimilanna.  Stjórnvöld stóðu máttvana frammi fyrir veikingu krónunnar og verðbólgunni sem því fylgdi.

Það var í þessum jarðvegi sem Hagsmunasamtök heimilanna urðu til.  Markmið samtakanna var og er að lán heimilanna verði leiðrétt, þannig að verðbætur umfram verðbólgumarkmið Seðlabanka Íslands verði bakfærðar og að gengistryggðum lánum verði breytt í verðtryggð lán frá lántökudegi.  Samtökin telja þessar kröfur sanngjarnar í ljósi þeirra upplýsinga sem komið hafa fram á undangengnum mánuðum um það sem er ekki hægt að kalla neitt annað en sukk og svínarí fjármálafyrirtækja og eigenda þeirra.  Hreiðar Már sagðist ekki þurfa að biðja þjóðina afsökunar, en þar skjátlaðist honum.  Hann og hans líkar hafa lagt hagkerfið í rúst.  Hann og hans líkar hafa með óábyrgum aðgerðum veikt krónuna og steypt þjóðfélaginu í botnlaust skuldahít. Við hjá Hagsmunasamtökum heimilanna viljum að hin nýju afsprengi fjármálafyrirtækjanna, sem settu allt í uppnám, bæti heimilunum í landinu þann skaða sem Hreiðar Már og hans nótar ollu okkur.

Það er alveg á hreinu að uppbygging íslensks samfélags getur ekki átt sér stað nema heimilin taki þátt í henni.  Þau gera það ekki við núverandi aðstæður.  Tekjutap heimilanna í kjölfar hruns bankanna hefur verið gríðarlegt.  Sífellt stærri hluti ráðstöfunartekna fer í afborganir lána sem eru í engu samræmi við þær forsendur sem lágu að baki lántökunni.  Höfum í huga að báðir aðilar vissu um þessar forsendur og það leysir ekki lánveitandann undan ábyrgðinni að "shit happens".  Í þessu tilfelli var annar samningsaðilinn 100% ábyrgur fyrir því sem gerðist, þ.e. lánveitandinn, og það er því óeðlilegt að hinn aðilinn eigi að bera tjónið.  Þessu til viðbótar, þá eru nýju afsprengin að taka lánasöfnin yfir með verulegum afslætti sem eðlilegt er og sjálfsagt að gangi til lántakenda.  Raunar hef ég vissu fyrir því, að erlendir kröfuhafar séu mjög óánægðir með þá ætlun nýju bankanna að innheimta öll lán að fullu, þrátt fyrir að hafa fengið þau með afslætti.

Uppbyggingin verður ekki nema með hjálp heimilanna.  Það eru jú heimilin sem bera ábyrgð á stórum hluta neyslu í samfélaginu, leggja ríki og sveitafélögum til tekjur og eru öflugur þátttakandi í fjárfestingum.  Sá samdráttur sem hefur orðið í þessum liðum gerir ekkert annað en að auka á kreppuna.  Því er brýnt að snúa þessu við.  Það verður ekki gert meðan greiðslubyrði lánanna þyngist.  Það verður ekki gert meðan sífellt stærri hluti heimilanna þarf að draga úr neyslu og stöðva allar fjárfestingar. 

Ávinningurinn af því að leiðrétta lán heimilanna er langt umfram þann hugsanlega kostnað sem af því yrði.  Þetta hafa hagfræðingar og ráðamenn víða um heim áttað sig á.  Þetta höfum við hjá Hagsmunasamtökum heimilanna fyrir löngu áttað okkur á.  Nú er kominn tími til þess að íslensk stjórnvöld átti sig líka á þessu.

Það eru til margar leiðir til að leiðrétta lán heimilanna.  Talsmaður neytenda stakk upp á gerðardómi.  Hagsmunasamtök heimilanna hefur stutt þá hugmynd.  Önnur leið er að fara með prófmál fyrir dómstóla og sjá hver niðurstaðan verður.  Við erum sannfærð um að heimilin munu vinna þau mál.  T.d. banna lög nr. 38/2001 tengingu íslenskra fjárskuldbindinga við dagsgengi erlendra gjaldmiðla.  Hvort sem við látum reyna á hugmynd talsmanns neytenda eða förum einhverja aðra leið, þá eru orð til alls vís.  Hagsmunaaðilar á báðum hliðum þessa máls verða að hittast og ræða þetta í alvöru.  Við höfum ekkert að gera við viðmælendur sem telja sig ekkert geta gert (sbr. ummæli félagsmálaráðherra um að ekkert í mannlegu valdi geti leiðrétt lánin) og hlustum ekki á "þetta er ekki hægt".  Það er nefnilega þannig, að sé viljinn fyrir hendi, þá má finna sameiginlega lausn.

Ræða stöðu heimilanna

Athugasemdir

[Tómas Ibsen Halldórsson, 21.8.2009 kl. 16:48]

Rétt er það Marinó, íslenskt hagkerfi og ríkissjóður Íslands verða ekki endurreist með gjaldþrota fjölskyldum og fyrirtækjum.  Því fyrr sem ráðamenn átta sig á þessu því betra.  Núverandi stefna er dauðadómur fyrir íslenska þjóð.

[Erla (IP-tala skráð) 21.8.2009 kl. 17:31]

Það flæktist ekki svona mikið fyrir stjórnvöldum að ákveða að greiða allar innistæður upp í topp og dæla fjármunum inní peningamarkaðssjóðina.

Undarlegur andskoti.

[Benedikt Helgason (IP-tala skráð) 21.8.2009 kl. 19:42]

Fínn pistill eins og vanalega Marínó.  Veit einhver hver staðan er í málaferlum Björns Þorra?

[Ægir Óskar Hallgrímsson, 22.8.2009 kl. 00:10]

Þetta pakk ætlar ekkert að gera nokkurn skapaðann hlut, fjármagnseigendur eru búnir að fá sinn skammt, svo ekki sé minnst á þessa 200 milljarða í sjóð9 hjá Glitni fyrir áramót, og svo segir Árni Páll að engar niðurfellingar verði...en svo vill hann setja 10 milljarða í BYR þar sem hann er hluthafi...þvílíkt glæpahyski.

[sr (IP-tala skráð) 22.8.2009 kl. 01:06]

Enn og aftur og ný búinn, þakka þér fyrir góðan pistil og samantekt.

Þú ert betri en allt heilbrigðiskerfið, amk fyrir geðheilsuna mína! ;-)

[Arnór Baldvinsson, 22.8.2009 kl. 15:44]

Góður pistill eins og venjulega.  Gott að sjá þig aftur á blogginu.  Ég var farinn að hafa áhyggjur af að þú værir farinn í bloggfrí og hvað gera bændur þá! :)

Þetta getu- og aðgerðaleysi minnir mig svolítið á sögu sem Hákon heitinn Aðalsteinsson sagði í bók sinni "Það var rosalegt".  Hann segir þar sögu af Friðfinni Krisjánssyni sjómanni frá Húsavík.  Hann var eitt sinn á bát í slæmu veðri og báturinn fór að leka og engin skip nógu nálægt til að hjálpa.  Dælurnar höfðu ekki undan svo allir voru settir í að ausa.  Eftir nokkra hríð við austur sagði einn skipverjinn "Þetta tekst aldrei, við erum orðnir svo þreyttir"  Þá herti Friðfinnur austurinn og spurði: "Haldið þið að það sé eitthvað verra að deyja lúinn"  Við þessa skörpu athugasemd tóku menn við sér og tókst að halda bátnum á floti þar til aðstoð barst. ("Það var rosalegt", bls. 50)

Mér finnst eins og að (amk. sumir) íslendingar séu að verða eins og skipverjinn í sögunni sem var á því að gefast upp því ástandið væri vonlaust.  Ég held að ráðaleysi og rugl stjórnvalda fram og til baka undanfarið tæpt ár ráði þar miklu.  Það hefur, að mínu mati amk., ekki komið fram neinn sterkur leiðtogi til þess að stjórna landinu og tala dug í almenning.  Þó ég sé ekkert sérstaklega sammála Steingrími J. í pólitík, þá verð ég þó að segja að mér finnst hann hafa staðið sig nokkuð vel í þeirri orrahríð sem þetta Icesave mál hefur verið.  Hans hlutverk hefur sannarlega ekki verið öfundsvert. 

Kveðja frá Port Angeles,

[Marinó G. Njálsson, 22.8.2009 kl. 15:50]

Nei, Arnór, ég var ekki kominn í bloggfrí.  Ég bara nennti ekki að skrifa meira um Icesave.  Skrapp að vísu út úr bænum í nokkra daga og svo er ég að byggja og í tekjuöflun.

Sko, það hefur heil kynslóð stjórnmálamanna verið alin upp við að best sé að gera ekki neitt og láta vandamálin leysast án íhlutunar stjórnmálamanna.  Líklegast er það málið í þessu tilfelli.  Stinga hausnum í sandinn og láta sem ekkert sé að.

[ElleE (IP-tala skráð) 22.8.2009 kl. 17:40]

EKki vil ég kæri Marinó beiðni frá neinum þeirra um fyrirgefningu.   Myrkraverk þeirra lýsa fólki sem hefur ekki getu til að finna til með öðrum, iðrast eða skammast sín fyrir illgjörðir gegn öðrum.   Þó vil ég að þeir verði allir sóttir til saka og rukkaðir og ef þeir geta ekki borgað, settir í vinnu fyrir skuldunum eins lengi og það tekur.   Og fyrst lokaðir inni og lyklinum hent í sjóinn.   Þeim verði gert að vinna fyrir skuldunum innilokaðir. 

Líka, að fjármálastofnununum sem fengu að ræna alþýðu með aðstoð AGS og ríkisins, verði gert að skila þýfinu með dráttarvöxtum og helst þjáningabótum.    Persónulega hef ég fyrir löngu hætt að halda að viti sé komandi fyrir þann lokaða og þvergirðingslega Árna Pál.   Hann er ógagn.   Persónulega ætla ég að bíða dómskúrskurðar úr hópmáli, fáist ekki viðunandi niðurstaða frá Neytendastofu eða Talsmanni neytenda.   

[Haukur Nikulásson, 23.8.2009 kl. 11:03]

Ekki vantar að þú vinnur í þessu eins og kría í mannaskít. Takk fyrir það Marínó.