Af "afsláttarfargjöldum/kortum" Strætó

Ég var í dag að kaupa strætómiða fyrir strákana mína, sem er svo sem ekki frásögu færandi.  Annar er 9 ára og hinn verður 12 ára eftir nokkra daga.  Sá eldri fellur því undir þann hóp sem Strætó kallar ungmenni.  Gjaldskrá Strætós er í sjálfu sér mjög einföld.  Almennum fargjöldum er skipt í annars vegar fyrir 19 ára og eldri, en það fargjald er 280 kr., og hins vegar fyrir 6 - 18 ára sem greiða 100 kr.  Þetta er hrein skipting og ekkert flókið við hana.

Hlutirnir verða aftur flóknir, þegar kemur að afsláttarfargjöldum.  Þau skiptast í:

1. Farmiðaspjöld með stökum miðum
2. Afsláttarkort (tímabilskort)
3. Nemakort

Skoðum fyrst farmiðaspjöldin:

Ef keypt er farmiðaspjald fullorðinna, þá fær maður 11 miða á kr. 2.500 sem veitir tæplega 19% afslátt.  Kaup maður farmiðaspjald fyrir börn, þá fær maður 20 miða á kr. 750, sem veitir hvorki meira né minna en 62,5% afslátt.  Og kaup maður farmiðaspjald fyrir öryrkja og aldraða, þá fær maður 20 miða á 1.600 kr., sem þýðir ríflega 71% afslátt.  Ef maður er aftur svo óheppinn að eiga 12 - 18 ára ungmenni og vill kaupa farmiðaspjald fyrir það, þá fær maður 16 miða á 1.600 kr., þ.e. enginn afsláttur er veittur!  Það verður að segjast, að það er alveg stórfurðulegt að einn hópur viðskiptavina Strætó fær ekki afslátt kaupi hann afsláttarfargjöld!!!!  Hvað þýðir orðið "afsláttarfargjald"?  Nú er ég ekki íslenskufræðingur, en "afsláttur" merkir (samkvæmt mínum skilningi) að greiða þarf lægra gjald en uppsett verð. "Afsláttarfargjald" á því að þýða, að ekki er greitt fullt fargjald.  Hvernig stendur þá á því að farmiðaspjald, sem veitir engan afslátt, er auglýst undir liðnum "Afsláttarfargjöld"? Af hverju eru ekki talsmaður neytenda, Neytendastofa og Samkeppnisstofnun búin að banna Strætó að blekkja viðskiptavini sína á aldrinum 12 - 18 ára með þessari framsetningu?  Síðan má náttúrulega spryja sig:  Af hverju er þetta eini viðskiptavinahópur Strætó sem fær ekki sambærileg kjör og aðrir hópar?

Afsláttarkort:

Afsláttarkortin eru í nokkrum litum og gilda í mislangan tíma.  Gula kortið gildir 14 daga og kostar 3.500 kr.  Græna kortið gildir í 1 mánuð (þ.e. 28 - 31 dag eftir því hvenær það er keypt) og kostar 5.600 kr.  Rauða kortið gildir í 3 mánuði (þ.e. 89 - 92 daga eftir því hvenær það er keypt) og kostar 12.700 kr.  Bláa kortið gildir í 9 mánuði (þ.e. 273 - 276 daga eftir því hvenær það er keypt) og kostar 30.500 kr.  Síðan er hægt að fá eins eða þriggja daga passa.  Og loks er til Sumarkort, en það virðist ekki hafa neinn sérstakan upphafstíma, bara lokatíma.   Enginn munur er á því hve gamall notandi kortanna er.  Fyrir þann sem greiðir fullorðins fargjald (kr. 280), þá borgar Gula kortið sig upp á 16. ferð (miðað við afsláttarfargjald), Græna kortið borgar sig upp á 25. ferð, Rauða kortið á 56. ferð og Bláa kortið á 134. ferð. Það dettur náttúrulega engum að kaupa svona kort fyrir börn, öryrkja eða aldraða.  En það gæti borgað sig að kaupa kortin fyrir ungmenni.  Þá kveður svo rammt við að ungmennið þarf að taka strætó 36 sinnum á 14 dögum til að það borgi sig að kaupa Gula kortið, 57 sinnum á 28 - 31 degi til að kaupa Græna kortið, 128 sinnum á 89 - 92 dögum til að kaupa Rauða kortið og 306 sinnum á 273 - 276 dögum til að kaupa Bláa kortið.  Blessaði unglingarnir eru greinilega ekki í miklum metum hjá Strætó.

Nemakort:

Til að geta fengið Nemakort, þá þarf viðkomandi að búa í Reykjavík, Kópavogi, Hafnarfirði, Seltjarnarnesi, Mosfellsbæ eða á Álftanesi.  Auk þess þarf viðkomandi að vera skráður í framhalds- eða háskóla sem staðsettur er á höfuðborgarsvæðinu.  (Af hverju viðkomandi skóli þarf að vera á höfuðborgarsvæðinu er mér hulin ráðgáta.)  Samkvæmt þessu getur einhver hluti ungmenna fengið ókeypis í strætó.  Það er fínt fyrir þá og ekki ætla ég að setja út á þessa rausn sveitarfélaganna.

Jæja, þá er formálinn búinn.  Eins og ég nefndi þá er ég með strák sem verður bráðum 12 ára.  Hann er í 7. bekk og það eru því líklegast 4 ár, þar til að hann innritast í framhaldsskóla.  Næstu 4 ár verður hann því í þeim hópi viðskiptavina Strætó sem fyrirtækið vill minnst gera fyrir.  Ekki bara það.  Strætó beitir blekkingum og rangfærslum til að telja honum og jafnöldrum hans trú um að þeim sé veittur afsláttur, ef þeir festa kaup á "afsláttarfargjöldum" og "afsláttarkortum".  Í öðru tilfelli er þeim ekki veittur neinn afsláttur og í hinu næst ekki afsláttur fyrr en eftir svo mikla notkun að blessaðir unglingarnir þurfa að ferðast í strætó liggur við dag og nótt, til að fá afslátt.  Þetta eru skemmtileg skilaboð sem sveitarfélögin á höfuðborgarsvæðinu senda þessum aldurshópi.  "Við vitum að þið neyðist til að nota strætó og þess vegna ætlum við ekki að veita ykkur nein sérkjör."  Ég get ekki betur séð en að þetta séu skilaboðin.

Ég spyr bara:  Er einhver sérstök ástæða fyrir því að sveitarstjórnarmenn á höfuðborgarsvæðinu ákveða að taka þennan hóp unglinga á aldrinum 12 - 16 ára sérstaklega útúr og koma svona illa fram við hann?  Af hverju er foreldrum og forráðamönnum þessara unglinga sérstaklega refsað af sveitarstjórnarmönnum á höfuðborgarsvæðinu fyrir það að eiga börn á aldrinum 12 - 16 ára?  Þetta er þess furðulegra, að um leið og blessaðir unglingarnir eru orðnir nógu gamlir til að geta byrjað að vinna fyrir einhverjum tekjum, þá eiga þeir kost á að fá ókeypis í strætó (!!!!), en á meðan þeir fá allan sinn eyðslueyri frá foreldrum/forráðamönnum, þá fá þeir ekki 1 krónu í afslátt nema fara margar ferðir á dag.

Ég skora á Gísla Tryggvason, talsmann neytenda, að taka þetta mál upp.

---

Ég vil taka það fram, að ég hef fylgst með umræðu um þetta efni fyrr, en áttaði mig ekki á fáránleika málsins fyrr en ég reyndi það á eigin skinni.   Þetta mál er sveitarstjórnarmönnum á höfuðborgarsvæðinu til háborinnar skammar og ættu þeir að vera menn með meiru að leiðrétta þessa vitleysu.  Menn kvarta yfir því að almenningssamgöngur séu ekki nýttar nægilega vel, en er það nema furða þegar komið er svona fram við upprennandi viðskiptavini.

Athugasemdir

[Hrannar Baldursson, 29.8.2008 kl. 19:08]

Þetta er bara þessi gamli hugsunarháttur sem segir að börn séu orðin fullorðin þegar þau ná 12 ára aldri. Almenn fargjöld í strætó fóru einnig eftir þessu gamla kerfi en hefur greinilega verið breytt, en gleymst hefur greinilega að breyta afsláttarkerfinu.

Þetta er álíka gáfulegt og að barnamiðar í bíó eru bara fyrir yngri en 10 ára, en allir yfir tíu ára aldri þurfa að borga fullorðinsgjald. 

[Marinó G. Njálsson, 29.8.2008 kl. 19:28]

Hrannar, ég er ekki að setja út á upphæð einstakra fargjalda.  Það er kr. 100 fyrir aldurinn 6 - 18 ára.  Það er aftur stórfurðulegt, að aldurshópurinn 12 - 16 ára og svo þeir sem eru 16 - 18 ára og fara ekki í framhaldsskóla á höfuðborgarsvæðinu, er eini hópur viðskiptavina Strætó, sem á ekki kost á afsláttarfargjöldum og varla er hægt að tala um að eigi raunhæfan möguleika á afslætti með því að kaupa afsláttarkort.  Það er eins og að þegar fargjald 12 - 18 ára var lækkað niður í kr. 100, þá hafi annað hvort gleymst (sem mér finnst ólíklegt) að breyta verði afsláttafargjald (farmiðaspjalda) og búa til afsláttarkort sem endurspegla verð einstakra fargjalda.  Þetta er annað hvort sérkennileg handvöm eða meðvituð ákvörðun.  Hvort sem það er, þá er það á ábyrgð sveitarstjórnarmanna á höfuðborgarsvæðinu að breyta þessu í gegnum stöðu þeirra sem stjórnarmanna í Strætó.

[Sigrún Óskars, 29.8.2008 kl. 21:58]

Ég mundi senda talsmanni neytenda línu og upplýsa hann um málið. Þetta er algjörlega "út í hött".  Svo spyr maður sig: Fyrir hvern er strætó? Þetta á auðvitað að vera samfélagsþjónusta. Ef bílinn er á verkstæði í 2 daga þá kostar 560 kr. á dag að fara með strætó og NB maður þarf að hafa akkúrat pening - maður fær ekki til baka.

Takk fyrir þessa umræðu.

[Marinó G. Njálsson, 30.8.2008 kl. 01:18]

Takk fyrir það, Sigrún.  Gísli er nú bloggvinur minn og les vonandi þessa færslu.  Það væri nú mikilvægara að Hanna Birna, Jónmundur, Gunnari I Birgisson, Gunnar Einarsson og Lúðvík Geirsson læsu þetta.  Það eru þeir sem taka ákvörðun um hvað Strætó má gera.

[Helgi Jóhann Hauksson, 30.8.2008 kl. 03:17]

Þetta eru auk annars afar neikvæð skilaboð Strætó og þar með okkar til þessa viðkvæma aldurshóps. Unglingum er einfaldlega úthýst, þeir liggja undir sífelldri tortryggni um að svindla, svíkja og stela og Strætó er þarna með okkur hinum að láta krakkana vita strax 12 ára að nú tilheyri þau hópnum sem Strætó treysti síst og vilji ekki eiga viðskipti við.