Innantómar aðgerðir til stuðnings heimilunum

Í sunnudagsblaði Morgunblaðsins er grein með yfirskriftinni "100 dagar frá hruni".  Greininni fylgir mynd sem á að sýna til hvaða aðgerða ríkisstjórnin hefur gripið til að m.a. létta undir með heimilunum.  (Ýmsu öðru er líka lýst á myndinni.)  Morgunblaðið fer lið fyrir lið í gegnum 13 atriði sem ríkisstjórnin lofaði nóvember og lögfesti að miklu leiti nokkru síðar.   Þessi 13 atriði eru skoðuð og hakað við þau sem eru komin til framkvæmdar.  

Mig langar að fara aðeins yfir þessar "aðgerðir", því í mínu huga er þarna um innantóma hluti að ræða en ekki aðgerðir sem gagnast heimilunum sem nokkru nemur.  Á því eru þó heiðarlegar undantekningar.

1. Greiðslujöfnunarvísitala:  Hún var sett á og hefur vissulega tímabundin áhrif til að létta mánaðarlegri greiðslubyrði af heimilunum.  Vandinn við þetta er að það tekur lengri tíma að greiða lánin og því mun heildargreiðslubyrði lánanna þyngjast.  Þegar upp er staðið mun fólk greiða hærri upphæð vegna lánanna sinna, en samkvæmt gamla kerfinu.  Niðurstaða:  Engu er létt af heimilunum og heildargreiðslan eykst.
2. Fjölgun úrræða Íbúðarlánasjóðs (ÍLS):  Þetta er hið besta mál, en aftur er verið að líta til þess að lengja í lánum sem að lokum gerir það að verkum að fólk borgar meira.  Niðurstaða:  Engu er létt af heimilunum og heildargreiðslan eykst.
3. Leigumarkaður ÍLS:  ÍLS má leigja fólki húsnæði sem það missir.  Vá.  Fólk á ekki bara að missa húsnæðið sitt vegna þess að ríkisstjórnin missti tökin á efnahagsmálunum, það á að fá að leigja aftur húsið sitt.  Væri ekki miklu nær að afskrifa strax nægilega mikið af skuldunum, til þess að fólk hafi efni á að greiða af afganginum? ÍLS hlýtur að vera með eitthvað viðmið varðandi leigugreiðslu.  Ef viðkomandi hefur efni á að greiða þá upphæð í leigu og það er nóg fyrir ÍLS að fá þá upphæð upp í kostnað sinn, er þá ekki einfaldast að stilla höfuðstól lánanna þannig að árleg leigugreiðsla jafngildi árlegri afborgun og vöxtum lána og öðrum föstum kostnaði vegna húsnæðisins, sem annars mun falla á ÍLS.  Slíkur kostnaður er t.d. fasteignagjöld, húseigendatrygging og brunatrygging.  Niðurstaða:  Rangur kostur valinn.
4. Niðurfelling gjalda vegna skilmálabreytinga:  Þetta var gott og blessað, en rann út um áramótin.  Fjölmargir gátu nýtt sér þetta, en hvað með alla sem þurfa að fara í skilmálabreytingar á þessu ári.  Nær hefði verið að fella niður stimpilgjöld alfarið af veðlánum.  Það er grimmt, að þegar fólk er að reyna að bjarga því sem bjargað verður, þá heimti ríkissjóður sitt og lækki þar með upphæðina sem fólk hefur til umráða.  Niðurstaða:  Gott meðan það varði, en þetta gilti bara til áramóta (nema þetta hafi verið lengt án þess að auglýsa).
5. Fellt úr gildi að skuldajafna megi barnabótum:  Bara hið besta mál.  Niðurstaða: Gott framtak, en vegur ekki þungt, þar sem skuldirnar verða ennþá til innheimtu.
6. Fellt úr gildi að skuldajafna megi vaxtabótum:  Skiptir máli fyrir þá sem fá vaxtabætur greiddar fyrirfram, sem ég veit ekki hvað það er stór hluti þjóðarinnar.  Fyrir hina eru þetta fyrirheit sem nýtast fólki í ágúst og það er fullkomlega óvíst hvort þessi fyrirheit verða enn við lýði þá.  Niðurstaða:  Varla merkileg ráðstöfun og skuldirnar verða ennþá til innheimtu.
7. Barnabætur greiddar út mánaðarlega: Þetta er nú brandarinn í aðgerðum ríkisstjórnarinnar.  Barnabætur eru greiddar fyrirfram, þrjá mánuði í senn.  Ef tillagan yrði að veruleika, sem hún er ekki ennþá orðin, þá þýðir það að 1. febrúar fær fólk aðeins þriðjung af þeirri barnabótunum sem það hefði annars fengið greitt út.  Niðurstaða:  Brandari sem sýnir að ríkisstjórnin skilur ekki þýðingu eigin tillagna.
8. Sveigjanleiki í opinberri innheimtu:  Hvað þýðir þetta?  Verður slegið af kröfunum eða verða þær geymdar og halda þær þá áfram að safna kostnaði?  Þessi aðgerð kemur ekki fólki til hjálpar nema að það þýði niðurfellingu krafna.  Niðurstaða:  Enn eitt dæmið um að ríkissjóður skal fá sitt.
9. Tímabundin heimild til niðurfellingar dráttarvaxta, kostnaðar og gjalda:  Líklegast sú aðgerð sem gæti nýst fólki sem komið er í alvarleg vanskil hvað best af þeim aðgerðum sem hér er rætt um.  Spurningin er:  Hve lengi er "tímabundið"?  Niðurstaða:  Hið besta mál.
10. Milda innheimtuaðgerðir allra ráðuneyta og stofnana ríkisins:  Þetta hefur greinilega reynst innantómt loforð, þar sem Tryggingastofnun ríkisins og Lánasjóður íslenskra námsmanna hafa ekki heyrt af þessu.  Báðir þessir aðilar hafa verið að senda fólki innheimtukröfur vegna ofgreiðslna.  Fyrir utan að, ef lögin hennar Jóhönnu um greiðslujöfnun hefðu nú farið í gegnum þingið á sama hraða og hækkun áfengisgjalds og vörugjalda á eldsneyti, þá væri þessi aðgerð óþörf.  Niðurstaða:  Innantómt loforð, þar sem sumir hunsa tilmælin.
11. Dráttarvextir lækkaðir:  Gott mál, en þeir eru ennþá við okurmörk og það eru yfirdráttarvextir líka.  Niðurstaða:  Jákvætt skref.
12. Reglugerð um hámarksfjárhæð innheimtukostnaðar:  Reglugerðin kom til framkvæmda um áramót um leið og ný innheimtulög tóku gildi.  Ég vil spyrja að leikslokum varðandi þetta.  Eða eins og segir:  Dag skal að kvöldi lofa og mey að morgni.  Niðurstaða:  Hugmyndin er góð, en hver verður framkvæmdin?
13. Endurgreiðsla vörugjalda og VSK af bifreiðum:  Þetta er nú varla aðgerð sem kemur heimilunum vel.  Hún hefði betur verið í flokknum með aðgerðum fyrir fyrirtækin.  Niðurstaða:  Hefur óveruleg áhrif fyrir heimilin.

Hér er kominn langur listi yfir "sértækar aðgerðir fyrir heimilin".  Það kæmi mér á óvart, ef hagur heimilanna af þessum aðgerðum nái 100 milljónum.  Það er ekkert bitastætt í þessum aðgerðum.  Ekkert sem skiptir verulegu máli.  Ríkisstjórnin tekur ekki á sig hagstjórnarmistök sín.  Heimilin eiga að sitja uppi með 20% verðbætur á lán sín og/eða 40-60% lækkun krónunnar gagnvart helstu viðmiðunarmyntum.  Það er ekkert í þessum aðgerðum sem verndar innkomu heimilanna.  Það er ekkert í þessum aðgerðum sem mun auðvelda fólki að halda eignum sínum.  Aftur og aftur er verið að auka heildargreiðslur eða auka kostnað.  Aðeins í tveimur tilfellum er hægt að segja, að ríkissjóður sjái af tekjum.  Ég vil ganga svo langt að segja, að þetta eru innantóm loforð um stuðning við heimilin.  Þetta er orðagjálfur um ekki neitt.

Mín skilaboð til ríkisstjórnarinnar eru þessi:  Vaknið af dvalanum og farið að gera eitthvað sem skiptir máli fyrir heimilin í landinu.

Athugasemdir

[Hrannar Baldursson, 18.1.2009 kl. 03:02]

Hárrétt og góð greining hjá þér.

Ég viðurkenni að ég er afar hneykslaður á "greiðslujöfnunarvísitölunni", sem þýðir að höfuðstóll er ekki greiddur í þrjá mánuði og settir aftur fyrir lánið, sem einmitt þýðir að fólk tapar á að nýta þetta. Þetta er eins og að hafa fallið fyrir borð og í stað þess að hent sé til þín björgunarhring færðu akkeri í fangið.

Annars gleðilegt ár Marínó. Ég er bjartsýnn á að einhverjir af þeim sem hafa völd í þjóðfélaginu öðlist skilning á kjarna málsins eins og þú lýsir honum í þessu bréfi. Ef ekki ríkisstjórnin, þá verkalýðsfélögin, sem hafa því miður brugðist launþegum algjörlega þegar kemur að þessum málum.

Reyndar er ég mjög ósáttur við hvernig ríkisstjórnin virðist ekki sjá það sem skiptir máli fyrir þjóðina. Ég er hættur að trúa því að við búum í lýðræðisríki, og tel okkur hafa farið úr auðveldi og yfir í einveldi við efnahagshrunið. En það er önnur pæling.

[Ásta B (IP-tala skráð) 18.1.2009 kl. 14:07]

Komdu sæll

Góð greining hjá þér.  Mér varð hugsað til hennar þegar Katrín Júlíusdóttir þingmaður samfó. var að gaspra á Sprengisandi, Sigurjóns Egilssonar í morgun um hversu mikið stjórnin hefði gert.  Sú hefði nú gott af því að sjá þessa greiningu þína.  Mæli með því að þú sendir henni hana.

Kveðja

[Gísli Foster Hjartarson, 18.1.2009 kl. 15:39]

Mjög góð samantekt hjá þér Marínó - eld að þú ættir að enda listann á ráðamenn og sjá hvort einhver hefur samband - en þetta fólk er því miður en flest í einhverjumfílabeinsturni og virðir okkur vart viðlits.

[assa (IP-tala skráð) 18.1.2009 kl. 17:25]

Ég skrifa undir þessa greiningu með glöðu geði. Hef aldrei séð eða skilið hvernig ætlaðar aðgerðir til hjálpar heimilum landsins áttu að koma þeim til góða. Og skil reyndar ekki að nokkur maður geti talið sér trú um að þetta bjargaði einhverju. Ég held að þeir geti ekki verið svo vitlausir að halda það, þeir hljóta bara að halda að við séum svo vitlaus að halda að það sem þeir tali um að gera fyrir okkur, dugi. Í rauninni eru þessar aðgerðaráætlanir þeirra ekkert annað en lítilsvirðing fyrir fólkinu sem rær nú lífróður til bjargar sér og sínum.

[Helena (IP-tala skráð) 18.1.2009 kl. 20:37]

Ætlaði ekki heilaga Jóhanna að bjarga öllu

Jóhanna er sami innantómi froðusnakkarinn og allir hinir sem seilast ofan í vasana okkar

[Óskar Helgi Helgason (IP-tala skráð) 18.1.2009 kl. 21:23]

Heill og sæll; Marinó, sem aðrir þátttakendur, hér !

Marinó ! Þakka þér; góða samantekt, sem glögga. Aldrei; verður nógsamlega um vandað, við þessum gjörræðis vinnubrögðum öllum, hver á landi og lýð og fénaði bitna, óverðskuldað, allsendis.

Með baráttukveðjum; góðum, úr Árnesþingi /

Óskar Helgi Helgason 

[Gunnr (IP-tala skráð) 19.1.2009 kl. 04:36]

Góð samantekt hjá þér.  Því miður held ég að það sé í raun lítið sem íslenska ríkið getur í raun gert til að bjarga heimilum landsins nema í smáu.

Í raun voru mörg heimili þegar í mjög slæmum málum fyrir "hrunið".  Því miður virðist enginn hafa heildaryfirsýn yfir vandamálið þrátt fyrir að skuldir heimilanna eru yfirtekin af ríkinu í gegnum Íbúðarlánasjóð og þessar 6 gjaldþrota bankastofnanir "nýju" og "gömlu".
Það hefur að mér vitandi ekkert greiningarferli átt sér stað og í raun byggist allt á getgátum.  Ljóst er að skuldabyrðin hafi aukist stórlega meðan kaupmáttur heimilanna hafi dregist stórlega saman í gegnum gengisfall krónunnar meðan eignaverð hefur hrunið. Stórfellt atvinnuleysi blasir við. Húsnæðismarkaðurinn er í raun botnfrosinn og veðhæfni þess vegna hrunin. Fasteignaverð hefur ennþá ekki hrunið en það er í raun óumflýjanlegt. Fjöldi heimili eru í raun gjaldþrota og eiga enga möguleika að komast út úr þessu, skuldirnar eru í raun allt of háar og eru í raun gjaldþrota. 

Vandamálið hér er gríðarlegt vegna þess að fyrst þarf að endurreisa allt fjármálakerfi landsins frá ösku.  Fjárhagur ríkisins er ákaflega bágur og landið hefur nánast ekkert lánstraust.  Við sitjum uppi með gjaldmiðil sem er í raun ónýtur og eigum vart kost á neinu öðru og því miður virðist sú umræða vera öll á óskhyggjuplani fremur en að eiga sér rót í raunveruleikanum Ljóst er öllum að svigrúm ríkissjóðs verður og er ákaflega lítið nánast ekkert. Það þarf fyrst að endurreisa fjármálakerfið og ná tökum á ríkisútgjöldunum og tryggja atvinnu áður en það er hægt að koma með vitræna áætlun hvernig hjálpa á heimilum landsins. Væntanlega mun stór hluti skulda heimilanna verða yfirtekin af erlendum skuldunautum bankanna og lausnin verða hluti af samkomulagi þeirra við íslenska ríkið, IMF og öðrum lánveitendum Íslands að mig grunar. 

Því miður virðist mér að fólk á Íslandi hafi allt of miklar og óraunsæjar væntingar um hvað ríkið getur lagt af mörkum til að hjálpa heimilunum. Ríkið er í raun gjaldþrota.

Væntanlega þarf fjöldi fólks að yfirgefa einbýlishúsin og skila bílunum og flytja í litlar blokkaríbúðir.  Það verður að hindra að fólk lendi á götunni.  Hluti fólks breytist frá íbúðareigendum til skuldugra leigjenda. 

Staða ríkissjóðs er skelfileg eins og bent hefur verið á að það mun verða 45-50% samdráttur og það skiptir í raun engu hver mun halda um stjórnartaumanna.  Það ástand mun væntanlega vara næsta áratuginn að margra mati. Ríkið fær ekki lán til að fjármagna sig sjálft eða fjárlagahallan og þarf væntanenlaga að yfirtaka að hluta erlendar eignir lífeyrissjóðinna og þetta verði skilgreint sem lán.  Íbúðarlánasjóður fær ekki lán eða aðrar stofnanir í eigu hins opinbera. Fjárlagahallann sem verður 160-200 miljarðar á þessu ári. 

Heima og erlendis furða menn sig á því að menn fresta því að taka á fjárlagavanda ríkissjóðs fram til 2010.  Heyrði viðtalið við prófessor W. Buiter og prófessor A. Siebert sem gerðu fræga skírslu Landsbankans sem var stungið undir stól um hið óumræðilega fall íslenska hagkerfisins.  http://dagskra.ruv.is/sjonvarpid/4440915/2009/01/18/3/
Buiter og Sibert furðast ásamt flestöllum öðrum að enginn axli ábyrgð. Buiter nefnir hann að það að byrja ekki á að taka á vandanum núna heldur taka árs frí  fram til 2010 og á hann við fjárlög hins opinbera "then the hammer will come down" eins og Buiter sagði. 

[Toni (IP-tala skráð) 19.1.2009 kl. 05:44]

Því miður er þetta rétt hjá þér Marino. Þetta eru nokkur hundruð milljónir og skipta þess vegna engu. Jafnvel þó þessar aðgerðir myndu kosta 2,2 milljarða eins og ríkisstjórnin hélt fram í byrjun, myndi það ekki gera neitt gagn og jafngott að sleppa því, eða bara setja það í banka svartholið sem þegar hefur gleypt kringum 500 milljarða úr ríkissjóði frá í september '08.

Þetta er algjör hryllingur og með þessu er verið að hneppa mannauðinn okkar í þrældóm. Menntað fólk á besta aldri er flæmt úr landi í stað þess að virkja framtak þess og skapa verðmæti. Þvílík sóun.

Það gæti verið áhugavert að taka saman það sem hefur verið greitt úr ríkissjóði til bankana frá því vikurnar fyrir hrun og til dagsins í dag, og það sem fyrirliggur að greiða úr sjóðnum okkar til viðbótar á þessu ári. Mín grófa samantekt liggur á bilinu 700 til jafnvel 1000 milljarðar. Ég tek inn í þetta líka "bailout" vegna seðlabankans og kaup á allt að því verðlausum bréfum peningamarkaðssjóðana.

Aðstoðin við heimilin blikknar í samanburði við þetta.

Þakka þér fyrir greinagóð skrif á þessum erfiðu tímum.  

[Toni (IP-tala skráð) 19.1.2009 kl. 06:06]

Langar að bæta við þessu. Afskriftir eru hreinasta leiðin í þessu.

Virði fasteigna þarf að endurmeta sem og greiðslugetu lántakanda.

Raunvirði er sennilega brunabóta og lóðamat + 10-15% álagning.

Þeir sem ekki standa undir greiðslum af lánum fyrir þessu geta þá allavega minnkað við sig.

Eftirstöðvar séu ekki lengur en til 40 ára og á jöfnum afborgunum svo höfuðstóll greiðist hraðar niður. Síðan má endurskoða hvaða vísitala er tengd við lánið, en mér lýst vel á vísitölu íbúðaverðs sem ríkisbókari stakk upp á í silfrinu um daginn.

Þetta eru auðvitað heilmiklar afskriftir og misjafnt hvernig hver og einn kemur út í því.

Við erum að koma úr stærsta "búmi" sögunar ( fyrir utan túlipana bóluna), og það gæti skapað hrikaleg félagsleg vandamál ef yfirveðsettar fasteignir skipta um eigendur sem síðan fá afskriftir.

[Marinó G. Njálsson, 19.1.2009 kl. 09:37]

Gunnr, ég næ ekki alveg þessum rökum þínum að verið sé að fresta vanda til 2010.  Ef við viljum ekki að allt fari hér í kalda kol, þá er út í hött að ætla að skera niður útgjöld ríkisins, þannig að allt stoppi.

Þú talar líka eins og ríkisstjórnin sé bara "single-tasking" (sem er hugsanlega rétt).  Ég lagði til í október að farið yrði út í nokkra aðgerðahópa, þar sem hver um sig hefði afmarkað verkefni og ættu að koma með tillögur til úrbóta hvað sinn þátt varðar.  Það er enginn vandi að vinna samhliða að lausn allra þátta.  Eina sem þarf er vilji og hugmyndaflug.  Málið er að ríkisstjórnin er að vinna að þessu máli bakvið tjöldin á pólitískum forsendum sem henta stjórnarflokkunum.  Markmið númer 1, 2 og 3 hjá þeim er að tryggja fylgið sitt, en ekki að gæta hagsmuna landsmanna.  Sorglegt, en svona er það.

Ég veit ekki, Gunnr, en þú virðist ekki átta þig á því að fólk getur ekki losað sig við eitt eða neitt hérna.  Það er engin lausn að fara úr einbýlishúsum í blokkaríbúð eða skila bílum vegna þess að skuldirnar elta fólk út í það óendanlega.  Regluverkið hérna gengur út á að vernda lánveitendurna út í eitt á kostnað skuldara.  Lánveitendur taka enga áhættu.  Eins og lögineru í dag, þá er hægt að halda skuld á lífi út fyrir gröf og dauða.

Samdrátturinn á ríkissjóði verður ekki í þeirri stærð sem þú ert að tala um nema gengið verði að atvinnulífinu og heimilunum dauðum.  Vilji ríkið viðhalda tekjustreymi sínu, þá verður það að viðhalda tekjustreymi heimilanna og koma í veg fyrir að allt fari í að greiða vexti af lánum.  Ég vil að hér verði tekið upp danska kerfið með þaki á vöxtum húsnæðislána.  Með því verður það akkur lánveitandans að halda verðbólgu niðri, en ekki eins og núna, þar sem verðbólga skapar sjálfkrafa tekjustreymi sem er langt umfram kostnað. 

Ég veit ekki hvort þú tókst eftir lítilli frétt frá Seðlabankanum um að verðbólga væri ofmetin um 0,5 - 2% á ári í verðtryggingu lána.  Lánveitendur hafa verið að innheimta 0,5 - 2% aukalega á ári umfram verðbólgu.  Þetta gera allt að 50% á 20 árum.  Það er ekki nóg að við séum að greiða lánveitendum vegna verðbólgunnar, heldur taka þeir 0,5 - 2% aukalega.  Þetta er þjófnaður og fjársvik.  Ekkert annað.

Að leggja niður verðtrygginguna væri það besta sem hægt væri að gera.  Um leið og hún verður lögð af getum við farið að horfa til jafnvægis.

[Gunnr (IP-tala skráð) 19.1.2009 kl. 10:42]

Toni þetta er því miður einungis óskhyggja hjá þér.  Réttast væri að athuga hvað hefur gerst í öðrum löndum m.a. norðurlöndum td. Noregi þar var bankakrísa og lánakrísa í kringum 1990.  Þeir sem réðu ekki við greiðslur þurftu að selja sig niður í húsnæðismarkaði sem féll um 50-60% á fáum mánuðum margir með miklu tapi, urðu eignalausir og sumir eru enn þann dag í dag að borga af þessu. Hinn möguleikinn er að gera sig upp og verða gjaldþrota eða gera nauðarsamning við lánadrottna sem í mörgum tilfellum verður nauðsynlegt vegna þess að greiðslurnar eru einfaldlega of háar. Erlendir lánadrottnar bankanna munu væntanlega yfirtaka kröfurnar og ganga að veðunum og væntanlega munu þeir yfirtaka mikið af húseignum.  Sumar kröfurnar munu þeir væntanlega selja.   Vænti þess að þeir kasti fólki ekki á götuna en flytji í einhverjum tilfellum fólk og fjölskyldur í verðminni hús/íbúðir í lélegri hverfum sem erfiðara er að selja meðan þeir reyni að selja/leigja bestu bitanna og áður verða þeir búnir að plokka burtu bíla og önnur verðmæti.  Hef í raun ekki heyrt um neitt allsherjar skulda"amnesti og þessi hugmynd þín gagnast þeim best sem hafa skuldsett sig mest og verið ábyrgðarlausastir 

Það er einnig siðferðileg spurning á ríkið að yfirtaka slíkar skuldir og er það hlutverk þess?  "Græða" þeir ábyrgðarlausu þá ekki á kostnað hinna hagsýnu og sparsömu.  

[Gunnr (IP-tala skráð) 19.1.2009 kl. 13:12]

Nei þetta er flókið ferli Marínó. Því miður hefur það verið truflað með Evrópuaðildarumræðum, Icesave og alls kyns ásökunum og umræðum sem eru nauðsynlegar en virðist hafa tekið dýrmætan tíma frá því sem mestu skiptir. 
Því að bjarga því sem bjarga verður því að "ausa og róa".  Núna meira en 100 dögum seinna finnst mér lítið hafa áunnist.

Mér finnst það merkilegt að upplýsingar um skuldastöðu og afborganir ríkisins sé ennþá á huldu. Frumskilyrði uppbyggingar er að endurreisa fjármálalíf landsins frá rústum en þar eru 6 bankar "nýju" og "gömlu" gjaldþrota sem og nánast allir sparisjóðir landsins.  Endurfjármagögnun og endurskipulagning var fyrsti hluti endurreisnarinnar að mati IMF og þar kemur endurskoðun núna 1. febrúar. Ekkert handfast hefur áunnist ennþá.

Staða atvinnulífsins sem er að þroti kominn og stór hluti er tæknilega gjaldþrota sem mun leiða til ennþá stórfelldari atvinnuleysis ef ekki tekst að stöðva. 

Hræðileg staða ríkissjóðs sem þarf að draga saman í rekstrinum bitnar á öllu þessu og það mun auka á atvinnuleysið. Þýðir ekkert að leggja í framkvæmdir sem þurfa að stoppa strax 2010 og það er eins og að pissa í skóinn sinn.  Við fáum ekki einu sinni lán til að fjármagna þetta. Allar stuðningsaðgerðir af ríkisins hálfu þurftu að verða fjármagnaðar af ríkinu og það mun þýða ennþá meiri niðurskurð á öðru. Þetta þarf allt að verða innan fjárlaga "nýja" Íslands.

Merkilegt að það liggur ekki fyrir neitt yfirlit um skuldatöðu heimilanna enda finnst mér að það ætti vera hægt að gera frá fyrsta degi.

Þessu hefur verið illilega klúðrað. Fleyið var dæmt og björgunaraðgerðirnar ef kalla á þetta það virðast ekki vera sérstaklega árangursríkar.

Heimilunum og fyrirtækjunum blæðir út verður umræðan um Evrópubandalagið um piparúða og skemmdarverk og um ábyrgð einstakra viðskiptagoða sem núna eru fallinn af stöllum sínum.

[Toni (IP-tala skráð) 19.1.2009 kl. 17:39]

Gunnr, Kannski er þetta aðeins óskhyggja hjá mér, en ég óttast það mest að fasteignir (heimili) fólks muni safnast á færri hendur, það er það sem gerist eftir að búm springur með kreppu í kjölfarið.

En með tillögu minni, sem er auðvitað ófullkomin, getum við mögulega tryggt heimilin í landinu. Þessi tillaga er aðeins nálgun, en ég held að rótækar lausnir sé það eina sem dugar.

Langar að bæta við smá dæmi: Fjölskylda með 2 börn sem hefur fjáfest í húsnæði á síðustu 2 árum með "hagstæðu" 80% til 30 ára er sennilega komin með neikvæða eign. Tekjur dragast saman og útgjöld hækka. Best væri auðvitað að selja og fá sér minna húsnæði. En markaðurinn er frosin og fjölskyldan á engan pening til að greiða upp neikvæða eignamyndum sem hefur myndast á mjög stuttum tíma. Hún er föst í gildru, en ein leiðin er að auka við sig vinnu og draga úr útgjöldum, svo það er farið í það. En það er lítuð um vinnu og fólk er í harðri samkeppni við annað fólk í svipaðri stöðu. Það þarf ekki að rekja þetta lengra en það má samt bæta því við að fyrirvinnur fjölskyldunar þarf að bæta við sig vinnu út í það óendanlega.

Önnur fjölskylda sem kaupir íbúð á næstu 18 mánuðum kaupir á 30-40% prósent lægra verði en fjölskyldan í dæminu á undan, og sleppur við verðbólguskot síðustu 12- 24 mánaða. Þessi fjölskylda á einnig 2 börn.

Hoppum segjum 5 ár fram í tímann.

Skulduga "óreiðu" fjölskyldan sem vinnur myrkrana á milli sendir börnin sín í skólan. Börnin eru ekki með heimalædómin í lagi, gömlum fötum ógreidd og vannærð. Foreldrarnir aldrei heima.

Fjölskyldan í seinna dæminu sendir börnin sín í skólan þrifin og greidd með heimalærdóminn í lagi og full tilhlökunar að vera kölluð upp og taka dæmi á skólatöfluni. Foreldrarnir heima.

Þetta meðal annars veldur mér áhyggjum vegna þess að við gætum séð gríðalega aukningu á félagslegum vandamálum.

[Gísli Gunnlaugsson (IP-tala skráð) 28.1.2009 kl. 10:52]

Það er löngu tímabært að breyta viðmiði lánavísitölu úr því að miða við verð á matvælum og fl. í það að miða við launavísitölu eða vísitölu fasteignanna sem veðin hvíla á.  Það er náttúrulega fullkomlega galið láta fólk taka lán og reikna með afborgunum sem síðan verða ekki í neinu samhengi með þróun launa eða eignaverðs.