Björgunaraðgerðir vegna Seðlabankans geta nýst heimilunum

Ákveðið hefur verið að ríkissjóður kaupi af Seðlabanka Íslands skuldir fjármálafyrirtækja að andvirði 350 milljarðar króna.  Seðlabankinn mun veita ríkissjóði afslátt af þessum kröfum, þannig að alls hljóðar greiðslan upp á 270 milljarða.  Í staðinn fær ríkissjóður í hendur verðlausa pappíra, sem hann þarf að afskrifa á næstu árum.

Ég legg til að heimilin í landinu verði látin njóta og farin verði önnur leið:

1. Ríkissjóður kaupi upp veðlán heimilanna af fjármálafyrirtækjum að verðmæti 350 milljarða og fær sama afslátt og Seðlabankinn ætlaði að veita, þ.e. greiðir 270 milljarða fyrir.
2. Fjármálafyrirtækin skuldbinda sig til að nota peninginn til að greiða skuld við Seðlabankann að upphæð 350 milljarða og greiða fyrir 270 milljarða.

Niðurstaðan af þessu verður að ríkissjóður eignast veðlán frá heimilunum.  Þau eru til misjafnlega langs tíma og því getur ríkissjóður afskrifað þau á mun lengri tíma, en þau skuldabréf sem hann ætlar að kaupa af Seðlabankanum.  Sett verði skilyrði um þessi lán, þannig að ríkissjóður megi innheimta þau að einhverju leiti, ef staða lántakenda breytast það mikið til hins betra, að viðkomandi lántakandi hafi greiðslugetu til að greiða af lánunum.  Þetta gæti t.d. gerst ef krónan styrkist mikið gagnvart erlendum lánum eða að verðbólga lækki niður fyrir vikmörk Seðlabankans.

Fjármálafyrirtækin kaupaskuldabréfin sem lögð voru að veði hjá Seðlabankanum og gera þannig upp skuld sína við bankann sem nemur 350 milljörðum, en sitja áfram uppi með eiturbréfin sem lögð voru fram sem trygging hjá Seðlabankanum.

Seðlabankinn fær 270 milljarða og afskrifar 80 milljarðar alveg eins og áður.

Skuldir heimilanna í landinu við bankakerfið lækka um 350 milljarða, sem mun létta greiðslubyrði mjög mikið.  Vissulega skulda þau ríkissjóði í staðinn 350 milljarða, en fyrst ríkissjóður taldi sig hafa efni á að eiga verðlitla pappíra í bönkunum, þá getur hann varla fúlsað við mun veðlánum heimilanna, sem eru mun meiri líkur á að hann fái greitt.

Hugsanlega gengur þessi hugmynd ekki upp í þessari mynd, en mér finnst vel þess virði að skoða einhverja svo útfærslu.  Mér finnst synd að láta 270 milljarða renna beint til Seðlabankans, þegar hugsanlega er hægt að láta fleiri njóta aursins í leiðinni.

Athugasemdir

[Haraldur Baldursson, 19.1.2009 kl. 17:26]

Marinó hefur þú tök á að setja þetta upp í töfluformi ?
Það verður ögn læislegra :-)

[Offari, 19.1.2009 kl. 17:28]

Flott hugmynd.  Ef ríkissjóður kaupir skuldir heimilina með aföllum getur ríkissjóður afskrifað skuldir heimilina með aföllunum.

[Ingibjörg Hinriksdóttir, 19.1.2009 kl. 21:06]

Mér sýnist að hugmyndin sé hrein snilld en er sammála Haraldi að þetta þyrfti að setja upp í myndrænu formi. Áfram með málið Marinó!

[Kalli (IP-tala skráð) 19.1.2009 kl. 22:30]

Ég held að þú sért að misskilja nokkra hluti Marinó. 

Ríkissjóður þarf ekkert að kaup veðlán heimilanna.  Hann á nýju bankanna og nýju bankarnir eiga veðlánin.

Það sem ríkissjóður var að kaupa af Seðlabankanum er ekkert sem fellur á þjóðina.

[Marinó G. Njálsson, 19.1.2009 kl. 23:32]

Kalli, ég held ég sé ekki að misskilja neitt.  Öll útgjöld ríkissjóðs falla á þjóðina á einn eða annan hátt.  Vissulega má tengja tekjur við þessi útgjöld, en þá og því aðeins að þessi skuldabréf verða gerð upp.

Þú gefur þér líka að öll veðlán heimilanna séu hjá ríkisbönkunum, en svo er ekki.  Fólk er með lán hjá sparisjóðunum og dótturfyrirtækjum þeirra líka.

Það getur vel verið að þessi hugmynd gangi ekki upp óbreytt, en ég held að hún sé þess virði að skoða betur.

Svo ég skýri hana betur, þá eru heimilin með á annað þúsund milljarða í veðlánum hjá fjármálafyrirtækjum.  Þessi sömu fjármálafyrirtæki settu skuldabréf í öðrum fjármálafyrirtækjum (gömlu bönkunum) að veði fyrir lánum hjá Seðlabankanum.  Verðmæti skuldabréfanna varð óviss við fall bankanna, þannig að Seðlabankinn gerði veðkall.  Veðkalli er hægt að svara á tvo vegu.  Önnur leiðin er að greiða upp skuldina og þá losnar veðið.  Hin er að leggja fram ný veð.  Vandamálið er að fjármálafyrirtækin eiga hvorki pening til að greiða skuldina né ný veð til að láta Seðlabankann fá.  Því er ætlunin, að ríkissjóður kaupi hin óvissu veð (skuldabréf) af Seðlabankanum og létta þeim þannig af fjármálafyrirtækjunum sem lögðu þau að veði. Skuld þeirra við Seðlabankann er þar með gerð upp og ríkissjóður eignast skuldabréfin með ákveðnum afslætti.

Mín hugmynd gengur út á að ríkissjóður leggi fjármálafyrirtækjunum til pening til að greiða Seðlabankanum upp skuld sína með því að kaupa hluta af veðskuldum heimilanna.  (Nú er mér alveg sama hvort um er að ræða fasteignaveð eða bílalán.)  Ríkissjóður fær sama afslátt og áður, en núna hjá fjármálafyrirtækjunum sem aftur fá afslátt hjá Seðlabankanum. Fyrst Seðlabankinn var tilbúinn að veita ríkissjóði afslátt í beinum viðskiptum, þá skiptir það varla máli að það sé einn milliliður.

Ég sé svo sem eitt vandamál.  Veðlán heimilanna er jafnt hjá ríkisbönkum sem öðrum fjármálastofnunum og ekki er víst að allir eigi hlut í þeim skuldabréfum sem ríkissjóður ætlar að kaupa með afföllum af Seðlabankanum.  Ég er með hugmynd um hvernig það er leyst, en hún er of flókin til að setja fram hér.

Kosturinn við þessa hugmynd fyrir ríkissjóð er að hann fær skuldabréf sem hægt er að afskrifa á löngum tímum.  Það gæti svo sem gert það að verkum, að hann sætti sig við lægri afslátt en tekið er fram í samningnum við Seðlabankann.  Kosturinn fyrir heimilin er að létt verður á greiðslubyrði þeirra.  Kosturinn fyrir fjármálafyrirtækin er að þau geta gert upp við Seðlabankann og fá auk þess afslátt af skuld sinni.  Gagnvart Seðlabankanum breytist ekkert.  Hann fær sömu upphæð greidda frá fjármálafyrirtækjunum og henn hefði annars fengið frá ríkissjóði.  (Þetta yrði náttúrulega að binda í samning milli aðila áður en farið væri í þennan gjörning.)

Vissulega er þetta flókari leið en sú að ríkissjóður eigi í beinum viðskiptum við Seðlabankann.  (Raunar er það tæknileg útfærsla hvort þau viðskipti voru beint við Seðlabankann, því í reynd eiga fjármálafyrirtækin skuldabréfin og þannig mál líta á að ríkissjóður sé að kaupa bréfin af fjármálafyrirtækjunum og þau greiði Seðlabankanum.)

Eini hugsanlegi ókosturinn í stöðunni, er að fjármálafyrirtækin sitja uppi með skuldabréf, sem ekki er víst að verði greidd.  Það er bömmer, en á móti kemur að leyst er úr fjárhagsvanda stórs hluta viðskiptavina þeirra.  Þar með þarf ekki að fara í innheimtuaðgerðir, aðfarir eða uppboð á húsnæði skuldara.  Reikna má með að tap fjármálafyrirtækjanna á slíku muni að endingu hlaupa á háum upphæðum.  Hugsanlega vegur þetta ekki hvort annað upp, en við skulum ekki gleyma því, að óljóst er hvort og þá hve mikið mun fást greitt upp í skuldabréf gefin út af gömlu bönkunum.  Raunar veit ég ekki almennilega hvort þessi bréf tilheyra nýju bönkunum eða þeim gömlu.

Hafi gjörningurinn milli ríkissjóðs og Seðlabankans þegar farið fram, þá er samt hægt að fara í skipti við fjármálafyrirtækin.  Þau myndu þá snúast um, að fjármálafyrirtækin keyptu skuldabréfin af ríkissjóði með afslætti í staðinn fyrir hluta af veðlánum heimilanna.

Gengið er út frá því í þessari hugmynd, að hluti af veðlánum heimilanna sé í raun tapað fé.  Þetta er því spurningin hver sjái um að afskrifa þessi lán.  Með því að færa hluta lánanna til ríkissjóðs, en láta afganginn vera eftir hjá fjármálastofnuninni sem veitti lánið, þá er verið að leita leiða til að halda viðskiptavininum í skilum, stilla greiðslubyrði hans við upphæð sem hann ræður við, gera honum kleift að halda húsnæði sínu og/eða bíl og koma í veg fyrir of mikið hrun á fasteignamarkaði.

Þetta er að mínu mati raunhæf tilraun til að leysa úr aðsteðjandi vanda heimilanna.  Vissulega standa eftir vandamálin með verðgildi þeirra skuldabréfa sem fjármálafyrirtækin sitja uppi með.  En það er mín skoðun, að vandi heimilanna sé stærra vandamál til langframa en hvað fæst fyrir þessi skuldabréf.  Það er nefnilega þannig, að verði heimilin gjaldþrota þá munu ekki bara veðlánin falla á fjármálafyrirtækin heldur líka ýmis neyslulán, kortaskuldir og námslán.

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 20.1.2009 kl. 00:23]

Hmm, það er reyndar Íbúðalánasjóður sem heldur á mestöllum skuldum heimilanna, ekki viðskiptabankarnir.  ÍLS hefur svo aftur fjármagnað sig með verðtryggðum skuldabréfum (HFF bréfum) sem lífeyrissjóðir, fagfjárfestar og erlendir fjárfestar eiga.  Ég sé ekki alveg hver ætti að taka afskriftina í þessari keðju.

Flutningur skuldar frá Seðlabanka yfir til ríkissjóðs var í reynd bara millifærsla úr einum vasa í annan.  Það má segja að peningar hafi verið "prentaðir" (búnir til úr engu) til að búa til eigið fé inn í Seðlabankann.

[Marinó G. Njálsson, 20.1.2009 kl. 00:37]

Ég veit svo sem ekki hver skipting er á milli fjármálafyrirtækja og ÍLS og það skiptir ekki máli.  Ef ekki þarf að setja 270 milljarða til að taka á vanda heimilanna gagnvart fjármálafyrirtækjum, þá er það bara besta mál.  Þá er hægt að setja eitthvað í að laga skuldastöðu fyrirtækjanna.

Ég hef ekki eins miklar áhyggjur af stöðu heimilanna hjá ÍLS, þar sem þar eru menn með fleiri úrræði en fjármálafyrirtækin. Ég set að vísu spurningu við það, að ÍLS vilji leigja fólki húsnæði til baka, en ekki til að lækka greiðslubyrði þeirra lána sem eru áhvílandi og gera fólki kleift að halda húsnæði sínu.

[Marinó G. Njálsson, 20.1.2009 kl. 00:42]

Gleymdi seinni hlutanum.

Ég veit alveg að um bókhaldsfærslu var að ræða, en hana má framkvæma á marga vegu.  Þetta er í mínum huga betri aðferð, þar sem fleiri njóta góðs af henni og niðurstaðan í það heila verður sú sama. 

Hafi færslan þegar átt sér stað væri hægt að skipta núna á veðlánum heimilanna og skuldabréfunum sem ríkissjóður tók yfir frá Seðlabankanum.