Yrði kosið aftur, ef niðurstaðan síðast hefði verið á hinn veginn?

Mér finnst þetta vera áhugaverð staða sem er kominn upp í Hafnarfirði.  Fyrir tveimur árum eða svo, var hafnað í atkvæðagreiðslu meðal bæjarbúa að heimila stækkun álversins í Straumsvík.  Það munaði ákaflega mjóu, en meirihluti þeirra sem tók þátt hafnaði stækkuninni.  Maður hefði haldið að niðurstaðan síðast væri endanleg, en annað kemur á daginn.  Það er nefnilega ekkert endanlegt.

Nú ætla ég ekki að fjalla sérstaklega um þetta mál, þó freistandi sé að nota það sem dæmi, en fyrst og fremst að fjalla um grundvallarsjónarmiðið sem fellst í niðurstöðum kosninga.  Í tilfelli álversins breyttu niðurstöðurnar engu í ásýnd umhverfisins.  Kosið var með óbreyttu ástandi.  Málið er að mönnum finnst sem það að velja óbreytt ástand sé ekki endanleg niðurstaða.  Hana er alltaf hægt að endurskoða.  En ef þetta hefði farið á hinn veginn, þ.e. stækkun álversins verið samþykkt, væru menn þá að velta því fyrir sér í Hafnarfirði að kjósa um að loka hluta álversins?  Það efast ég um.  Slíkt væri nefnilega talin "endanleg" ákvörðun og óafturkræf.

Ég velti því fyrir mér, af hverju þeir sem vilja óbreytt ástand eða verndun náttúru þurfa að berjast fyrir því reglulega sama hversu oft þeir bera sigur úr bítum, en þeir sem vilja breytingar þurfa bara að vinna einu sinni.  Svo virðist vera, að eina ákvörðunin, sem er "endanleg", er sú sem er óafturkræf, en hinar má endurskoða þess vegna árlega.  Dæmi eru um að landsvæði hafa verið friðlýst, en svo á að breyta friðlýsingunni við fyrsta tækifæri vegna þess að það hentar í pólitískum hráskinnaleik eða vegna tímabundinna erfiðleika í atvinnumálum.  Sem leiðsögumaður, þá vil ég geta treyst því að friðlýsing sé varanleg, en ekki bara þar til nýir pólitískir vindar blása um héruð.  Friðlýsing svæðis þýði að ekki megi raska því, en ekki að í lagi er að raska 5% af því vegna þess að það hentar.

Ef ætlunin er að fara þá braut, sem bæjarstjórn Hafnarfjarðar er að íhuga, þá verða menn líka að vera tilbúnir að kjósa um að fara til baka í upprunalega stöðu.  Leikreglurnar verða að tryggja jafnan rétt allra aðila.  Annað hvort ákveðum við að niðurstöður kosninga séu endanlegar eða við ákveðum að allir aðilar hafi rétt á því að krefjast nýrra kosninga um málefnið.  Ekki má kjósa oft um sama Icesave samninginn, þar til hann er samþykktur, nema kjósa megi um hann eftir að hann hefur verið samþykktur til að þjóðin geti hafnað honum.  Ekki má kjósa um oft um ESB aðild, þar til hún hefur verið samþykkt, nema kjósa megi síðar um að hætta við ESB aðild.  Best er náttúrulega, að niðurstöður íbúakosninga/þjóðaratkvæðagreiðslu hafi einhvern lágmarks líftíma, þannig að ekki megi kjósa aftur um málið fyrr en að þeim tíma liðnum.  Við verðum að læra að lifa með niðurstöðum lýðræðislegra ákvarðanna, en ekki ýta undir endalausan hringlanda hátt.

Aftur vil ég taka fram, að þessum skrifum er ekki beint gegn álverinu á einn eða neinn hátt.  Þau snúast um virðingu fyrir lýðræðislegri ákvörðun kjósenda í íbúakosningu/þjóðaratkvæðagreiðslu.

Kosið verði um álverið