Heimilin eiga að fjármagna bankana með fasteignum sínum

Ríkisstjórnin er rétt orðin 48 tíma gömul, þegar í ljós kemur að hún hefur ekkert upp á að bjóða.  Bæði Jóhanna Sigurðardóttir og Gylfi Magnússon hafa sagt að ekkert verði gert til að létta af heimilunum þeim mikla skuldaklafa sem efnahagsóstjórn síðustu ára hefur skellt á þau.  Finnst mér fljótt falla á heilagaleika Jóhönnu við stólaskiptin.

Ég skil vel að endurfjármagna þurfi bankakerfið, en að rétta einum hópi háar upphæðir á kostnað annarra er út í hött.  Ég skil ekki af hverju innistæðueigendur eigi að fá tjón sitt bætt meðan íbúðaeigendur eiga bera sitt að fullu.  Ef einhver getur skýrt þetta út fyrir mér, þá er ég ekkert nema eyrun.  Hver eru rökin fyrir því að ríkissjóður leggi innistæðueigendum til tugi, ef ekki hundruð milljarða hér á landi og erlendis, en þeir sem lögðu sparifé sitt í steinsteypu eiga að tapa sínu bótalaust?  Ég er ekki að fara fram á neitt annað en að jafnræðis sé gætt á milli sparnaðarforma.

Sparnaðarformin eru fleiri en þessi tvö.  Þar má nefna hlutabréfaeign, lífeyrissparnaður, skuldabréf og peningamarkaðssjóðir.  Vissulega eru fleiri leiðir, en ég læt þessar duga.  Ríkisstjórn Íslands ákvað í fljótræði við setningu neyðarlaganna, að ein sparnaðarleið ætti að njóta ríkisverndar.  Allar aðrar sparnaðarleiðir eiga á hinn bóginn að blæða fyrir efnahagsóstjórn undanfarinna ára.  Eigið fé okkar í húseignum okkar á að brenna upp, vegna getuleysis Seðlabanka Íslands og ríkisstjórnarinnar að halda jafnvægi í hagkerfinu.  Hlutafjáreign almennings (ég geri greinarmun á fagfjárfestum og almenningi) fær að hverfa óbætt, vegna þess að stjórnvöld létu það gerast að bankakerfi landsins hrundi.  Það er í lagi að hluti af lífeyrissparnaði landsmanna glataðist vegna þess að hlutabréfa- og skuldabréfaeign þeirra í bönkunum urðu verðlaus á einni nóttu.  Ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks og Samfylkingarinnar gerði í buxurnar, þegar kemur að efnahagsstjórn undanfarinna 20 mánaða.

Það á eftir að koma í ljós hve mikið rangar ákvarðanir bankanna spila í þessum hildarleik.  Ætla ég ekkert að draga úr ábyrgð þeirra.  Það á líka eftir að koma í ljós hve stóran hlut röng peningamálastjórn Seðlabankans skipti, þó ég hafi það á tilfinningunni að áhersla rannsóknaraðila verði ekki mikil á þeim þætti.  Að ég tali nú ekki um jábræðrakór stjórnmálamanna með útþenslu bankanna.

Ætli núverandi ríkisstjórn aðeins að bjarga einu sparnaðarformi og láta öll hin sigla sinn sjó, þá var verr af stað farið en heima setið. 

Mjög margir sem eru í erfiðleikum með húsnæðislánin sín áttu ekkert val.  Þetta fólk var í leit að húsnæði.  Verð fasteigna hafði hækkað mikið og tók þau lán sem buðust.  Sum hjá Íbúðalánasjóði, önnur hjá bönkum og öðrum fjármálafyrirtækjum.  Nú hafa þessi lán hækkað um hátt í 25% á 18 mánuðum.  Hvers á þetta fólk að gjalda?  Var það ekki á ábyrgð ríkisstjórnarinnar og Seðlabanka að halda verðbólgunni í skefjum?  Var það ekki hlutverk Seðlabankans að halda genginu stöðugu?

Það er ákaflega seigur misskilningur, að vandi heimilanna hafi byrjað við fall bankanna.  Svo er alls ekki.  Vandi heimilanna er búinn að vera stigvaxandi undanfarin 8 ár.  Frá því að Seðlabankinn tók upp verðbólgumarkmið sín hefur vísitala neysluverðs hækkað úr 204 stigum í 334,8 stig eða tæp 65%.  Á þessu tímabili hefur Seðlabankinn örsjaldan náð að halda verðbólgunni innan markmiða sinna.  Ef Seðlabankanum hefði tekist til eins og hann ætlaði sér hefði hækkun verðbólgan á þessu tíma (frá 1. apríl 2001 til dagsins í dag) verið innan við 22%.  Það er þessi 43% munur sem er vandamálið og síðan má bæta við það, að samkvæmt rannsóknum Seðlabankans, þá hafa verðbætur á lán verið ofmetnar um 0,5-2% á ári, sem gerir á bilinu 4 - 17% á þessum tæpum 8 árum.  Þetta er vandi heimilanna vegna verðtryggðra lána, ekki fall bankanna.  Verðbólgan frá því að bankarnir féllu mælist bara 6,1%, en næstu 12 mánuði þar á undan mældist hún 15,5%.  Það er nærri því tvöföld sú verðbólga sem búast má við frá október 2008 til október 2009 og þre- til fimm föld sú verðbólga sem búast má við næstu 12 mánuði.

Síðan heldur þetta áfram með því að Seðlabanka og fjármálafyrirtækjum er bjargað með því að kaupa af þeim skuldabréf útgefin af gömlu bönkunum.  Eða er það þannig, að þar sem Seðlabankinn fékk ekki lán fjármálafyrirtækjanna að fullu greidd, þá skulda þau Seðlabankanum ennþá þessa 70 - 75 milljarða sem nemur afslættinum sem ríkissjóður fékk.  Þannig er því farið með húseigendur sem missa húsnæði sitt á nauðungarútsölu.  Það er svo merkilegt, að hægt hefði verið að bjarga heimilunum með þessari aðgerð ríkissjóðs til stuðnings Seðlabankanum, eins og ég hef útskýrt áður (sjá Tillaga um aðgerðir fyrir heimilin).

Ef það er niðurstaðan að ekki á að bjarga heimilunum með niðurfærslu skulda, þá hvet ég Hörð Torfason til að halda áfram með fundina sína á laugardögum.  Ég hvet jafnframt fólk til að láta í sér heyra og taki upp þráðinn sem frá var horfið við að berja á búsáhöldum.  Ef það er ætlun ríkisstjórnar Jóhönnu Sigurðardóttur að keyra heimilin í gjaldþrot, þá þarf að kæfa þær hugmyndir ekki seinna en strax.

Ég hvet fólk að skrá sig í Hagsmunasamtök heimilanna, því við ætlum að berjast með kjafti og klóm gegn þessu óréttlæti.  Við ætlum ekki að láta það líðast að heimilin verði látin fjármagna endurreisn bankakerfisins með fasteignum sínum.

Athugasemdir

[ábs (IP-tala skráð) 3.2.2009 kl. 23:06]

Ef venjulegar bankainnistæður eru ekki tryggðar verður aldrei aftur hægt að halda uppi eðlilegri bankastarfsemi, a.m.k. ekki næstu áratugina. Þannig að þetta snýst ekki bara um réttlæti heldur það sem gerlegt er.

[Offari, 3.2.2009 kl. 23:06]

Ég verð að viðurkenna að ég get ekki svarað þér hvert réttlætið fór. Það er ákaflega einkennilegt ef ríkstjórnin ætlast til þess að gjaldþrota heimilin taki líka á sig skuldir bankana.

Ég varð fyrir vonbrigðum með nýju stjórnina ef hún heldur að 6 mánaða frestun á gjaldþrotum heimilana leysi einhvern vanda. Ég átt von á skilnigi á vandamálinu. Til að hægt sé að endurreisa þess þjóð þarf fólk en ekki gjaldþrota fjölskyldur.

[Gísli Ingvarsson, 3.2.2009 kl. 23:46]

Það hafa náttúrulega allri gert sér grein fyrir að þetta eru gífurlegar skuldir sem um er að ræða.

Borgunarmenn fyrir þeim erum við ekki nema að slá af lífskjörum okkar svo um munar í amk áratug kannski lengur. Stjórn til 2ja mánaða breytir þar engu um. Leiðin sem verður farin verður að láta þjóðina borga. Svo verður það að koma í ljós hvernig það mun ganga ef unga fólkið neitar að vera með í reikningnum og fer úr landi. Við það er ég mest hræddur.

Það er rétt athugað að innistæðueigendur, lífeyrirsjóðir, og hverjir sem er geta ekki fengið sitt að fullu bætt og íbúðareigendur í skuldum eiga að borga upp í topp einsog ekkert hafi í skorist.

Það er verið að reyna að fá okkur til að trúa hinni gömlu þjóðsögu að peningarnir séu þrátt fyrir allt öruggastir í bankanum. Menn eru hræddari við að þrot bankanna muni bara flýta fyrir þroti heimilanna.  Hér er nú aftur vandamálið hvort kemur á undan hænan eða eggið.

[Marinó G. Njálsson, 3.2.2009 kl. 23:47]

Gústi, eðlileg bankastarfsemi hefur ekki verið hér á landi í mörg ár.  Hér er búið að vera við lýði stjórnlaust bankakerfi, sem hefur leikið sér með eigur okkar eins og monopoly spil.

Þú mátt ekki misskilja mig, að ég vilji ekki að sparifjárinnistæður séu tryggðar upp að ákveðnu marki.  Ég vil bara fá sömu tryggingu fyrir annað sparnaðarform.  Ég geri greinarmun á fjárfestingu og sparnaði, svo það sé á hreinu.  Og ég er ekki að fara fram á að ávöxtun sé tryggð.  En ég vil að sömu reglur gildi um allan sparnað.

Það er fullt af fólki að tapa tugum milljóna á hækkun höfuðstóls lánanna sinna.  Ekkert bendir til þess að þetta fólk hafi farið óvarlega eða tekið óþarfa áhættu.  Það einfaldlega treysti á að stjórnvöld og Seðlabanki væri vandanum vaxin.  Það treysti á að hagur hins almenna viðskiptavinar færi saman með hag bankanna.  Svo kom í ljós að þetta fór ekki saman og bankarnir hrundu.  Við hrun þeirra og í aðdraganda þess brunnu upp eignir fólks til hægri og vinstri.  Einhverra hluta vegna ákvað ríkisstjórnin að verja sumar eignir, en ekki aðrar.  Ég get ekki séð að það standist jafnræðisákvæði stjórnarskrárinnar og það sem meira er, að ýmsir aðilar úti í heimi töldu það ekki standast EES samninginn. Við erum því að blða fyrir þetta á margan hátt.

Þú segir að þetta snúist um hvað er gerlegt.  Well, það var gerlegt að setja 270 milljarða inn í Seðlabankann og losa fjölmörg fjármálafyrirtæki við skuldir við Seðlabankann upp á 350 milljarða.  Þetta var að mestu tapað fé fyrir fjármálafyrirtækin, en það er þó ekki víst.  Ég hef lagt til að fjármálafyrirtækin verði látin skipta á þessum bréfum og hluta af veðlánum vegna heimilanna.  Þau lán eru alveg jafn tapað fé og skuldabréf gömlu bankanna.  Dæmi eru um að banki hafi fengið 15 milljónir upp í 42 milljóna skuld við nauðungarsölu eða tæp 36%.  Bankinn mun hafa kostnað af þessari eign þar til að hún selst.  Hann á að vísu kröfu á skuldarann upp á 27 milljónir sem hann vafalaust mun elta uppi til dauðadags og eftir það á dánarbúið nema hann geri það eina rétta sem er að afskrifa skuldina.

[Páll A. Þorgeirsson (IP-tala skráð) 3.2.2009 kl. 23:55]

Virkilega góð grein hjá þér.

Kannski það sé rétt með hana Jóhönnu, hún tali of mikið en framkvæmi í raun minna.  Eins er það með Gylfa Magnússon sem virðist hafa breytt skoðun sinni, en fyrir c.a. mánuði sagði hann að "útilokað væri annað en að afskrifa þessar upphæðir" enda kæmi almenningur ekki til með að geta greitt þær og það væri ódýrasta og besta lausnin fyrir "alla" að afskrifa þær strax.  Hann ætlar sem sagt að velja verri og dýrari leiðina.  Hvalveiðar eða ekki hvalveiðar, álver eða ekki álver virðist vera ofar hjá KH og ÖS en "fyrirtæki og heimili" landsins.  Ég hef ekki góðar tilfinningar fyrir þessari ríkisstjórn. 

[Marinó G. Njálsson, 4.2.2009 kl. 00:18]

Ég var að hlusta á Gylfa Magnússon á netinu, þar sem hann segir að bankarnir munu ekki þola niðurskrift skulda.  Hvaða bull er þetta?  Það er ekki liðinn mánuður frá því að greinilega eins hver annar Gylfi Magnússon, mig minnir að hann hafi kennt við Háskóla Íslands, hélt því fram að þetta væri eina leiðin. 

Ég skil ekki að það sé betra að hafa hálf ónýtar veðskuldir í bókum sínu, sitja uppi með verðlitlar eignir og eltast við skuldara um aldur og ævi, en að færa hluta skulda strax í afskriftarsjóð og skilja skuldarann eftir með viðráðanlegar skuldir. Hvernig stendur á því að bankarnir standa betur í fyrra tilfellinu en hinu síðara?  Ég hélt ég hefði nú ágætis skilning á reikningshaldi til að sjá, að bankarnir eru líklegast verr staddir í núverandi ástandi, en ef farið er í niðurskriftir og afskriftir.  Því fyrr sem kerfið kemst í eðlilegt ástand, þess betra.

[Solla (IP-tala skráð) 4.2.2009 kl. 00:43]

Það er reyndar gríðarlega villandi að tala um kaup á húsnæði sem sparnaðarform, sem það er alls ekki.

Held að afskriftir skulda einstaka skuldara sé ekki lausn. Vonandi hafa samtök þeirra sem vilja berjast fyrir heimilin betri hugmyndir, annars er þetta tapað stríð.

[Benedikta E, 4.2.2009 kl. 01:01]

Marinó - Ég er ekki sammála þér að bera saman skuldara og sparifjár eigendur - með því verða kröfurnar ómarkvissar - og styrkir stöðu bankanna -  þegar einn tegund kröfuhafa er stillt fram á mót öðrum ólíkum - af þeim sjálfum. Skuldarar eiga aftur á móti að eiga - jafna stöðu til niðurfellinga sinna skulda - fyrir því þarf að berjast - þar á ekki að líða  mismunun.                                                                                            Sumir eru bæði með skuldir og stolið sparifé.Sparifjáreigendur eiga kröfu á því að bankinn standi skil á sparifé - sem honum hefur verið treyst fyrir - ekki að skila því að hluta til - heldur öllu sem honum var treyst fyrir - upp á krónu.

[Arinbjörn Kúld, 4.2.2009 kl. 08:37]

Gæti ekki orðað þetta betur. Vel gert.

[Marinó G. Njálsson, 4.2.2009 kl. 09:38]

Benedikta, ég er að bera saman aðgerðir ríkisstjórnarinnar til að verja sparifé fólks á innistæðureikningum og sem eigið fé í fasteign.  Ég er ekki að stilla hópunum hverjum upp á móti öðrum.  Gagnrýni minni er beint að stjórnvöldum.

Þú segir að bankarnir eigi ekki að komast upp með að "stela" sparifé.  Eiga bankarnir eitthvað frekar að komast upp með að leika sér með krónuna, fella hana til að mynda fyrst gengishagnað og síðan verðbætur og láta okkur sem engu ráðum sitja uppi með tapið. 

Ég hef enga trú á því að fall krónunnar hafi verið einhver tilviljun. Eftir því sem ég skoða málið betur, þá er eina haldbæra skýringin sem ég hef sú, að fall krónunnar hafi verið hluti af leiknum.  Bankarnir áttu miklar eignir í erlendum skuldum heimilanna og fyrirtækja.  Þeir tóku upphaflega erlend lán vegna þessa, en gerðu vaxtaskiptasamninga við útgefendur jöklabréfa, þannig að skuldbindingar þeirra eru núna í íslenskum krónum.  Til þess að eiga fyrir vöxtum jöklabréfanna, þá dugðu vextir af erlendu lánum heimilanna og fyrirtækjanna ekki lengur og eina leiðin til að skapa tekjur var að fella gengið.  Greiðslan sem átti að vera 100 þúsund varð allt í einu 200 þúsund og hagnaður bankans því 100 þúsund.

[Sigurður M Grétarsson, 4.2.2009 kl. 09:49]

Það er tvennt ólíkt að fella niður að hluta skuldir hjá fólki, sem klárlega getur ekki borgað skuldir sínar að fullu og það að fella niður hluta skulda hjá fólki, sem getur borgað skuldir sínar þó þær hafi hækkað og greiðslubyrði þeirra þyngst.

Það er því stór munur á því að lækka skuldir íbúðaeigenda yfir línuna eins og margir hafa krafist og því að setja lög um greiðsluaðlögun fyrir fólk, sem ekki ræður við skuldir sínar eins og ríkisstjórnin ætlar að gera. Það að lækka skuldir yfir línuna er einfaldlega allt of dýr leið fyrir fjármálakerfi, sem er í rúst en gerir samt allt of lítið fyrir þá, sem verst eru staddir. Þá er viturlegra að setja alla þá upphæð, sem til skiptanna er í þetta verkefin í að bæta stöðu þeirra, sem eru virkilega í fjárhagsvandræðum.

Höfum í huga að gagnvart þeim, sem keypt hafa íbúðir sínar fyrir töluverðu síðan er sú netó eign í íbúð þeirra, sem hefur brunnið upp síðast árið að mestu eða öllu leyti til komin með sama hætti og hún er nú að fara. Hún myndaðis þannig að íbúðaverð hækkaði meira en neysluvísitalan. Í rúman áratug á undan upphafi árs 2008 hafði húsnæðisverð hækkað talsvert umfram neysluvístölu á hverju einasta ári.

Það er því ekki stór hluti íbúðaeigenda, sem er í þeirri stöðu að lánin á íbúð þeirra hafi hækkað meira en verð íbúðairnnar síðan þeir keyptu íbúðina. Beinum aðstoðinni til þess hóps en verum ekki að lækka skuldir þeirra, sem eiga íbúð, sem hefur hækkað meira að verðgildi en lánin á íbúðinni síðan þeir keyptu hana. Hvað þann hóp varðar er að mínu mati nóg að gert með að lækka greiðslubyrði lánnanna ef þeir ráða illa við hana.

[Ómar Sigurðsson (IP-tala skráð) 4.2.2009 kl. 09:56]

Það er sorglegt að hlusta á þetta lið sem komið er í ríkisstjórn út á digurbarkalegar yfirlýsingar á síðustu misserum. Nú er ekki hægt að gera það sem þeir sögðu að væri eina færa leiðin fyrir mánuði síðan. Það þurfti aðeins fjörutíu og átta tíma setu til að opinbera það að þetta var allt saman lýðskrum. Það er slæm tilfynning sem fylgir þessari ríkisstjórn.

[EE elle (IP-tala skráð) 4.2.2009 kl. 10:55]

Kærar þakkir.  Vel skrifað.

[Adriana Karolina Pétursdóttir (IP-tala skráð) 4.2.2009 kl. 12:15]

Ég er sko algjörlega sammála þér í öllu Marinó. En ég spyr: að fella niður lánin er dýrt og ég geri mér svo grein fyrir því, en er ekki hægt að lækka greiðslubyrði fólk (bæði þeirra sem eru í greiðsluerfiðleikum og einnig hína sem er að greiða og greiða en lánin hækka samt og eignastaða þeirra er að gufa upp). Hver er hín rétta leiðin, þannig að jafn gangi yfir alla?

[Marinó G. Njálsson, 4.2.2009 kl. 12:27]

Það er búið að framkvæma ýmsar dýrar aðgerðir upp á síðkastið.  T.d. er ríkissjóður búinn að afskrifa 250 milljarða vegna óinnheimtanlegra skuldabréfa gömlu bankanna.  Óljóst er hvað skuldbinding ríkissjóðs vegna sparifjáreigenda eða þeirra sem áttu peninga í peningasjóðum.  Mér skilst líka að sænska þingið hafi sett það sem skilyrði, að lán frá þeim færi til að aðstoða heimilin.

Annars var mér bent á sérlega áhugaverðan punkt áðan.  Það er ekki víst að veðskuldabréf séu framseljanleg á milli gömlu bankanna og þeirra nýju nema með samþykki skuldarans.  Þetta mun að vísu sérstaklega eiga við um skuldabréf fyrirtækja.

[Sigurður M Grétarsson, 4.2.2009 kl. 12:52]

Ég er ekki lögfræðingur þannig að kanski er ég að bulla hérna en mér finnst ólíklegt að jafnvel þó í skukdabréfi sé ákvæði um að ekki megi framselja öðrum aðila skuldabréfið nema með samþykki skuldara þá eigi það ekki við þegar eigandi skuldabréfsins er orðin gjaldþrota og skuldabréfið þar með orðið að eign þrotabús. Þegar þrotabúið er á endanum gert upp þá er upphaflegur eigandi skuldabréfsins ekki legngur til og því verður skuldabréfið óhjákvæmilega eign einhvers annars aðila.

Ef þetta er ekki rétt er hins vegar lítið mál að redda því. Þá kaupir nýji bankinn einfaldlega kennitölu gamla bankans út úr þrotabúinu og rekur þar dótturfyrirtæki, sem á öll skuldabréfin, sem ekki má framselja á aðra.

[Marinó G. Njálsson, 4.2.2009 kl. 12:59]

Sigurður, lykilatriðið hér er að gömlu bankarnir eru ekki gjaldþrota og því er ekki verið að skipta gjaldþrotabúi, þó vissulega sé um nokkurs konar þrotabú að ræða.  Þeir eru í skilanefnd, sem er allt annað fyrirbrigði.

Mér skilst að einhver svona tilfelli séu í gangi og það sé meðal annars að tefja fyrir mati á eignum nýju bankanna.

[Þóra (IP-tala skráð) 4.2.2009 kl. 13:48]

Takk Marínó ætla að skrá mig!  Þessi færsla er eins og töluð úr mínu hjarta.  Það eru margir í sárum! 

[Sveinn Valdimar Ólafsson, 4.2.2009 kl. 14:05]

Í öðrum löndum eru fasteignalán með breytilegum vöxtum háð verðbólgustigi.  Man t.d. eftir að minn prófessor í Virgina Tech, USA tók lán sem var með um 8% til 12% breytilegum vöxtum háð verðbólgu.  Fari verðbólga uppfyrir þessi mörk tapar lánadrottinn en skuldari er um leið að borg "ofurvexti" svo báðir vilja verðbólgu niður.  Eðli mikillar verðbólgu er að allir eru að tapa á henni og eiga að tapa á henni því það er bölvaldur og kerfið leiðréttir sig.  Hugsið ykkur þrýstinginn sem bankar og lífeyrissjóðir myndu setja stjórnvöld og sjálfa sig til að kæla hagkerfið - minnka útlán o.s.frv. til að keuyra niður verðbólgu.  Í dag eru þeir stikkfrí í að grípa til leiðréttingaraðgerða enda gulltryggðir.   

Tökum strax up Norska krónu og hættum þessu rugli.

Kær kveðja

Sveinn

[Adda Sígurjónsdóttir (IP-tala skráð) 4.2.2009 kl. 14:20]

Sammála síðasta ræðumanni. Það er alveg sama hvernig horft er á vandamálið og alveg sama hverjum þetta er um að kenna því niðurstaðan er sú sama. Vandamálið er þetta í hnotskurn: Of háir stýrivextir, verðtrygging og verðhækkanir eru að drepa heiimilin og fyrirtækin. Allt er þetta tilkomið vegna krónunnar. Ergo: Losum okkur við hana strax! Hvaða gjaldmiðil sem er svo lengi sem hann er tekinn upp tvíhliða og ekki í óþökk viðkomandi eiganda.

[Marinó G. Njálsson, 4.2.2009 kl. 14:43]

Adda, ég tek undir allt nema eitt hjá þér.  Þetta er í sjálfu sér ekki krónunni að kenna, heldur því hvernig peningamálastjórnun í landinu er.  Við getum alveg haft krónuna hérna áfram, en henni verður að veita viðeigandi stuðning.

Þegar krónan var sett á flot um mánaðarmótin mars/apríl 2001, þá voru stýrivextir búnir að vera háir í langan tíma á undan og það sama gilti um verðbólguna hún var búin að vera vel umfram verðbólgumarkmiðin sem sett voru í fleiri, fleiri mánuði á undan.  Krónan var dauðadæmd frá fyrstu stundu.  Síðan koma framkvæmdirnar við Kárahnjúka og á Reyðarfirði og þá ákvað Seðlabankinn að sporna við þenslu með því að hækka stýrivexti.  Á sama tíma var útlánageta bankanna aukin með lækkun bindiskyldu og lækkun áhættustuðuls við útreikning á kröfu um eiginfjárhlutfall.  Þetta leiddi allt af sér meiri verðbólgu, sem átti að lækna með hærri stýrivöxtum.  Stýrivextirnir drógu að sér vaxtaskiptasamninga í formi jöklabréfa, sem aftur urðu til þess að krónan styrktist meira en góðu hófi gengdi.  Nú Seðlabankinn gerð ekkert til að sporna við styrkingu krónunnar, sem hann hefði t.d. getað gert með því að auka gjaldeyrisforðann.  Loks þegar krónan gaf eftir, þá hafði Seðlabankinn ekki getu til að styðja við krónuna.  Þannig að kenna krónunni um er eins og sagt er "árinni kennir illur ræðari".

[Sveinn Valdimar Ólafsson, 4.2.2009 kl. 15:00]

ISK er ekki um að kenna en ISK er ónýtt vörumerki og því rétt að skipta alveg um og hallast æ meir að því Norska - NOK.  NOK er viðurkennd um allan heim og stöðug.  Margt vinnst á stuttum tíma með upptöku NOK:

1.  Gætum fengið lánafyrirgreiðslu erlendis

2.  Verðtrygging myndi verða strax aflögð.

3.  Stýrivextir eru mjög lágir í Noregi og fyrirtæki og heimili myndi njóta þess.

o.fl.

Reynum ekki að lappa uppá ónýt vörumerki - ISK er álíka vinsæl og Chernobyl um heiminn og mun halda okkur niðri um langan  tíma ef við skiptum henni ekki út.

kær kveðja

Sveinn

[Jakobína Ingunn Ólafsdóttir, 4.2.2009 kl. 15:17]

Akkúrat það sem ég hef verið að öskra af hæstu tindum

[Marinó G. Njálsson, 4.2.2009 kl. 15:27]

Sveinn, ég held að það sé alveg rétt ályktað hjá þér að krónan eigi sér ekki viðreisnar von, a.m.k. við núverandi stjórnun hennar.  Við munum samt þurfa að sitja uppi með hana í einhvern tíma í viðbót.  Svo það sé hægt, þarf að taka peningamálastjórnunina í gegn og kannski kemur í ljós eftir þá yfirhalningu að líf er í krónunni.

Ég hef oft talað fyrir því að farið verði í allsherjar úttekt á kostum varðandi gjaldmiðilsmál án nokkurs árangurs.  Ég óttast mest að ákvörðunin um myntskipti verði tekin án slíkrar úttektar og því verði besta lausnin ekki valin.  Reksturinn minn heitir Betri ákvörðun vegna þess að ég menntaði mig í aðgerðarannsóknum og ákvörðunargreiningu, tvö svið sem hafa litla eftirtekt fengið hér á landi, en geta lagt heilmargt til.

[Benedikt Sigurðarson, 4.2.2009 kl. 19:32]

Áfram Marínó.

Algerlega sammála.  Eflum samtökin um Hagsmuni heimilanna; - eflum jafnframt pressuna á stjórnvöld að virða jafnræði lántakenda og fjármagnsins - - og köllum eftir almennum aðgerðum með niðurfærslu/frystingu vísitölu til verðtryggingar sem lækkar höfuðstól verðtryggðra lána um amk. 20% - - og greiðslubyrðina samkvæmt því.

Á næstu dögum verður einnig stofnað til frekara samstarfs og ákalls af hálfu almennings - til stjórnvalda.

Borgarfundur og Raddir fólksins munu eflaust kalla á almenning að taka aftur upp búsáhöld sín - - þangað til réttmætar kröfur fá áheyrn.

[Rakel Sigurgeirsdóttir, 4.2.2009 kl. 19:39]

Takk, fyrir þennan skýra og skilmerkilega pistil sem er ekki síður þörf áminning. Ef mótmælin áttu bara að snúa um það að Sjálfstæðisflokkurinn segði af sér hefði alveg eins mátt sleppa þeim. Það er óréttlætinu sem við höfum mætt á undanförnum misserum, sem kemur ekki síst fram í því sem þú rekur rekur hér, sem ég var að mótmæla. Á því hefur engin leiðrétting orðið og er ekki í sjónmáli. Það er þess vegna langt frá því tímabært að flauta byltinguna af núna.

[Haraldur Haraldsson, 4.2.2009 kl. 21:11]

Eins og þið sjáið á öllum póstunum hér að ofan eru vandamálin kominn á þann stað að eitthvað verður að gera. Allir sem skrifa hér hafa rétt fyrir sér gangvart þeirri staðreynd að heimilin í heild sinni eru fórnarlömb kerfis sem hefur verið í gangi í mörg ár. Bankarnir seldu síðan okkur fasteignalán í erlendum gjaldeyri sem var glapræði bæði að hálfu skuldara og lánveitanda. Þá vitleysu þarf að lagfæra strax. Í öðru lagi þarf að búa til nýa tegund fasteignalána sem eru einföld og búa til jafnvægi í ábyrgð bæði gagnvart lántaka og lánveitanda. Vísitölufylleríið er á enda og þann mælikvarða þarf að endurhugsa upp á nýtt.

Mér lýst ekkert á björgunarríkistjórnina og hann Ragnar Reykás, Gylfa Magnússon, fullorðið fólk á ekki að geta hagað sér svona á íslandi.

Frábær kraftur í þér Marinó!!!

[Bjarni Geir Gunnarsson (IP-tala skráð) 5.2.2009 kl. 00:47]

Er viss um að bankarnir eiga eftir að fara aftur í þrot.En með þessa skjaldborg þá held ég að það verði ekkert af henni.Bara gefið fólki færi á að lengja í hengingarólinniog því segi ég.Ég er HÆTTUR að borga af mínu íbúðarláni.

[Jón (IP-tala skráð) 5.2.2009 kl. 00:59]

Ég er fasteigna"eigandi"  og keypti mér stærri íbúð fyrir rúmlega 6 árum, eiginlega áður en þetta rugl fór af stað allt saman.

Mig langar líka að minnast á tvennt í  þessu sambandi.

1.  Undanfarin  ár hefur verðbólga mælst töluverð og langt utan viðmiðunarmarka seðlabankans.
   Þetta hafði þau áhrif að höfuðstóll verðtryggðra lána hækkaði sem því nam, þetta gerðist þrátt fyrir að verðbólga að frádregnum húsnæðisþætti þ.e. vegna hækkana á húsnæðisverði væri oftast lág. 
   
   Viðbrögð seðlabankans vöru þau helst að hækka stýrivexti sem olli því að erlent fjármagn helltist inn í landið sem jók peningamagn í umferð og hafði m.a. þau áhrif að húsnæðisverð hækkaði sem orsakaði meira af þessari sömu víxlverkun. 
   Þetta finnst mér ekkert annað en hrópleg ósanngirni þ.e. að ég þurfi að borga meira af láninu mínu sem ég tók áður en þetta allt fór af stað vegna þess að húsið mitt hefur hækkað í verði??!
   Svo þegar þetta rugl allt er núna að ganga til baka með hinum verstu afleiðingum eins og allir þekkja af hverju lækkar þá ekki höfuðstóllinn aftur ?????
   Nei hann hækkar ennþá meira af því að gengið féll og kornflex og kaffi kostar meira úti í búð!!! Samt hefur kostnaður lánveitandans ekkert aukist því launin hafa ekki hækkað í neinu samræmi (ekki mín að minnsta kosti)
   Hvað hef ég eiginlega gert rangt í mínum viðskiptum þannig að þetta sé sanngjörn niðurstaða? Þegar ég keypti mér húsnæði var hvergi um leiguhúsnæði að ræða, hvar átti ég að búa? Mér finnst að verið sé að svindla á mér lífeyrissjóðir og aðrir fjármagnseigendur eru að stela frá mér mínum sparnaði
   
2. Ríkið stjórnar verðinu á ýmsu sem er inni í vísitölunni t.d. áfengi, tóbaki eldsneyti osfrv.
   Nú ákveður ríkistjórnin að auka skattheimtu með því að hækka verð á tóbaki og bensíni. Við þessa breytingu hækkar verðið á þessum vörum og þar með verðbólgan samkvæmt mælingum og þar með húsnæðislánin mín!!!! Þetta gerðist t.d. fyrir stuttu í tíð fyrrverandi ríkistjórnar og það þrátt fyrir að bent væri á að þetta væri þjóðhagslega óhagkvæmt sökum þess að höfuðstóll lána sem ríkið þyrfti að borga af hækkaði margfalt umfram auknar tekjur af áfengi og tóbaki!!! Þetta er svo ótrúlega heimskst að maður stendur dolfallinn yfir hugsanaskortinum í þessum framkvæmdum

Hvaða djöfulsins ruglkerfi er þetta eiginlega sem við erum búin að koma okkur upp??? Getur enginn séð neina skynsamlega leið til að slökkva á þessu verðtryggingarrugli?

[Marinó G. Njálsson, 5.2.2009 kl. 02:44]

Gott að heyra frá ykkur norðanfólki, Benedikt og Rakel.  Vonandi verður fundurinn ykkar á sunnudag góð og upplýsandi fyrir þá sem komast.

Benedikt, ég var að vinna ásamt tveimur félögum mínum að tillögum varðandi ákallið og vona ég að þær falli í frjóan jarðveg.  Ræðum málin betur í fyrramálið á fundinum með Gísla.

[Gunnr (IP-tala skráð) 5.2.2009 kl. 02:49]

Þú ert duglegur að finna leiðir Marínó.  Þessi afstaða "nýju" ríkisstjórnarinnar kemur mér í raun ekki á óvart.  Það er því miður hræðilega lítið sem þau geta gert.  Eins og ég hef áður skrifað það er rangt að gefa fólki óraunhæfar væntingar.  Eitt er að vilja gera eitthvað annað að geta gert eitthvað.

Þegar litið er á heildarmyndina verður hagsmunum allra fórnað og ofskráður húsnæðismarkaður kemur til að hrynja.  Ef kaupmáttur færist niður í 1990-1995 mun húsnæðisverð fylgja kaupmáttarskerðingunni.  Það var í raun bilun að raðhús í úthverfum Reykjavíkur kostuðu á sínum tíma nær 1 miljón $ (þegar krónan og húsnæðisverð var í hæstu hæðum). Lánabyrði má verða max  2,5 faldar árstekjur heimilis og það þýðir það að fólk sem er með heildarárstekjur upp á 8 miljónir getur mest lánað 20 miljónir (það er hús, bíll og allt) og þeir með 4 miljónir á ári max 10 miljónir.  Að mínu viti ætti þessari reglu að verða fylgt fast eftir.  Bankar og lánastofnanir hafa ekki fylgt þessari góðu þumalfingurreglu og fólk hefur veðsett sig um of og fær að svíða grimmilega fyrir það.  Þessu er fylgt fast eftir annars staðar en á Íslandi.  Þetta tel ég einu raunhæfu leiðina til að hindra nýja eignasprengingu þegar við erum komin í gegnum þennan hreinsunareld.
Með að fá annan gjaldmiðil verður öll hagstjórn mikið sársaukafyllri. Við höfum farið þá leið að fella gengið til að lækka launin í landinu og það hefur hingað til dregið úr atvinnuleysi enda höfum við haft mjög sveiflukent hagkerfi.  Það kostar að halda uppi þessum sveigjanleika en núna virðist teygjan hafa slitnað og kostnaðurinn er orðinn óhóflega hár. 

Ástandið núna er náttúrulega eins og efnahagsleg kjarnorkusprengja. Annars voru margir komnir nálagt þroti vegna of háar skuldsetningar þegar áður en hrunið kom og áttu í raun enga möguleika að ráða við þessar skuldbindingar sínar.  Notuðu í raun húsnæðið til að kosta sína umframeyðslu með aukinni veðsetningu og þetta gekk vel meðan húsnæðismarkaðurinn hækkaði stöðugt en hann var kominn langt langt yfir kaupgetu fólks og það var í "góðærinu".
Sökin er beggja bæði fjármálastofnanna bæði banka og ÍLS að hafa ekki vit fyrir fólki og stærst er náttúrulega sök fólksins að taka hreinlega of mikil lán þeirri staðreynd verður náttúrulega ekki neitað. Fólk var í raun í sömu aðstöðu eins og þessir gjaldþrota bankar "að ganga plankann" ef maður notar líkingu úr sjóræningjasögunum.
"Frostið" á húsnæðismarkaðnum byrjaði áður en gengið hrundi og núna er alkul.  Hrunið í fasteignamarkaðnum er rétt að byrja og það mun verða mikið og er að mínu mati nauðsynlegt enda er það ef maður lítur á kaupgetu. Allar forsendur hruns eru til staðar og þegar gatið kemur á eignabólguna þá geta heimilin og fjármálastofnanir litið til botns og farið að spyrna sér frá botninum.  Ríkið mun aldrei koma til með að blása lífi í þessa eignabólu þeir hafa ekki efni á því og engin mun lána þeim fyrir því.  Ráð sérfræðinga og IMF munu verða "let the bobble burs".  Þetta hefur gerst í nágrannalöndum okkar og er að gerast núna. Þetta mun verða hin óumfumflýjanlega staðreynd.

Þegar þessum hremmingum léttir blasir væntanlega við sá raunveruleiki að stór hluti núverandi húsnæðiseigenda verða leigutakar og í raun er fólk það ef það er að greiða af lánum til meira en 40 ára.

[Gunnr (IP-tala skráð) 5.2.2009 kl. 03:01]

Ef maður lítur á þessa umræðu er hún eins og dæmagert sorgarferli.  Fyrst er afneytunin, kvíðinn, reiðin, örvæntingin síðan sorgin og loks kemur uppbyggingarferlið.
Mér virðist flestir vera að færast frá afneytuninni sem hefur verið alsráðandi síðustu 2 árin yfir í reiðifasan.

Mikilvægt að það sé hugað að sálræna þættinum í þessu.  Eins og einhver sagði allt það góða í lífinu er ókeypis, þeas það kostar ekki pening. 

[Offari, 5.2.2009 kl. 09:06]

Dóra niðurfelling skulda er ekki hugsuð til að gefa einhverjum eitt eða neitt. Niðurfelling skulda er aðferð til að stýra fasteignaverði í rétt verð. Aðalega hugsuð til að bæta þeim tjónið sem keyptu fasteignir á vitlausu verði.

Ég tel líka að fari fasteignaveðin niðrí rétt verð geti þeir sem mist hafa vinnu selt eða leigt upp í afborganir og flutt sig um set ef þeir hafa möguleika á vinnu annarstaðar.

[Gústaf (IP-tala skráð) 5.2.2009 kl. 09:38]

Vandinn er vissulega mikill víða, en við skulum samt hafa það hugfast að sum okkar hafa lagt talsvert á sig til þess að greiða niður skuldir. Verðbólgan var jú mikil og mikil óvissa í loftinu, líka löngu fyrir hrunið. Eigum við, sem neituðum okkur um ýmislegt en greiddum inná höfuðstóla skuldanna, þá núna að borga reikninginn fyrir hina líka? Er það sanngjarnt? Eða t.d. skuldlausir eldri borgarar sem töpuðu stórum hluta ævisparnaðarins í hlutabréfa- og peningamarkaðssjóðahruni? Á nú að skellla á þá einhverjum nýjum sköttum til að fjármagna líka fullt af skuldum ókunnugs fólks?

Hér er ekkert verið að gera lítið úr vandanum, en það verður aldrei nein sátt í þjóðfélaginu ef þeir sem mest skulda fá það bara fellt niður á kostnað hinna. Í mörgum tilfellum væri eflaust verið að grípa til óhjákvæmilegra og um margt sanngjarnra aðgerða (ungt fólk sem keypti sína fyrstu íbúð 2006...), en um leið munu alltaf einhverjir neyslusukkarar fá að senda reikningana til hinna ráðvöndu, sem ekki er hægt fyrir þá síðarnefndu að lifa með.

[Offari, 5.2.2009 kl. 10:04]

Eigum við, sem neituðum okkur um ýmislegt en greiddum inná höfuðstóla skuldanna, þá núna að borga reikninginn fyrir hina líka?

Ég notaði góðærið til að borga mínar skuldir og safna mér fyrir íbúð. Ég kaupi mér hinsvegar ekki íbúð meðan fyrirsjánlegt er að verðið mun lækka. Ég efast um að ég sé einn í þeirri stöðu en ég viðurkenn vel að mér finnst ósangjarnt að þurfa að borga skuldir annara með sköttum.

Ég mun hinsvegar geta keypt mér íbúð þegar verðið lækkar þannig að í raun hagnast ég á því að fasteignaverðið leiðréttist. Ég hagnast líka á því að heimilin fari ekki í í gjaldþrot því með því móti verða fleiri til að taka á sig þann skaða sem nú þarf að laga með sköttum.

[Kristján Kristjánsson (IP-tala skráð) 5.2.2009 kl. 10:18]

Þeir sem tóku lánin verða að borga.

Hafi þau verið vanhugsuð verða þeir sem eiga í hlut að taka afleiðingunum.

Hinir eiga ekki né geta borgað þá út.

[Marinó G. Njálsson, 5.2.2009 kl. 10:44]

Gústaf, ef þú lest skrif mín, þá er krafa mín að allar sparnarleiðir séu meðhöndlaðar eins.  Sumir völdu innlánsreikninga, aðrir völdu hlutabréf í traustum fyrirtækjum, einhverjir peningamarkaðsreikninga og svo er það steinsteypan, svo nokkur dæmi séu tekin.  Ríkisstjórnin valdi að verja eitt sparnaðarform og vísa hinum út á guð og gaddinn.  Ég vil að annað hvort engin sparnarleið njóti verndar eða allar hlutfallslega jafnmikillar verndar.  Ég vil líka gera greinarmun á almenningi og fagfjárfestum.

Við skulum hafa í huga afleiðing þess að fólk tapaði hlutabréfum sínum getur orðið sú að það tapi húsnæði sínu eftir einhvern tíma.  Þannig eru það fleiri en þeir sem skulda húsnæðislán sem geta misst fasteignir sínar.

Kristján, það er gott og blessað að fólk borgi skuldir sínar, en átti þá ekki fólkið sem átti hærri innistæðu en jafngildi EUR 20.877 að tapa því sem var umfram?  Það var ekki tryggt samkvæmt þá gildandi lögum.

Gunnr, ég tel vera kominn á þann stað að vinna að lausnum, en mér ofbauð að fólkið sem búið er að tala um að bjarga þurfi heimilunum meðan það var ekki í aðstöðu til þess hafi vent 180° um leið og kemst í aðstöðu til að gera eitthvað.

[Gústaf (IP-tala skráð) 5.2.2009 kl. 15:10]

Ég get ekki skrifað upp á að innistæður í bönkum séu sambærilegt sparnaðarform við hlutabréf. Ég tapaði helling á hlutabréfum, en ég hef ekki látið mér detta í hug að heimta að einhver annar pikki upp þann reikning. Maður vissi vel að þetta var áhættufjárfesting, þótt ekki hafi hvarflað að manni að þetta færi svona illa. Maður samþykkti áhættuna í von um betri ávöxtun en af bankainnistæðum. Ef hins vegar bankainnistæðan hverfur þá bara sparar maður aldrei framar heldur eyðir öllu strax, bara í eitthvað.

[Sigurður M Grétarsson, 5.2.2009 kl. 15:20]

Við getum velt því fyrir okkur fram og til baka hvaða lánskjör geti talist eðlileg og sanngjörn á húsnæðislánum. Það skiptir hins vegar engu máli. Það eina, sem skiptir máli er við hvaða lánskjör eru fagfjárfestar tilbúnir til að kaupa fasteignaskuldabréf í fyrir jafn háar upphæðir og lántakar óska eftir að fá lánaðar miðað við þau kjör.

Ef við setjum lög, sem banna verðtryggingu og banna vexti umfram einhverja tiltekna prósentu, sem er lægri en mun myndast á markaði ef hann er frjáls, þá leiðir það einungis til skorts á lánsfé. Það er því engan vegin gefið að hagur lántaka muni batna við það að verðtrygging verði bönnuð.

Hvað það varðar að lækka skuldir lántaka með valdboði þá mun það leiða af sér hærri vexti af húsnæðislánum á næstu árum og áratugum. Það stafar einfaldlega af því að þá munu fagfjárfestar horfa á það, sem einn áhættuþátt við að kaupa húsnæðisskuldabréf á Íslandi að ef það harnar á dalnum hjá íslenskum fjölskyldum muni stjórnvöld með valdboði lækka verðmæti eigna þeirra í slíkum skuldabréfum. Fyrir þá auknu áhættu munu þeir vilja þóknun. Þeir þurfa því að fá hærri ávöxtun á íslensk fasteignabréf en þeir geta fengið í öðrum löndum þar, sem þeir telja ekki hættu á slíku.

Hvað þetta varðar þá breytir engu þó við tökum upp aðra mynt. Íslensk stjórnvöld geta þrátt fyrir það sett lög um að afskrifa skuli húsnæðislán að hluta til vegna slæms árferðis hér á landi. Jafnvel þó íslensk stjórnvöld muni aldrei gera slíkt aftur munu væntenlega líða áratugir áður en fagfjárfestar fara að treysta á það 100% að slíkt verði ekki gert aftur.

Þess vegna tel ég að þær lausnir, sem þarf að gera fyrri heimili, sem ekki ráða við greiðslur af lánum sínum þurfi að vera í því formi að aðstoða þær að standa við skuldbyndingar sínar en ekki að neyða lánveitendur til að gefa eftir af þeim eignum sínum nema gagnvart þeim, sem eru hvort eð er ekki borgunarmen fyrir þeim.

Þess vegna tel ég að lög um greiðslujöfnunarvísitölu og greiðsluaðlögun ásamt sértækum reglum fyrir fólk, sem hefur misst vinnuna eða lækkað verulega í launum auk hækkunar vaxtabóta séu þær lausnir, sem stjórnvöld eigi að horfa til.

[Marinó G. Njálsson, 5.2.2009 kl. 15:40]

Gústaf, hlutabréf og skuldabréf bankanna voru talin mjög örugg eign.  Þetta jafnaðist á við það öruggasta sem til var á Íslandi þar til bankarnir hrundu í haust.  Vissulega var áhættu fólgin í þessu upp á einhverjar sveiflur, en ekki algjört tap.  Það reiknaði enginn með því að hlutabréf í bönkum eða skuldabréf gefin út af þeim yrðu verðlaus á einni nóttu.  Það sama á við innistæður í bönkum.  Það reiknaði enginn með því að það þyrfti að láta reyna á ákvæði laga um innistæðu tryggingar, en það gerðist.  Innistæður umfram EUR 20.877 var áhættufjárfesting, þar sem þær voru ekki tryggðar fyrr en með neyðarlögunum.  Raunar segja lög um tryggingarsjóð innistæðueigenda (nr. 98/1999), að verði þurrð í sjóðnum, þá eigi þau fjármálafyrirtæki sem eiga aðild að sjóðnum að borga meira.  Það segir hvergi í lögunum að ríkið eigi að greiða.  Sbr. 2. mgr. 6. gr.:

Nái heildareign deildarinnar samt ekki tilskildu lágmarki skal hver viðskiptabanki og sparisjóður leggja fram ábyrgðaryfirlýsingu. Í yfirlýsingunni skal hver viðskiptabanki og sparisjóður ábyrgjast að hann muni inna af hendi sérstaka greiðslu til deildarinnar þegar henni ber að endurgreiða innstæður skv. III. kafla í einhverjum viðskiptabanka eða sparisjóði sem aðild á að sjóðnum.

Og í 1. mgr. 10. gr. segir:

Nú hrökkva eignir viðkomandi deildar sjóðsins ekki til þess að greiða heildarfjárhæð tryggðra innstæðna, verðbréfa og reiðufjár í hlutaðeigandi aðildarfyrirtækjum og skal þá greiðslu úr hvorri deild skipt þannig milli kröfuhafa að krafa hvers þeirra allt að 1,7 millj. kr. er bætt að fullu en allt sem umfram er þessa fjárhæð skal bætt hlutfallslega jafnt eftir því sem eignir hvorrar deildar hrökkva til. Fjárhæð þessi er bundin við gengi evru (EUR) miðað við kaupgengi hennar 5. janúar 1999. Sjóðurinn verður ekki síðar krafinn um frekari greiðslu þótt tjón kröfuhafa hafi ekki verið bætt að fullu.

Samkvæmt þessu var sjóðnum ekki skylt að greiða krónu umfram þessar EEU 20.877.  Þeir sem áttu innistæður umfram þá upphæð voru því að taka áhættu með því að geyma þá innistæðu á einum bankareikningi.  Af hverju þessir aðilar, sem tóku sömu áhættu og skuldabréfaeigendur eða hlutabréfaeigendur, eru að fá sitt tjón bætt, en ekki hlutabréfa- eða skuldabréfaeigandinn, er skýr mismunun.

[Marinó G. Njálsson, 5.2.2009 kl. 15:42]

Þarna átti að standa:

Að þessir aðilar, sem tóku sömu áhættu og skuldabréfaeigendur eða hlutabréfaeigendur, eru að fá sitt tjón bætt, en ekki hlutabréfa- eða skuldabréfaeigandinn, er skýr mismunun.

[Gunnr (IP-tala skráð) 5.2.2009 kl. 16:54]

Skuldastaðan er ein hliðin en eignarhliðin er hin hliðin á þessari stöðu. Og það þrengir að skuldugum húseigendum frá báðum hliðum.

Það sem hefur gerst er að það hefur verið gríðarleg hækkun á fasteignum sérstaklega á höfuðborgarsvæðinu á síðustu 10 árum.  Þegar maður lítur á tölur frá fasteignamati ríkisins http://www3.fmr.is/?PageID=297&NewsID=3534
Sést það að á 10 árum 4 faldast húsnæðisverð í einbýli (þeas vísitala íbúðarverðs). Viðmiðið er 100 árið 1994 sést engin breyting fram til juli 1998 þar sem það hækkar og sérstaklega síðustu 5 árin. Síðasta árið hefur verðið nánast staðið í stað og aðeins lækkað fram til ársloka 2008 en í raun smávægileg breyting skv. þessum tölum..  Verðið virðist ná hámarki upp á 390 juli 2008.
Ljóst er að þessi hækkun er í engu samræmi við rauntekjuhækkun á þessu sama tímabili og ekki í neinu samræmi við rauntekjur fólks.  Við þetta bætist erfiðleikar við fjármögnun vegna fjármagnsskorts og hruns fjármálakerfisins og gríðarlegs oframboðs og vegna núverandi og fyrirsjáanlegs atvinnuleysis og stórfelldra launalækkana og nauðungaruppboða.
Þessi blaðra kemur til með að springa og hún hefði að mínu viti sprungið hvort eð var en hvellurinn mun verða stór núna. Ef við segjum það að verðið fari niður í verð 1998 eða 2000 gæti það þýtt í raun yfir 70% verðfall á húseignum. 
Það er ljóst að sá hópur sem fjarfest hefur síðustu 5 árin verður sérstaklega illa úti og sérstaklega sá sem fjárfesti í toppi. 
Það eru margir sem hafa freistast til að fá út sitt "glópagull" með að kaupa sér farartæki og fjármagna aðra umframeyðslu með að veðsetja þessa verðmætaaukningu í húskofanum.

Það er klárlega hópur sem hefur tekið há lán og keypt í toppi eða veðsett sig í toppi sem á í raun enga möguleika.  Sérstaklega ef lánin 2 faldast og verðmæti húseignarinnar verður undir 1/3 af fyrra verðmæti.  Þetta fólk verður væntanlega að gera sig gjaldþrota og mun þá væntanlega missa allt sitt. 

Það verður klárlega enginn sem strokar skuldirnar út en væntanlega þarf þá fólk að flytja sig um set og gerast leigjendur, selja sig niður og taka upp fábreyttari lífshætti næsta/u áratugi/nn.
Það sem er mikilvægast er að fólk sé ekki að framlengja í snörunni þegar dæmið er vonlaust.  Þá er betra að taka höggið núna.  Og byrja að vinna sig upp frá grunni en að fá einhverja plástra með viðbótarlánum og þá láta sig sökkva.  Mikilvægt að reglum verði breytt þannig að fólk sé ekki haldið undir vatni árum og áratugum saman eins og núverandi reglur gera.

[Rakel Sigurgeirsdóttir, 5.2.2009 kl. 17:38]

Marinó: Langaði bara til að segja þér að það verður einmitt einn frá Hagsmunasamtökum heimilanna í pallborði á fundinum á sunnudaginn. Þú ert kannski þegar búinn að heyra af því

Hins vegar verður fundur á morgun hjá undirbúningsnefnd borgarafundanna. Það stendur nefnilega til að halda áfram með þessa fundi og efni næsta fundar verður að öllum líkindum vandi heimilanna... Hver veit nema við reynum að fá þig á þann fund!

[Gísli Tryggvason, 6.2.2009 kl. 00:45]

Mig rámar í viðtalið við Gylfa Magnússon, nýjan viðskiptaráðherra, fyrir nokkrum vikum þar sem hann taldi niðurfærslu íbúðarveðlána færa eða æskilega leið - en finn það ekki í svipinn. Veit einhver hvar ég finn það?

[Gunnr (IP-tala skráð) 6.2.2009 kl. 08:41]

Mér finnst ótrúlegt Gísli að Gylfi hafi sagt það að færa niður öll lán.  Ef hann hefur sagt þetta er hann í raun fagráðherra í ríkisstjórn fleiri flokka.
Í raun finnst mér umræðan um lán og veð vera ansi undarleg á Íslandi. Fólk er með grunnvexti í hinum og þessum löndum og heldur að fólk sé að borga þessa vexti en raunin er í raun önnur í öðrum löndum.
Það fyrsta er að margir hefðu aldrei fengið svona há lán í öðrum löndum eins og bent hefur verið á.  Þar sem venjulega ekki er lánað meira en 2,5-3 föld heildarlaun heimilis og ef rauntekjur eru undir ákveðnu viðmiðunarmörkum er viðkomandi ekki lánstækur.  Það eru gerðar kröfur um greiðsluhæfni, vanskil, sögu við bankann og hversu örugga vinnu viðk. er með.  Lausráðið fólk á venjulega erfitt með að fá lán.

Annað er að þegar þú tekur lán er húseignin metin og það mat er miðað við að hún seljist á innan við 3 mánuðum.  Þeas hvað markaðurinn er tilbúinn til að borga í dag.  Þetta mat er síðan haft til viðmiðunar á veðmati.  Ef verð er á uppleið á markaðnum er það venjulega 10% lægra en markaðsmat ef það er á niðurleið mun lægra.
Bankinn vill lágmarka áhættu enda eru þetta engar góðgerðarstofnanir.
Bankastofnun vill nær undantekningarlaust ekki fjármagna topplán þeir vilja halda fyrsta veðrétti.  Það eru lágir vextir á láni frá 0-60% (af veðmati) hærri vextir af láni 60-80% og mjög háir vextir frá 80-100% og nánast okurvextir á því sem er yfir því.  Ekki ósjaldan 10-15% og nátturulega háð veðum
Ef við segjum að einstaklingur ætli að skuldbreyta láni upp á 40 miljónir og hús viðkomandi sem var metið á 50 miljónir hefur lækkað niður í 25 miljónir.  Þá myndi erlendur banki meta veðhæfni 20% undir 25 miljónum þeas 20miljónir og 40 miljón krónu lán væri þá 200%. 
Þetta myndi ekki verða neitt sérstaklega áhugaverður viðskiptavinur og þyrfti væntanlega að borga ofurvexti óháð hvaða landi eða gjaldmiðil við hefðum. Það er náttúrulega stórundarlegt með verðtryggingu en ef hún væri ekki held ég að enginn fengist til að lána nokkurn skapaðan hlut í íslenskri krónu.
Veð í íslenskum húsbyggingum eru lítils virði og það að skrifa niður verðmætið þegar raunveruleikinn rennur upp er náttúrulega forsenda þess að fá íslenskt hagkerfi á flot aftur. Það að flytja stórlega ofmetin veð frá íslenskum húseignum er náttúrulega veruleikaflótti. 

Þegar markaðurinn hækkaði græddu húseigendur 3 földun á húsnæðisverði síðustu 5-6 árin og þegar markaðurinn lækkar sérstaklega þeir sem neyðast til að selja þá tapa þetta er sannleikur sem enginn getur í raun snúið sér frá.  Væntanlega verða engir sem lenda á götunni en margir koma til að þurfa að flytja úr draumahúsinu, skila glæsibifreiðinni og flytja í litla íbúð á flötunum fyrir utan Straumsvík eða upp við Rauðavatn hafa litinn ódýran smábíl og nota strætó.  Það verður engin skuldaaflausn. Það held ég sé hreinræktaðir draumórar.