Fjármálafyrirtækin segjast hafa fært lán upp á 185 ma.kr. niður um 146 ma.kr. en bókfæra þau samt á 117 ma.kr.! Eigum við að trúa þessu?

Eitt er það FME og aðrir opinberir aðilar eru orðnir ansi góðir í.  Það er að velja orð, þannig að hægt sé að fela sannleikann.  Minnisblaðið sem FME gaf út vegna áhrifa af dómi Hæstiréttar í máli nr. 600/2011 er engin undantekning frá þessum orðaleik.  Eins og ég segi í nýlegri facebook færslu:

Mér sýnist FME vera í orðaleik. Minnisblaðið miðar við hve mikið kröfuvirðið lækkar niður fyrir bókfært virði. Ekki hve mikið kröfuvirðið lækkaði, en hægt er að ráða það af orðum FME að kröfuvirðið í árslok 2011 hafi verið talsvert umfram bókfært virði. Tjón fjármálafyrirtækjanna er því 165 ma.kr. plús mismunurinn á kröfuvirði og bókfærðu virði 31/12 2011 og átti þessi mismunur að vera uppistaðan í hagnaði bankanna næstu árin.

Samkvæmt upplýsingum í minnisblaðinu var bókfært virði þeirra lána sem FME telur falla undir dóminn frá 15. febrúar um 668 ma.kr. hinn 31.12.2011.  Já, bókfærða virðið er þetta, en síðan segir FME að kröfuvirðið muni lækka um 165 ma.kr. niðurfyrir þetta bókfærða virði.  Áhugavert væri að vita hvert kröfuvirðið var um áramót, því það er munurinn á kröfuvirðinu þá og kröfuvirðinu núna sem skiptir máli.

Þessi aðferð að tala um bókfært virði í stað kröfuvirðis hefur áður verið notuð.  Það var í svari FME til nefndarsviðs Alþingis hinn 27. júlí 2010.  Þá var tilgreint að bókfært virði lána fyrirtækja hefði verið hinn 31.03.2010 840,9 ma.kr., húsnæðislán einstaklinga voru upp á 78,5 ma.kr., bílalán einstaklinga voru 61,4 ma.kr. og önnur lán einstaklinga voru 45,7 ma.kr. eða alls 1.026,5 ma.kr.  Ég hef ekki á reiðum höndum upplýsingar um hvað fjármálafyrirtækin segjast hafa lækkað lán fyrirtækja mikið, en í upplýsingum á heimasíðu Samtaka fjármálafyrirtækja, þá hafa þau fært niður bílalán einstaklinga um 38,5 ma.kr. um síðustu áramót og fasteignalán þeirra um 108 ma.kr. eða alls um 146,5 ma.kr.  Vissulega hafa einhverjir vextir lagst á þessi lán frá 31.03.2010, en ef við drögum 108 ma.kr. frá 78,5 ma.kr. þá kemur í ljós að fjármálafyrirtækin hafa lækkað gengistryggð fasteignalán heimilanna um 29,5 ma.kr. meira en nam bókfærðu virði þeirra meðan þau voru ennþá gengistryggð, báru gengistryggða vexti og voru reiknuð út samkvæmt uppsprengdu gengi.

Kannski er best ég setji þetta upp á skýrari hátt:

 

	Ma.kr.
Bókfært virði 31.03.2010
Fasteignalán einstaklinga	78,5
Bílalán einstaklinga	61,4
Önnur lán einstaklinga	45,7
Gengistryggð lán einstaklinga alls	185,6
Bókfært virði 31.12.2011
Gengistryggð lán einstaklinga	117,5
Leiðréttingar til 31.12.2011
Gengistryggð fasteignalán	108
Gengistryggð bílalán	38,5
Gengistryggð lán einstaklinga alls	146,5

Samkvæmt þessu er búið að leiðrétta lán sem voru bókfærð á 140 ma.kr.  hinn 31. mars 2010 um 146,5 ma.kr. og þegar lán sem bókfærð voru á 45,7 ma.kr. og vöxtum er bætt við þau lán sem eru í bókum fjármálafyrirtækjanna, þá var bókfært virði þeirra samt upp á 117,5 ma.kr. um síðustu áramót. 

Sko, ef ég dreg 146,5 ma.kr. frá 185,6 ma.kr. þá fæ ég út mismun upp á 39,1 ma.kr.

Greinilegt er að stærsti hluti "niðurfærslu" fjármálafyrirtækjanna á áður gengistryggðum lánum einstaklinga/heimilanna hefur átt sér stað á heim hluta lánanna sem telst munurinn á bókfærðuvirði og kröfuvirði.  Aðeins 46,5% niðurfærslunnar hefur samkvæmt þessu komið fram í þeim hluta lánanna sem færður er sem eign hjá fjármálafyrirtækjunum, en 53,5% eru tekin af tölu sem hvergi kemur fram opinberlega heldur er hluti af rassvasabókhaldi fyrirtækjanna. Ætli slíkt rassvasabókhald standist alþjóðlega reikningsskilastaðla?

Nú vil ég skora á fjármálafyrirtækin og samtök þeirra að hætta að ljúga að almenningi í landinu.  Segið okkur satt og rétt frá því hver er bókfærð staða áður gengistryggðra lána, hvert er kröfuvirði þeirra, hvað hafa fyrirtækin fært kröfuvirðið niður um mikið ársfjórðung fyrir ársfjórðung frá yfirtöku lánanna og hve mikil er niðurfærslan á bókfærða virði lánanna.  Loks mættu þau segja okkur hvernig bókfærða virðið er fengið, hvernig kröfuvirðið er fengið og hve stór hluti meintrar niðurfærslu er í raun og veru afskrift sem átti sér stað hjá hrunbönkunum, þ.e. Glitni, Kaupþingi og Landsbanka Íslands.  Er til of mikils ætlast að bankarnir segi okkur sannleikann?

Ógnar dómur stöðugleika eða ekki? Misjafnt eftir því hvenær er svarað!

Fjármálaeftirlitið (FME) hefur birt minnisblað um hugsanleg áhrif dóms Hæstaréttar nr. 600/2011 frá 15. febrúar sl.  Samkvæmt frétt á visir.is er niðurstaðan ótvíræð:

Fjármálaeftirlitið (FME) telur að áhrif gengislánadóms Hæstaréttar frá 15. febrúar síðastliðnum og endurreikningar lána vegna hans ógni ekki fjármálastöðugleika.

Samkvæmt minnisblaði FME þá gætu áhrifin af dómnum líklegast orðið til þess að kröfuvirði áður gengistryggðra lána lækkaði um tæplega 165 ma.kr. miðað við bókfært virði þeirra 31.12.2011.  Einnig kemur fram að bankarnir hafi þegar lækkað lánin um  70,5 ma.kr. og líklegt er að 94,5 ma.kr. muni bætast við þegar öll kurl eru komin til grafar.  Af þessum 165 ma.kr. þá eru 46,8 ma.kr. endurgreiðslur sem þurfa að eiga sér stað, en 118,1 ma.kr. leiðir til lækkunar á bókfærðu virði opinna samninga.  Auk þess kemur fram að ríflega 31,1 ma.kr. er vegna lána einstaklinga, en tæplega 133,8 ma.kr. vegna lána lögaðila.

Nú verð ég að viðurkenna, að ég veit ekki hverju skal trúa.  Samkvæmt upplýsingum frá Samtökum fjármálafyrirtækja, þá var búið að niðurfæra lán einstaklinga vegna gengisdóma um 145,5 ma.kr. um síðustu áramót.  Ekki var gefið upp hver niðurfærsla lána fyrirtækja var mikil, en gera má ráð fyrir að sú tala hlaupi ekki á lægri tölu og líklegast mun hærri.  Núna bætast við allt að 165 ma.kr., þannig að ekki er óvarlegt að áætla að niðurfærsla vegna gengisdóma sé vel yfir 500 ma.kr. og bara vegna heimilanna upp á 176,6 ma.kr.

Í svari FME til nefndarsviðs Alþingis frá 27. júlí 2010 vegna spurninga frá viðskiptanefnd og efnahags- og skattanefnd Alþingis, þá kemur fram að áhrif gengisdóma Hæstaréttar nr. 92/2010 og 153/2010 sem gengur 16. júní 2010 gætu orðið 347,7 ma.kr. ef miðað væri við að samningsvextir héldust á lánunum, en 142 ma.kr. ef óverðtryggðir vextir Seðlabanka Íslands kæmu á lánin.  Þá var að mat efnahags- og viðskiptaráðherra, FME og Seðlabankans að hærri talan myndi valda of þungu höggi á bankakerfi, ef samningsvextir héldust, eða eins og haft var eftir Gylfa Magnússyni í Morgunblaðinu 25. júní 2010:

Gylfi Magnússon, efnahags- og viðskiptaráðherra, telur að fjármálakerfi landsins muni vart þola áfallið ef allt fer á versta veg frá sjónarhóli lánveitenda hvað varðar gengistryggð lán í íslenskum krónum. 

Og síðan eru það tilmæli FME og SÍ frá 30. júní 2010 en í þeim segir:

Tilmælunum er ætlað að skapa festu í viðskiptum á fjármálamarkaði og stuðla að virku og öruggu fjármálakerfi. Stöðugleiki fjármálakerfisins eru mikilvægir almannahagsmunir sem Fjármálaeftirlitinu og Seðlabankanum ber lögum samkvæmt að standa vörð um. Með tilmælunum eru þessar eftirlitsstofnanir að sinna lagaskyldu sem á þeim hvílir.

Tilmælin byggja á þeirri afstöðu fyrrgreindra eftirlitsstofnana að hvorki séu lagaleg né efnahagsleg rök fyrir því að vaxtakjör sem áður tóku mið af erlendum millibankavöxtum haldist áfram eftir að tenging þess hluta höfuðstólsins sem bar slíka vexti við viðkomandi gjaldmiðil hefur verið rofin með dómi Hæstaréttar. Eftirlitsstofnanirnar telja að slík túlkun á niðurstöðu Hæstaréttar, væri hún framkvæmd til hins ýtrasta, fæli í sér svo stórt högg á eigið fé fjármálafyrirtækja að ríkissjóður þyrfti að leggja þeim til umtalsvert nýtt fé. Það er kostnaður sem aðrir samfélagsþegnar bera á endanum.

Takið sérstaklega eftir þessu:

Eftirlitsstofnanirnar telja að slík túlkun á niðurstöðu Hæstaréttar, væri hún framkvæmd til hins ýtrasta, fæli í sér svo stórt högg á eigið fé fjármálafyrirtækja að ríkissjóður þyrfti að leggja þeim til umtalsvert nýtt fé.

Já, fyrir tæplega 22 mánuðum, þá var talið að  lækkun vaxta upp á 347,7 ma.kr. í stað 142,0 ma.kr.fæli í sér svo stórt högg á eigið fé fjármálafyrirtækja að það skerti getu þeirra til að starfa sem fjármálafyrirtæki.  En núna er 165 ma.kr. högg ekki talið ógna fjármálastöðugleika.  Kannski eru það þessir 35 ma.kr. sem skipta öllu máli!

Fá 46,8 milljarða endurgreidda